صفحه نخست » اجتماعی

قانون «زورتِپان» رضاخانی برای غربی کردن لباس و پوشش مردم

رضاخان که همه کارش زوری بود لباس مردم را هم می‌خواست زوری تغییر بدهد. از دور که به تاریخ نگاه کنی شاید این یک تحول اجتماعی و فرهنگی به نظر برسد ولی از نزدیک هم کسانی دیده‌اند و تعریف کرده‌اند که این قوانین چقدر زورتِپان بود!

کد خبر: ۲۷۱۴۳۸

تاریخ انتشار:۰۸ آذر ۱۴۰۱ - ۱۲:۴۶ - 29 November 2022

قانون «زورتِپان» رضاخانی برای غربی کردن لباس و پوشش مردم

به گزارش روزپلاس، از سال ۱۳۰۷ شمسی، رضاخان با قانون «متحدالشکل نمودن البسه اتباع ایران در داخله مملکت» افتاد به جان مردم و اول قرار بود مردان ایرانی عمامه و کلاه‌های سنتی خود را با کلاه پهلوی جایگزین کنند. سال بعدش هم استفاده از لباس‌های سنتی ازجمله قبا، شال، عبا، پوستین، عمامه و نظیر آن برای پسران و مردان ممنوع شد و جای آن را کت و شلوار و کلاه پهلوی گرفت. وضعیت اجرای قوانین رضاخانی این‌طوری بود که «جعفر شهری» در کتاب «طهران قدیم» واژه زورتِپان را برای توصیف آن برگزیده و برای تاریخ تعریف کرده است: «از جمله قوانین عدیده زمان رضاشاه یکی هم قانونی بود... دائر بر اینکه مردم ایران باید دارای اتحاد شکل بوده، از یک نوع لباس و کلاه استفاده نموده، کلاه نقابدار بر سر نهاده، البسه و کلاه‌های متعدد را کنار بگذارند و مجری آن اداره نظمیه گردیده... اما شرط قانونی و انسانی و بلکه عقلانی آن این بود که نظمیه و امنیه مردم را قبلا مطلع و مصوبات آن را گوشزد ساخته، اسباب آن را مانند کت و شلوار و کلاه نقابدار فراهم آورند.

اما از آنجا که به رونویس قوانین استبداد و سایر قوانین ساریه چندهزارساله کنار آن هم ماده‌ای به نام زورتِپان تصویب شده بود از همان ساعت اول آژان‌ها و امنیه در شهرها و دهات به جان مردم افتاده به دردسر و مزاحمت اهالی پرداختند و هر روز بر فشار و تعدی افزودند تا آن را به صورت اهانت و بی‌حرمتی و زور و نوعی تسویه حساب درآورند. قبایی بر اندام کسی نمی‌دیدند که دامن آن را با قیچی و چاقو نبریده، صاحبش را به صورت مرغ دم کل درنیاورند و شال و کمربند و عبایی بر پیکر و دوش کسی نمی‌گریستند که آن را از هم ندریده یا مصادره ننمایند...

مأموران رفتار تعدی و تجاوز و بی‌حرمتی و اهانت و جبر و بدرفتاری را با مردم...[داشتند] در حدی که به جای تذکر، تحقر و تعسر و بی‌حرمتی نماید و به جای گوشزد قباها را دریده... زبان به دشنام و ناسزا گشوده، هر بی کت و شلوار و غیرکلاه پهلوی دار را در هر مقام و منزلت به زیر مشت و لگد انداخته... درباره‌شان از هیچ عمل غیرانسانی فروگذار ننمایند».