مراسم ترحیمی بدون ایاب و ذهاب!

به گزارش روز پلاس، ابتدا همه آرامند. کم کم باب صحبت باز می‌شود. شروع می‌کنند به گفت‌و‌گو درباره مرحوم و تسلا دادن به خانواده داغدیده. مراسم می‌تواند تا ساعت‌ها طول بکشد. بستگی دارد به اینکه صاحب عزا یا همان ترتیب دهنده مراسم، روی چه آپشنی کلیک کرده باشد. آخر این، یک مراسم ختم مجازی است؛ همه چیزش، حتی تاج گل‌هایی که برای تسلیت به خانواده متوفی سفارش داده می‌شود. مدعوین همه از طریق یک آگهی ترحیم به مراسم دعوت شده‌اند. اعلامیه برای‌شان ایمیل یا تلگرام شده است. با متنی مشابه این: «با اندوه فراوان به آگاهی می‌رسانیم مراسم یادبود روانشاد... در تاریخ... از ساعت... در نشانی اینترنتی زیر برگزار می‌شود. حضور سروران موجب شادی روح آن مرحوم و تسلای خاطر بازماندگان خواهد شد.» شرکت‌کنندگان همه‌شان یک وجه اشتراک دارند؛ شریک غم خانواده داغدار هستند، حالا هرکجای دنیا که باشند. اساس ترتیب دادن مراسم ختم آنلاین هم اصلاً همین است؛ گردآوردن جمع آشنایان و دوستان درحالی که هرکدام در گوشه‌ای از دنیا ساکن هستند. نیازی که گروه تشکیل دهنده تیم «آی ختم» را بر آن داشت تا دست به چنین ابتکاری بزنند.
«همه نزدیکان و دوستان چه در شهرهای ایران و چه در خارج کشور می‌توانند در بستری با رنگ و حال ایرانی و قابل برنامه‌ریزی و شکل‌سازی مطابق با هر سلیقه‌ای، در غم و اندوه خاندان و دوستان خود شریک باشند. چه بسیارند کسانی که درست در لحظه وقوع یک داغ به کسانی نیاز دارند که نزد آنها نیستند و در یک شهر یا کشور دیگر زندگی می‌کنند. افراد داغدار می‌توانند با برگزاری یک ختم یا مراسم چهلم اینترنتی، این امکان را برای همه دوستان و آشنایان فراهم کنند که با آنها همدردی کنند و به آنها تسلی دهند.»
این توضیحی است که در سایت درباره‌ای ختم داده شده و متقاضیان را ترغیب به برگزاری چنین مراسمی می‌کند که ترتیب دادنش کار زیادی ندارد. از آنجایی که همه چیز مجازی است، تنها کاری که باید بکنید، پر کردن فرم ثبت‌نام اینترنتی و انتخاب آپشن‌های مورد نظرتان است. با این کار شما دارای یک نام کاربری در آی ختم می‌شوید؛ البته دور از جان عزیزان‌تان. ثبت‌نام‌کننده باید نام متوفی و تاریخ و ساعت مراسم را در سیستم وارد کند. همین‌طور معلوم کند می‌خواهد مراسم‌اش در چه سطحی باشد. در ابتدای ثبت‌نام همه چیز به صورت پیش فرض است و پس از انتخاب نهایی و زدن دکمه «تأیید»، متقاضی به صفحه بانک فرستاده می‌شود تا مبلغ مربوطه را به نام شرکت پرداخت کند. پس از انجام مقدمات، می‌توان در صفحه تنظیمات، موارد مورد نظر را انتخاب کرد و در نهایت با فشار دادن دکمه «به روزرسانی» گزینه‌ها را ذخیره کرد. ساده‌ترین مراسم، با 19 هزار تومان برگزار می‌شود و طول مدت آن هم یک ساعت و نیم است. یک مدل مراسم استاندارد هم هست که نرخش 49 هزار تومان است. این گزینه را برای کسانی توصیه می‌کنند که می‌خواهند تا حدودی مراسم را در کنترل داشته باشند اما خیلی نمی‌خواهند وارد جزئیات شوند. طول مدت این مراسم هم مثل قبلی است.
اما مراسم ویژه؛ این یکی مختص کسانی است که می‌خواهند در برگزاری ختم آنلاین سنگ تمام بگذارند. قیمت‌اش 99 هزار تومان است و برگزارکننده بجز نام و نام خانوادگی مرحوم امکان تغییر و تعیین همه موارد را تا پایان روز قبل از مراسم دارد. رنگ پیش زمینه‌ها، رنگ و نوع فونت‌ها، پیام‌ها و فایل شنیداری و عکس مرحوم، عکس برگزارکنندگان؛ همه این‌ها در اختیار او خواهد بود. در مراسم ویژه این امکان وجود دارد که مدت مراسم تا چهار ساعت و نیم انتخاب شود. همچنین اعلامیه مراسم ویژه در بخش بالای وب سایت و کاملاً مشهود خواهد بود. این گزینه را برای کسانی توصیه می‌کنند که سلیقه عالی دارند و می‌خواهند خودشان همه موارد صفحه برگزاری مراسم را طراحی کنند. همچنین آنهایی که اقوام یا دوستان متعدد در خارج از کشور دارند، با انتخاب این نوع مراسم و با توجه به زمان طولانی آن می‌توانند پاسخگوی عواطف همه دوستان و آشنایان باشند. تاج‌های گل مجازی که شرکت‌کنندگان در مراسم ختم آنلاین سفارش می‌دهند و هزینه‌اش را آنلاین می‌پردازند، در واقع کمک‌هایی هستند که به حساب مؤسسات خیریه واریز می‌شود تا صرف امور خیرخواهانه شود. دوستان و آشنایانی که در مراسم ختم آنلاین شرکت می‌کنند، در یک گزینه مشترک‌اند؛ غمگین‌اند اما دور از هم و جدا جدا. همین دور بودن، گاهی آنچنان برای بعضی‌ها دلتنگ‌کننده و عذاب‌آور می‌شود که تا مدت ها روح و روان‌شان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. «به عکس‌ها نگاه می‌کردم، فیلم‌ها را می‌دیدم اما دلم آرام نمی‌شد. می‌رفتم بیرون قدم می‌زدم و حالم بد بود. تا مدت ها؛ حتی ماه‌ها. فکر می‌کنم خانواده‌ام که در ایران بودند خیلی زودتر با این داغ کنار آمدند اما من، حتی هنوز درگیرم. دوست داشتم آن زمان کنارشان باشم. تک تک‌شان را در آغوش بگیرم و گریه کنم. فیلم‌ها بیشتر ناآرام‌ام می‌کرد.»
این‌ها را سیما می‌گوید، ساکن کانادا. 8 ماه پیش پدر را از دست داده درحالی که به دلیل مسائل تحصیلی و شغلی، امکان سفر به ایران و شرکت در مراسم سوگواری را نداشته: «مسلما برگزاری چنین مراسمی، حتی مجازی کمک‌کننده است. اینکه آدم در یک ساعت مشخص به صورت آنلاین با تمام فامیل و دوستانش روبه‌رو شود و از وجودشان تسکین بگیرد. امیدوارم برای کسی پیش نیاید، اما واقعاً ایده خوبی است، خصوصاً برای کسانی که دور هستند.»
سیدجواد طباطبایی که سال‌هاست در کار برگزاری مراسم ترحیم فعالیت دارد برگزاری چنین مراسمی را اشتباه می‌داند، مگر اینکه بیشتر شرکت‌کنندگان خارج از کشور باشند و امکان حضورشان فراهم نباشد. او در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: «ما خودمان بارها شده از برگزاری مراسم ترحیم فیلمبرداری کرده‌ایم و آن را به صورت آنلاین برای بستگان متوفی که خارج از کشور بوده‌اند، فرستاده‌ایم. دقیقاً مثل ویدئو کنفرانس. این خوب است اما برگزاری مراسم به صورت کاملاً مجازی، هیچ حس خوبی نمی‌دهد. حضور فیزیکی انسان‌ها در چنین مراسمی خیلی مهم است. من خودم بچه جنوب شهر هستم و تا جایی که به یاد می‌آورم تمام مراسم ختمی که در آن شرکت کرده‌ام خیلی شلوغ بوده و همین مسأله موجب تسلی خاطر خانواده داغدیده است. حالا هم مراسمی که خودمان برگزار می‌کنیم کم و بیش به همین شکل است. اینکه آدم‌ها در فضای مجازی گرد هم بیایند، ممکن است ظاهراً تسلی بخش باشد اما کارکرد مراسم سنتی خودمان را ندارد.»
برگزار‌کنندگان مراسم ختم آنلاین به برگزاری مراسم ختم مجازی برای شخصیت‌های معروفی همچون منصور پورحیدری و دنیا فنی‌زاده اقدام کرده‌اند. همچنین برای شهدای آتش‌نشان حادثه پلاسکو نیز مراسم ترحیمی به صورت مجازی برگزار کرده‌اند که اتفاقاً تعداد زیادی شرکت‌کننده داشته که عموماً خارج از کشور بوده‌اند. مراسمی که نهم بهمن ماه به صورت مجازی برگزار شد و با فعالیت دیگر کاربران شبکه‌های مجازی بخصوص توئیتر، اینستاگرام و تلگرام هم راستا شد. وقتی حکایت مرگ، مربوط به فرد معروف یا واقعه‌ای تأثیر‌گذار و در سطح ملی باشد، دنیای مجازی نقش پررنگی در همدردی و به اشتراک گذاشتن غم جمعی دارد؛ درست مثل فاجعه پلاسکو که اشتراک‌گذاری اندوه آن، از شبکه‌های مجازی شروع شد و به خیابان‌های شهر رسید؛ اندوه منتشر...

منبع: روزنامه ایران