عکس/ شانه‌ای ۵‌هزارساله از ایران!

یک شانه چوبی که از پنج‌هزار سال پیش تا حالا تقریبا سالم مانده در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود.

کد خبر: ۱۹۵۸۲۱

تاریخ انتشار:۰۳ ارديبهشت ۱۴۰۰ - ۰۸:۰۰ - 23 April 2021

این شانه متعلق به هزاره سوم پیش از میلاد است که از کاوش‌های «شهر سوخته» در استان سیستان و بلوچستان به‌دست آمده است. بیشتر دندانه‌های این شانه ظریفِ چوبی که انحناهای زیبایی دارد، به‌طور عجیبی حفظ شده و بافت آن در ظاهر سالم است. این شانه هم‌اکنون در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود.

محوطه باستانی شهر سوخته در جنوب شرق ایران و ۵۶ کیلومتری شهر زابل در استان سیستان و بلوچستان و کنار دلتای رود هیرمند قرار دارد و یکی از محوطه‌های کلیدی مطالعات باستان‌شناسی محسوب می‌شود. این محوطه کهن حدود ۲۸۰ هکتار مساحت دارد و پیشرفته‌ترین شهر باستانی دنیا لقب گرفته است.

شهر سوخته در هزاره سوم پیش از میلاد، یکی از مهم‌ترین مراکز دوران مفرغ در شرق ایران به شمار می‌آید. کاوش‌های علمی این محوطه از یک ساختار فرهنگیِ غنیِ جامعه شهرنشین حوزه فرهنگی جنوب شرق ایران پرده برداشته است.

نتیجه بررسی‌ها و آزمایش‌های انجام‌شده روی یافته‌های باستان‌شناختی شهر سوخته چهار دوره استقرار فرهنگی را نشان می‌دهد. اولین دوره مربوط به ۳۲۰۰ پیش از میلاد است که بنا به عواملی از جمله قابل قبول‌ترین آن‌ها، تغییر بستر رودخانه هیرمند، شهر متروک می‌شود. این شهر حداقل دوبار و حداکثر سه بار در بازه‌های زمانی متفاوت دچار حریق و آتش‌سوزی شده است.

اشیای ارزشمند کشف‌شده در شهر سوخته از تنوع هنرهای گوناگون مانند سفال‌گری، خراطی، جواهرسازی و بافندگی در این منطقه خبر می‌دهند. از سال ۱۹۶۷ میلادی، یعنی حدود ۵۴ سال پیش، باستان‌شناسان انگلیسی و ایتالیایی کار حفاری و کاوش در محدوده شهر سوخته را آغاز کردند. بعد از انقلاب پس از وقفه‌ای طولانی، از سال ۱۳۷۴ کاوش‌های باستان‌شناسی زیر نظر استادان ایرانی و با سرپرستی دکتر سیدمنصور سیدسجادی ادامه پیدا کرد. در حال حاضر شهر سوخته منبع مطالعاتی برجسته‌ای در میان پژوهشگران محسوب می‌شود و ظرفیت‌های گسترده پژوهشی آن پایان‌ناپذیر است.

از دیگر اشیای باستانی مکشوفه در این دولت‌شهر می‌توان به چشم مصنوعی، کوزه سفالی با امضای سازنده آن، سوزن، خط‌کش، چکش، کوره‌های سفالگری، کوره‌های ذوب فلزات، دکمه لباس، شانه سر، بذر حبوبات و میوه، برنج، زیره و بسیاری از لوازم متداول و روزمره اشاره کرد.

شهر سوخته اول تیرماه سال ۱۳۹۳ در فهرست یونسکو ثبت شده است.

ایسنا