به گزارش روزپلاس، در روایات اسلامی، به ویژه روایاتی که به طریق اهل سنّت از پیامبر گرامی اسلام (ص) نقل شده از فتنهای سخن به میان آمده که به تعبیر روایات بزرگترین فتنه آخرالزّمان است و از آغاز آفرینش آدم تا روز قیامت فتنهای به مانند آن نیامده است. از این رویداد بزرگ و فتنه سهمگین در روایات به «خروج دجّال» تعبیر شده است.
با وجود آنکه روایات فراوانی در زمینه ویژگیهای دجّال و اعمال و رفتار او نقل شده است، ولی باید اعتراف کرد که درک همه وجوه این موضوع به راحتی امکانپذیر نیست و نمیتوان به تصویری کامل و بدون ابهام از این پدیده عجیب و بیمانند دست یافت. با این حال، با توجّه به ضرورت شناخت این رویداد آخرالزّمانی و اهمیّت آماده شدن برای رویارویی با این فتنه جهانگستر، در این فصل با بهرهگیری از روایات، به تبیین برخی از وجوه فتنه دجّال میپردازیم.
۱. معنا و مفهوم دجّال
«دجّال» بر وزن فعّال صیغه مبالغه است که در ادبیات عرب برای دلالت بر زیادی انجام کار از سوی فاعل به کار میرود. در کتابهای لغت، احتمالهای متعددی برای ریشه و معنای این واژه مطرح شده است که در اینجا به برخی از آنها اشاره میکنیم:
الف) واژه دجّال از «دُجَیل» به معنای «قَطْران»گرفته شده است. گفتنی است، اعراب در گذشته، بدن شتران خود را برای پوشاندن عیوب آنها با ماده سیاه رنگی به نام قطران میپوشاندند و در عرف عرب به پوشاندن کامل بدن شتر با این ماده «تَدجیل» میگفتند. از آنجا که دجّال نیز، چون قطران سراسر زمین را میپوشاند، از او با این عنوان یاد میشود.
ب) واژه یاد شده از «دَجْل» به معنای «دروغ» و «فریب» مشتق شده و دلیل نامگذاری دجّال به این نام این است که او ادّعای پروردگاری میکند و این کار از بزرگترین دروغهاست.
ج) ریشه لغت دجّال، «دَجْل»، به معنای «در نوردیدن» است و از این رو این نام به دجّال اطلاق میشود که او بیشتر مناطق جهان را درمینوردد و تحت سلطه خود درمی آورد.
د) دجّال از «تَدجیل» به معنای «پوشاندن» ریشه گرفته است و به این دلیل دجّال را با این نام میخوانند که او با کفرش مردم را میپوشاند یا زمین را با فراوانی لشکریانش میپوشاند یا اینکه حق را با باطل میپوشاند.
ه) این واژه از «تَدجیل» گرفته شده که به معنای «زراندود کردن» برای فریب است. بنابر این قول، دلیل نامگذاری دجّال به این نام این است که او با دروغ و نیرنگ خود و همچنین با بیان کردن خلاف آنچه در دل دارد، باطل را حق جلوه میدهد و موجب فریب مردم میشود.
و) لغت دجّال از «دُجال» به معنای «طلا» یا «آب طلا» مشتق شده است؛ چون دجّال در هر جا که قدم میگذارد گنجهای طلا نیز با او همراه است.
ز) ریشه این لغت «دَجّاله» به معنای «گروه بزرگ همسفران» است و به این دلیل دجّال را به این اسم نامگذاری کردهاند که او سراسر زمین را با هواداران فراوان خود میپوشاند.
ح) این واژه از لغت «دَجال» به معنای «سرگین»، گرفته شده است؛ زیرا دجّال نیز مانند سرگین گستره زمین را با اعمال خود آلوده میکند. [۳]مؤلف لغتنامه تاج العروس پس از نقل اقوال یاد شده مینویسد: مصنّف همه وجوه محتمل را به خوبی بیان کرد، ولی درستترین و بهترین وجه آن است که گفت: دجّال به معنای بسیار دروغگوست و دروغ او سحر، فریب، تهمت، حقپوشی و اظهار مطالبی است که در دل او وجود ندارد. گفتنی است، نویسنده کتاب اعلام قرآن وجه دیگری برای ریشه کلمه دجّال بیان کرده که قابل تأمّل است. او در این باره مینویسد: در نظر نگارنده دجّال کلمهای است مرکّب و الف و لام آن همان الف و لامی است که در نامههای دانیال و حزقیال هم وجود دارد و به معنی خدا است. جز اوّل آن هرچه باشد به معنی ضدّ و خصم و دشمن است و دور نیست که با «دژ»، «دشمن» و «دشوار» همریشه باشد.اگرچه در این وجه، نکات بدیعی وجود دارد، ولی به دشواری میتوان در میان اهل لغت مؤیدی برای آن پیدا کرد.
۲. دجّال در روایات
با نگاهی اجمالی به مجموعه روایتهایی که در زمینه خروج دجّال و رویدادهای وابسته به آن نقل شده است، با موضوعها و سرفصلهای متعدّدی روبهرو میشویم که بررسی کامل همه آنها نیازمند پژوهشی ژرف و گسترده است. در این مجال اندک، برخی از این موضوعها و سرفصلها را بررسی میکنیم.
الف) حتمی بودن خروج دجّال
در روایات متعدّدی بر گریزناپذیر بودن خروج دجّال، به عنوان یکی از رویدادهای آخرالزّمان یا نشانههای قیامت، تأکید شده است. از جمله در روایتی که امیرمؤمنان علی (ع) از پیامبر گرامی اسلام (ص) نقل میکند، میخوانیم: عَشْرٌ قَبْلَ السّاعَةِ لابُدَّ مِنها: السُّفْیانِی وَ الدَّجّالُ .پیش از ساعت [قیامت] ۱۰ رویداد گریزناپذیر است: [خروج]سفیانی، [خروج]دجّال.
در برخی روایات، حتمی بودن خروج دجّال به مانند حتمی بودن ظهور امام مهدی (ع) دانسته شده و انکار آن کفر به شمار آمده است. از آن جمله میتوان به روایت نبوی زیر اشاره کرد:
مَنْ أَنْکَرَ خُرُوجَ الْمَهْدِیُّ فَقَدْ کَفَرَ بِما أُنْزِلَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ مَنْ أَنْکَرَ نُزُولَ عِیسَی فَقَدْ کَفَرَ وَ مَنَ أَنْکَرَ خُرُوجَ الدَّجّالَ فَقَدْ کَفَرَ.هر کس خروج مهدی را منکر شود به آنچه بر محمّد نازل گشته، کافر شده است و هر کس نزول عیسی را منکر شود کافر شده و هر کس خروج دجّال را انکار کند، کافر شده است.
ب) بزرگی فتنه دجّال
در بسیاری روایات بر این موضوع تأکید شده که فتنه دجّال، فتنهای بزرگ و بیمانند است. براساس یکی از این روایات، پیامبر اعظم (ص) در یکی از خطبههای خود میفرماید: یا أَیُّهَا النّاسُ إِنَّها لَمْ تَکُنْ فِتْنَةٌ فِی الأَرْضِ أَعْظَمُ مِنْ فِتْنَةِ الدَّجّالِ وَ إِنَّ اللّهَ تَعالی لَمْ یَبْعَثْ نَبِیّا إلاّ حَذَّرَهُ أُمَّتَهُ.ای مردم! بر روی زمین فتنهای بزرگتر از فتنه دجّال نبوده است، خدای تعالی هیچ پیامبری را برانگیخته، مگر اینکه امّتش را از او برحذر داشته است.
در روایت دیگری، در همین زمینه از پیامبر (ص) چنین روایت شده است: ما بَیْنَ خَلْقِ آدَمَ (ع) إِلی قِیامِ السّاعَةِ أَمْرٌ أَکْبَرُ مِنَ الدَّجّالِ. از آفرینش آدم درود خدا بر او باد تا برپایی قیامت، امری بزرگتر از دجّال نبوده است.
ج) هشدار همه پیامبران درباره خروج دجّال
خطر دجّال برای جوامع بشری چنان گسترده و ویرانگر است که همه پیامبران الهی درباره آن هشدار داده و پیروان خود را از او برحذر داشتهاند. پیامبر گرامی اسلام در این زمینه میفرماید:
إِنَّهُ لَمْ یَکُنْ نَبِیٌّ إِلاّ وَ قَدْ أَنْذَرَ الدَّجّالَ أُمَّتَهُ. هیچ پیامبری نبوده است مگر اینکه پیروانش را از دجّال بر حذر داشته است.
د) ضرورت پناه بردن به خدا از شرّ دجّال
در روایات فراوانی بر ضرورت پناه بردن به خدا از شرّ فتنه دجّال سفارش شده است. از جمله در روایتی، از پیامبر گرامی اسلام (ص) چنین نقل شده است: إِذا فَرَغَ أَحَدُکُمْ مِنَ التَّشَهُّدِ الآخِرِ فَلْیَتَعَوَّذْ مِنْ أَرْبَعٍ: مِنْ عَذابِ جَهَنَّمَ وَ مِنْ عَذابِ الْقَبْرِ وَ مِنْ فِتْنَةِ الْمَحْیا وَ الْمَماتِ وَ مِنْ شَرِّ الْمَسِیحِ الدَّجّالِ.هر یک از شما هنگامی که از تشهّد پایانی فارغ شدید، باید که از چهار چیز [به خدا]پناه برید: از عذاب دوزخ، از عذاب قبر، از فتنه زمان زندگی و مرگ و از شرّ مسیح دجّال.
در برخی روایات نیز توصیههایی برای در امان ماندن از شرّ فتنه دجّال شده است. از جمله در یکی از روایات نبوی میخوانیم: مَنْ حَفِظَ أَوَّلَ سُوَرةِ الْکَهْفِ عَشْرَ آیاتٍ عُصِمَ مِنْ فِتْنَةِ الدَّجّالِ.هر کس ۱۰ آیه ابتدایی سوره کهف را حفظ کند از فتنه دجّال در امان میماند.
ه) ویژگیهای دجّال
پیش از بررسی ویژگیهایی که در روایات برای دجّال برشمرده شده، لازم است یادآور شویم که در منابع روایی شیعه برخلاف منابع اهل سنّت، کمتر به موضوع دجّال پرداخته شده است تا آنجا که در کتابهایی مانند الکافی ثقةالاسلام کلینی (ره)، کتاب الغیبة نعمانی (ره) و الإرشاد شیخ مفید (ره) که در آنها روایات فراوانی در مورد نشانههای ظهور نقل شده، حتی یک روایت هم درباره دجّال نیامده است و مجموع روایاتی که در کمال الدّین و تمام النّعمة شیخ صدوق (ره) و کتاب الغیبة شیخ طوسی (ره) در این باره نقل شده است، به ده مورد هم نمیرسد. افزون بر این، بیشتر روایتهایی که از طریق اهل سنّت درباره دجّال و ویژگیهای او نقل شده گرفتار ضعف سند یا افسانه پردازی و بیان مطالب عجیب و غریب و دور از ذهن است.
با توجّه به مطالب یاد شده، برخی از نویسندگان معاصر، در اصل وجود دجّال یا ویژگیهای او تردید کرده و در نهایت معتقد به رمزی و کنایهای بودن ویژگیهای دجّال و انطباق نداشتن این ویژگیها بر شخص یا موجود معین و مشخص شدهاند.
سید محمّد صدر، پس از آنکه دوازده ویژگی دجّال را با استفاده از روایات برمیشمارد، در بررسی این ویژگیها مینویسد: بی تردید، اگر از مفاهیم رمزی و کنایی این عبارات صرف نظر کنیم هیچیک از آنها را نمیتوانیم بپذیریم و نمیشود آنها را صحیح دانست؛ زیرا از نظر ضوابط سندی اکثر آنها اخبار واحدی میباشند که قابل اعتماد نیستند و اگر از ضوابط سندی نیز صرفنظر کنیم میبینم که در این روایات مطالبی اعجازآمیز به دجال نسبت داده شده است. با اینکه وی شخصی کافر و سرکش و طاغی است و قبلاً گفتیم که صدور معجزه از یک شخص کافر ممکن نیست. با وجود این نقاط ضعف، امر از دو حال خارج نیست. یا باید تمامی این اخبار را مردود بدانیم یا اینکه بر یک معنای رمزی و کنایی برخلاف معنای ظاهری حمل کنیم و روشن است که حمل بر معنای رمزی از کنار گذاشتن و مردود دانستن بهتر است.یکی دیگر از نویسندگان معاصر نیز پس از بیان روایات دجّال، درباره آن تردید کرده و مینویسد: ریشه داستان دجّال را باید در کتاب مقدّس و در بیان نصاری پیدا کرد. بعد از آنکه، اکثر احادیث آن و تفصیلاتش در کتب اهل سنّت و به طرق آنهاست. به هر حال، اصل قضیه دجّال به طور اجمال، بعید نیست صحت داشته باشد، لیکن تعریفات و توصیفاتی که دربارهاش شده مدرک قابل اعتمادی ندارد. پس بر فرض اینکه اصل قضیه دجّال صحت داشته باشد، اما بدون تردید با افسانههایی آمیخته شده صورت حقیقی خود را از دست داده است.
نویسنده کتاب یوم الخلاص (روزگار رهایی) نیز پیش از بررسی روایات مربوط به دجّال، مینویسد: نگارنده در مورد دجّال به نتیجه قطعی نرسیده است؛ زیرا روایاتی که در مورد دجّال نقل شده، غالباً مورد اعتماد نیستند و در ضمن آنها مطالبی هست که یقیناً جعلی هستند و متن آنها گواه است بر اینکه سخن معصوم نیست.
در این حدیثها ذوق و قریحه جاعلین اثر گذاشته، طبق سلیقه و ذوق آنها جعل شده است و آنچه از رسول گرامی اسلام (ص) نقل شده در میان احادیث جعلی دستگاه خلافت گم شده است و تشخیص آنها بسیار دشوار مینماید. [۱۵]پس از این مقدّمه به بررسی مهمترین ویژگیهای ظاهری و رفتاری دجّال میپردازیم. براساس روایات، کافر بودن، ادعای پروردگاری کردن، درنوردیدن سراسر جهان، عمر طولانی داشتن، یک چشم بودن و… از مهمترین ویژگیهای دجّال است. برای روشنتر شدن این ویژگیها، چند روایت را که در این زمینه وارد شده است، بررسی میکنیم.
در یکی از احادیث نبوی، دجّال اینگونه توصیف شده است: إِنِّی قَدْ حَدَّثْتُکُمْ عَنِ الدَّجَّالِ حَتّی خَشِیتُ أَنْ لاتَعْقِلُوا، إِنَّ مَسِیحَ الدَّجّالِ رَجُلٌ قَصِیرٌ أَفْحَجُ، جَعْدٌ، أَعْوَرُ مَطْمُوسُ الْعَیْنِ لَیْسَتْ بِناتِئةٍ وَ لاحَجْراءَ فَإِنِ الْتَبَسَ عَلَیْکُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّ رَبَّکُمْ لَیْسَ بِأَعْوَرَ وَ إِنَّکُمْ لَنْ تَرَوْا رَبَّکُمْ حَتّی تَمُوتُوا. من درباره دجال با شما سخن گفتم و بیم آن دارم که شما آن را درک نکنید. مسیح دجّال مردی کوتاه قد با پاهایی فاصله دار و مویی پیچان (مجعد) است، یک چشم بیشتر ندارد و چشم دیگر او به طور کلّی محو شده و هیچ برآمدگی و فرو رفتگی از آنان باقی نمانده است. اگر [امر او]بر شما مشتبه میشود بدانید که پروردگار شما یک چشم نیست و شما هرگز پروردگار خود را نمیبینید تا اینکه از دنیا بروید.
در این باره همچنین از پیامبر اعظم (ص) نقل شده است که فرمود: الدَّجالُ أَعْوَرُ عَیْنِ الشِّمالِ، بَیْنَ جَبِینِهِ مَکْتُوبٌ: کافِرٌ وَ عَلی عَیْنِه ظَفَرَةٌ غَلِیظَةٌ. دجّال کسی است که چشم چپ او نابیناست و در میان پیشانی او نوشته شده است: کافر. بر چشم او ناخنکی [۱۸]بزرگ است.
در روایت نبوی دیگری که در منابع روایی شیعه نیز نقل شده است، درباره ویژگیهای دجّال چنین میخوانیم: أَیُّهَا النّاسُ ما بَعَثَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ نَبِیّا إِلاّ وَ قَدْ أَنْذَرَ قَوْمَهُ الدَّجّالَ، وَ إِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ قَدْ أَخَّرَهُ إِلی یَوْمِکُمْ هذا، فَمَهْما تَشابَهَ عَلَیْکُمْ مِنْ أَمْرِه فَإِنَّ رَبَّکُمْ لَیْسَ بَأَعْوَرَ، إِنَّهُ یَخْرُجُ عَلی حِمارٍ عَرْضُ ما بَیْنَ اُذُنَیْهِ میلٌ، یَخْرُجُ وَ مَعَهُ جَنَّةٌ وَ نارٌ و جَبَلٌ مِنْ خُبْزٍ وَ نَهْرٌ مِنْ ماءٍ، أَکْثَرُ أَتْباعِهِ الْیَهُودُ وَ النِّساءُ وَ الأَعْرابُ، یَدْخُلُ آفاقَ الأَرْضِ کُلَّها إِلاّ مَکَّةَ وَ لابَتَیْها، وَ الْمَدینَةَ وَ لابَتَیْها.ای مردم! خداوند پیامبری را به رسالت مبعوث نکرد جز آنکه قومش را از دجّال ترسانید و خدای تعالی آن را تا به امروز بر شما تأخیر انداخته است و اگر امر بر شما مشتبه شد بدانید که خداوند یک چشم نیست و دجّال بر حماری که فاصله بین دو گوشش یک میل است خروج میکند و بیشتر پیروان او یهود و زنان و اعرابند و به همه کرانههای زمین جز مکّه و دو حومه آن و مدینه دو حومه آن درآید.
در روایتی که از امیرمؤمنان (ع) نقل شده است، آن حضرت در پاسخ اصبغ بن نباته که از آن حضرت درباره ویژگیهای دجّال پرسیده بود، میفرماید: ألا إنّ الدَّجّالَ صائِدُ بْنُ الصَّائِدِ، فَالشَّقیُّ مَنْ صَدَّقَهُ. وَ السَّعیدُ مَنْ کَذَّبَهُ، یَخْرُجُ مِنْ بَلْدَةٍ یُقالُ لَها إِصْفَهانُ، مِنْ قَرْیَةٍ تُعْرَفُ بِالْیَهُودِیَّةِ، عَیْنُهُ الْیمنی مَمْسَوحَةٌ، وَ الْعَیْنُ الاُخْری فی جَبْهَتِهِ، تَضیءُ کَأَنَّها کَوکَبُ الصُّبْحِ، فیها عَلَقَةٌ کَأَنَّها مَمْزُوجَةٌ بِالدَّمِ، بَیْنَ عَیْنَیْهِ مَکْتُوبٌ «کافِرٌ»، یَقْرَأُهُ کُلُّ کاتِبٍ وَ اُمِّیٍّ، یَخُوضُ البِحارَ وَ تسیرُ مَعَهُ الشَّمْسُ، بَیْنَ یَدَیْهِ جَبَلٌ مِنْ دُخانٍ، وَ خَلْفَهُ جَبَلٌ أَبْیَضٌ یَرَی النّاسُ أَنَّهُ طَعامٌ، یَخْرُجُ حینَ یَخْرُجُ فی قَحْطٍ شَدیدٍ تَحْتَهُ حِمارٌ أَقْمَرُ، خُطْوَةُ حِمارِه مِیلٌ، تُطْوی لَهُ الأَرْضُ مَنْهَلاً مَنْهَلاً، لایَمُرُّ بِماءٍ إِلاّ غارَ إِلی یَوْمِ القِیامَةَ، یُنادی بِأَعْلی صَوْتِه یَسْمَعُ ما بَیْنَ الْخافِقَیْنِ مِنَ الجِنِّ وَ الإِنْسِ وَ الشَّیاطینَ، یَقُولُ: «إِلَیَّ أَوْلِیائی، أَنا الَّذی خَلَقَ فَسَوَّی وَ قَدَّرَ فَهَدی، أَنا رَبُّکُمْ الأَعْلی» وَ کَذَبَ عَدُوُّ اللّهِ، إِنَّهُ أَعْوَرُ یَطْعَمُ الطَّعامَ، وَ یَمْشی فی الْأَسْواقِ، وَ إِنَّ رَبَّکُمْ عَزَّوَجَلَّ لَیْسَ بِاَعْوَرَ، وَ لا یَطْعَمُ وَ لایَمْشی وَ لایَزُولُ، تَعالَی اللّهُ عَنْ ذلِکَ عُلُوّا کَبیرا. دجّال صائد بن صائد [صید]است و بدبخت کسی است که او را تصدیق کند و نیکبخت کسی است که او را تکذیب نماید. او از شهری خروج کند که به آن اصفهان گویند. از قریهای که آن را یهودیه میشناسند. چشم راستش ممسوح [نابینا]است و چشم دیگرش که بر پیشانی اوست آنچنان میدرخشد که گویی ستاره سحری است و در آن علقهای است که با خون در آمیخته و میان دو چشمش نوشته شده است: «کافر» و هر کاتب و بیسوادی آن را میخواند و در دریاها فرو میرود، آفتاب با او حرکت میکند و در مقابلش کوهی از دود است و پشت سرش کوه سفیدی است که مردم آن را طعام پندارند. در قحطی شدیدی در حالی که بر حمار سپیدی که فاصله هر گامش یک میل است، سوار شده خروج میکند و زمین منزل به منزل زیر پایش در نوردیده شود و بر آبی نگذرد جز آنکه تا روز قیامت فرو رود و با صدای بلندی که جن و انس و شیاطین در شرق و غرب عالم آن را میشنوند، میگوید: «ای دوستان من! به نزد من آیید، من کسی هستم که آفرید و هماهنگی بخشید و اندازهگیری کرد و راه نمود. من پروردگار والای شما هستم». در حالی که آن دشمن خدا دروغ میگوید. او یک چشمی است که غذا میخورد و در بازارها راه میرود و پروردگار شما یک چشم نیست و غذا نمیخورد و راه نمیرود و زوالی ندارد.
چنانکه پیش از این بیان شد، با توجه به روایاتی که از شیعه و اهل سنت در این زمینه دجال نقل شده است، در اصل وجود آن چندان تردیدی وجود ندارد، ولی برخی از مشخصات و ویژگیهایی که در بعضی از روایات؛ همچون روایت اخیر، برای این موجود بیان شده است، چندان قابل پذیرش نیست و چه بسا که برخی از این مشخصات؛ همچون شهر و محل خروج و یا ویژگیهای غیرمعقول، از منابع یهودی یا اسرائیلیات داخل روایات اسلامی شده باشد.
ناگفته نماند که نقل این گونه روایات در منابع معتبری مانند کمال الدین و تمام النعمة شیخ صدوق (ره) به معنای اعتبار این روایات و تأیید آنها از سوی نویسندگان این کتابها نیست؛ زیرا برخی از این روایات، صرفاً از باب جدل با مخالفان عمر طولانی امام مهدی (ع) و به عنوان شاهدی بر امکان عمر طولانی نقل شدهاند. به این معنا که این نویسندگان برخی از روایات مربوط به دجال را از کتابهای مخالفان عمر طولانی امام مهدی (ع) نقل کردهاند، تا به این وسیله از سخنان آنها علیه خودشان استفاده کنند. شاهد بر این ادعا اینکه شیخ صدوق روایات دجال را در بخشی از کتاب خود آورده که به بیان شرح حال افرادی که عمر طولانی داشتهاند، اختصاص یافته است. ایشان پس از بیان چند روایت در باب دجال مینویسد:
اهل عناد و انکار امثال این خبر را تصدیق میکنند و درباره دجال و غیبت و مدت عمر طولانی و ظهورش در آخرالزمان آنها را روایت میکنند، اما اخبار قائم را و اینکه او مدت طولانی غیبت میکند، آنگاه ظاهر میشود و زمین را پس از آنکه از ظلم و جور آکنده شده است، از عدل و داد پر میکند، تصدیق نمیکنند.
سرانجام دجّال
در مورد سرانجام دجال و اینکه او به دست چه کسی نابود میشود، با دو دسته روایت روبه رو هستیم. در دستهای از روایات تأکید شده است که دجّال به دست حضرت مهدی (ع) کشته میشود و در دستهای دیگر از روایات از حضرت عیسی (ع) به عنوان کشنده دجال یاد شده است.
در نخستین روایت دسته اول که از امیر مؤمنان علی (ع) نقل شده است، در این زمینه چنین میخوانیم: أَلا وَ إِنْ أَکْثَرَ أَشْیاعِهِ یَؤْمَئِذٍ أَوْلادُ الزِّنی وَ أَصْحابُ الطَّیْالِسَةِ الْخُضْرِ یَقْتُلُهُ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ عَلی عَقَبَةِ أَفیقٍ لِثَلاثِ ساعاتٍ مَضَتْ مِنْ یَوْمِ الْجُمْعَةِ عَلی یَدَیْ مَنْ یُصَلِّی عِیسَی بْنُ مَرْیَمَ ۸ خَلْفَهُ. آگاه باشید که بیشتر پیروانش فرزندان نامشروع و اصحاب طیلسان (جامههای) سبز (یا یهودیان) هستند. خداوند او را در گردنه «اَفیق» به دست کسی که عیسی بن مریم (ع) پشت سر او نماز میخواند، سه ساعت گذشته از روز جمعه به هلاکت میرساند.
امام صادق (ع) نیز دراینباره میفرماید: یَوْمُ النِّیرُوزِ هُوَ الیَوْمُ الَّذِی یَظْهَرُ فِیهِ قائِمُنا أَهْلَ الْبَیْتِ وَ وُلاةِ الأَمْرِ وَ یَظْفِرْهُ اللّهُ تَعالی بِالدَّجّالِ فَیَصْلِبُهُ عَلی کِناسَةِ الْکُوفَةِ. روز نوروز روزی است که خداوند در آن روز قائم ما اهل بیت و واپسین، ولی امر را بر دجّال پیروز میگرداند و او را در کناسه کوفه به دار میزند.
در یکی از روایات دسته دوم، به نقل از پیامبر اعظم (ص) چنین آمده است: فَبَینا هُوَ عَلی ذلِکَ إذْ بَعَثَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ الْمَسِیحَ بْنَ مَرْیَمَ فَیَنْرِلُ عِنْدَ الْمَنارَةِ الْبَیْضاءِ شَرْقِیَّ دِمَشْقَ بَیْنَ مَهْرُودَتَیْنِ، واضِعا یَدَهُ عَلی أَجْنِحَةِ مَلَکَیْنِ فَیَتْبَعُهُ فَیُدْرِکُهُ فَیَقْتُلُهُ عِنْدَ بابِ لُدِّ الشَّرْقِیِ. در همین حالت که وی بدین گونه میگذارند، خدای عزّوجلّ مسیح پسر مریم (ع) را برمی انگیزد و او نزد مناره سفید سمت شرقی دمشق در پوششی زرد نازل میشود و در حالی که دستش را بر شانههای دو فرشته گذاشته است، دنبال او میرود تا اینکه او را در نزدیکی دروازه «لدّ» [۲۸]شرقی مییابد و او را میکشد.
در این زمینه، همچنین از پیامبر گرامی اسلام (ص) نقل شده است که فرمود: یَخْرُجُ الدَّجّالُ فِی أُمَّتِی فَیَلْبَثُ فِیهِمْ أَرْبَعِینَ، لا أَدْرِی أَرْبَعِینَ یَوْما أَوْ أَرْبَعِینَ سَنَةً أَوْ أَرْبَعِینَ لَیْلَةً أَوْ أَرْبَعِینَ شَهْرا فَیَبْعَثُ اللّهُ عِیسَی بْنَ مَرْیَمَ ۸ کَاَنَّهُ عُرْوَةُ بْنُ مَسْعُودِ الثَّقَفِی فَیَظْهَرُ فَیُهْلِکُهُ. دجال در امت من خارج میشود و به مدت چهل روز یا چهل سال یا چهل شب یا چهل ماه در میان آنها زندگی میکند تا اینکه خداوند عیسی بن مریم (ع) را برمیانگیزد در حالی که او مانند عروة بن مسعود ثقفی است و او بر دجال غلبه میکند و نابودش میسازد.
با توجّه به روایات یاد شده، اظهار نظر قطعی در مورد چگونگی از بین رفتن دجال امکان پذیر نیست و به ناچار علم آن را به خدا واگذار میکنیم.
ز) دجّال و دیگر مدّعیان دروغین
نکته دیگری که از روایات درباره دجّال به دست میآید این است که پیش از خروج دجال اصلی، دجّالها یا کذابهای فراوانی خروج میکنند که هر یک به نوعی موجب فریب و گمراهی مردم میشوند.
در روایتی که انس بن مالک از پیامبر اعظم (ص) نقل کرده، در این زمینه چنین آمده است: یَکُونُ قَبْلَ خُرُوجِ الدَّجّالِ نَیِّفٌ عَلی سَبْعِیَن دَجّالاً. پیش از خروج آن دجّال، افزون بر هفتاد دجال خروج میکند.
پیامبر خاتم (ص) در روایت دیگری در این باره میفرماید: یَکُونُ فِی آخِرِالزَّمانِ دَجّالُونَ کَذّابُونَ یَأْتُونَکُمْ مِنَ الأَحادِیث بِما لَمْتَسْمَعُوا أَنْتُمْ وَ لاآباوُکُمْ فَإِیّاکُمْ وَ إِیّاهُمْ لایُضِلِّونَکُمْ وَ لایَفْتِنُونَکُمْ. در آخرالزّمان دجّالهای دروغ گویی خواهند آمد. آنها احادیثی را به شما عرضه میکنند که نه شما و نه پدرانتان آنها را نشنیدهاید، پس برحذر باشید که آنها شما را گمراه نکنند و نفریبند.
همچنین از آن حضرت روایت شده است که فرمود: … وَ إِنَّهُ سَیَکُونُ فِی أُمَّتِی کَذّابُونَ ثَلاثُونَ کُلُّهُمْ یَزْعَمُ أَنَّهُ نَبِیٌّ وَ أَنَا خاتَمُ النَّبِییَّنَ لا نَبِیَّ بَعْدِی. … همانا به زودی در امّت من، سی مدّعی دروغین برخواهند خاست که همه آنها گمان میکنند، پیامبر است در حالی که من خاتم پیامبرانم و هیچ پیامبری پس از من نیست.
با توجّه به روایات یاد شده و روایات فراوان دیگری که در این زمینه نقل شده است، میتوان گفت که دجال با ویژگیهایی که در این فصل برشمردیم یک مصداق بیشتر ندارد و موارد دیگری که در روایات اخیر از آنها تعبیر به دجّال شده، صرفاً از باب همانندی با دجّال واقعی از نظر بیان ادّعاهای خلاف واقع و فریفتن مردم بوده است، نه اینکه واقعاً دهها دجّال با ویژگیهای منحصر به فردی که در اینجا به آنها اشاره کردیم در آخرالزّمان خروج میکند.
۳. برداشت رمزی و کنایی از دجّال
گفتیم که برخی اهل تحقیق با توجّه به مشکلات موجود در روایات دجّال، این روایات را بر معنایی رمزی و کنایی حمل کرده و دجّال را سمبل پدیدهای دانستهاند که در آخرالزّمان ظهور میکند و موجب گمراهی گسترده مردم میشود.
برای روشنتر شدن این برداشت، بیان یکی از نویسندگان معاصر در این زمینه را نقل میکنیم: مهمترین و همگانیترین نشانهای که میبایست مورد توجّه قرار گیرد، همان مفهوم دجّال بود که سمبلی از حرکتهای ضد اسلامی در دوران غیبت کبرا، یعنی دوران فتنهها و انحرافات است و آن عبارت است از تمدن جدید اروپایی که چهرهای فریبنده و چشمگیر و خیره کننده دارد و افکار و اندیشه عمومی مردم دنیا را متوجه خود ساخته و پیامدهای ناگواری را به دنبال داشته است. همچون خروج بسیاری از مسلمانان از اسلام، گردن نهادن آنها به مذاهب و فلسفههای منحرف دیگر و فسادها و تباهیها و ستمهایی که در جوامع بشری ایجاد کرده است و لذا میتوان گفت که از آغاز آفرینش حضرت آدم تا روز قیامت مخلوقی بزرگتر از لحاظ انحراف و کژی همچون این دجّال وجود نداشته است؛ زیرا هیبت و شکوه تمدن اروپایی و عظمت مادّی و اختراعات و سلاحهای نابودی آفرین آن و وادار کردن انسانها را به اینکه قدرت خداوندی را انکار کنند؛ تاکنون در تاریخ دیده نشده و سابقه نداشته است و در آینده نیز همچون او دیده نخواهد شد؛ زیرا آینده در اختیار طرفداران حق و عدالت خواهد بود. مؤید این برداشت فرمایش حضرت رسول (ص) در آن روایت است که فرمود: «ما بین خلقت آدم تا روز قیامت امر بزرگتر از دجّال نیست». تعبیر به «امر» گویای آن است که دجّال یک شخص نیست، بلکه یک حرکت فکری متمدّن است که با اسلام دشمنی دارد!. [۳۴]با توجه به مجموعه مطالبی که در اینجا بیان شد، میتوان گفت:
۱. فتنه دجال فتنهای سهمگین، پیچیده و بسیار گمراه کننده است که باید برای در امان ماندن از آن تنها به خدای بزرگ پناه برد. [۳۵]۲. با توجه به روایاتی که از شیعه و اهلسنت نقل شده است، در اصل خروج موجودی به نام «دجال» در آخرالزمان تردیدی نیست؛ موجودی که با هم در آمیختن حق و باطل مردم را به گمراهی میکشاند و گروه زیادی را با خود همراه میکند.
۳. بسیاری از روایاتی که در آنها ویژگیهای عجیب و غریب و خارقالعادهای برای دجال برشمرده شده است، از نظر سند ضعیف هستند و چندان نمیتوان به آنها اطمینان کرد.
۴. وجود برخی از روایات خاص و با مضامین غیرمعقول درباره ویژگیهای دجال در کتابهای معتبری همچون کمالالدین و تمام النعمة شیخ صدوق (ره) به معنای اعتبار این روایات و تأیید آنها از سوی نویسندگان این کتابها نیست؛ بلکه برخی از این روایات، صرفاً از باب جدل با مخالفان عمر طولانی امام مهدی (ع) و به عنوان شاهدی بر امکان عمر طولانی نقل شدهاند؛ زیرا این مخالفان به عمر طولانی دجال اذعان دارند و در عین حال منکر عمر طولانی امام مهدی (ع) هستند.
۵. حمل روایات دجال بر معانی رمزی و کنایی نیازمند دلایل و مستندات کافی است و در صورت نبود این دلایل و مستندات، چارهای جز حمل آنها بر معانی ظاهری شأن نیست.
مهر
عکس| سردار آزمون با پیراهن علی دایی
ویدیو/ تقطیع سخنان رهبر انقلاب و تذکر قالیباف
عکس/ تبریک عید قربان به سبک کریستیانو رونالدو
ویدیو/ یک جلیلی و سه تیبا با سه پلاک!
افشاگری جدید علیه خانواده قالیباف/ رانت بزرگ قالیباف در جبهه برای برادر ۱۷سالهاش
حمله سگهای ولگرد به دختر ۵ ساله تبریزی + عکس
عکسی از دیوارنگاره انتخاباتی میدان ولیعصر /وعده ای نده که از انجام آن مطمئن نیستی
عکسی کمتر دیده شده از سرداران جبهه مقاومت با لباس احرام
ویدیو/ خاتمی و جهانگیری؛ همنشینان پزشکیان
عمو قناد از بیمارستان مرخص شد/ تصویر
تولد اولین جگوار سیاه در ایران/ عکس
عکسی از احمدی نژاد در مراسم سالگرد ارتحال امام خمینی (ره)
عکس/ ستاره سابق استقلال پدر شد
عکس ویژه و وایرال شده از حقانیان در زمان قطع برق وزارت کشور
پس از ثبتنام در انتخابات؛ همراهی محمود احمدی نژاد با درخواست خبرنگاران و نشان دادن علامت پیروزی معروف
ویدیو/حقانیان، کاندیدای شناختهشدهای که شناسنامهاش را نشان نداد!
عکسی از دیوارنگاره انتخاباتی میدان ولیعصر
عکس/ شناسنامه علی لاریجانی!
سعید جلیلی رسما کاندید ریاست جمهوری شد/ دژاوو ۱۳۹۲
ویدیو/ کواکبیان در پاسخ به روزپلاس: درخصوص احتمال رد صلاحیت مجدد توکل بر خدا دارم…
عکس/ هدیه لاکچری و گرانقیمت الهلال برای علی دایی
تازهترین اثر روحالأمین با عنوان "فتح قریب"
تصاویری از امضای یادگاری مخبر و محمدی گلپایگانی بر تمبر یابود مجلس دوازدهم
موبایلهای ۳۰۰دلاری سامسونگ رونمایی شدند/ عکس
عکس/حضور همسر امیرعبداللهیان در مراسم افتتاحیه مجلس شورای اسلامی
خوش و بش قالیباف با مهمانان در مراسم افتتاحیه مجلس دوازدهم/ عکس
تصویری از حضور شهید سیدمهدی موسوی در امدادرسانی به سیلزدگان
تولد ۵ قلوها در تبریز + عکس
عکس/حضور محمود احمدینژاد در مراسم بزرگداشت رئیس جمهور فقید و همراهانش
عکس/ علی لاریجانی و حسن روحانی در مراسم بزرگداشت شهید رئیسی و همراهانش
ویدیو/ لحظاتی از حضور شهید جمهور در نمایشگاه دستاوردهای دفاعی سال گذشته
عکسی تلخ از آخرین وداع خانواده استاندار شهید با پیکر فرزندشان
عکسی از فرمانده کل ارتش بر سر مزار خلبان شهید سانحه سقوط بالگرد
تصویر انگشتر اهدایی حاج قاسم برای تدفین پیکر شهید امیرعبداللهیان
جای خالی رئیس جمهور در هواپیمای دولت پس از شهادت+ تصاویر
اولین تصویر از محل دفن رئیس جمهور شهید در حرم رضوی
تصویری از تابوت رئیس جمهور شهید در فرودگاه بیرجند
۲ قاب عکس متفاوت از آخرین سفرهای رئیسی به بیرجند
تصویری از تابوت رئیس جمهور شهید در فرودگاه بیرجند
تصویری از محل دفن آیت الله شهید آل هاشم در گلزار شهدای تبریز
تصاویر خانواده شهید رئیسی در فرودگاه مشهد
وداع زائران حرم مطهر رضوی با پیکر مطهر شهید امیرعبداللهیان
عکس/ دلجویی امیر سرتیپ کیومرث حیدری از فرزندان خلبان شهید "محسن دریانوش"
عکس/صندلی خالی شهید امیرعبداللهیان در دانشگاه تهران
عکس/حضور علمالهدی در مراسم تشییع پیکر شهدا
ویدیو/ گریه و بی تابی هیات دولت در مراسم استقبال از پیکر شهدای خدمت
اولین تصویر از بازگشت تلخ رئیسجمهور از آخرین سفر استانی
عکس/ جای خالی رئیسجمهور در هواپیمای اختصاصی دولت
عکسی از علی لاریجانی در مراسم افتتاحیه مجلس ششم خبرگان رهبری
جای خالی شهید رئیسی، خادم الرضا در مجلس خبرگان/ عکس
عکس/ وداع آیتالله علمالهدی باپیکر شهید رئیسی
تصاویری از پیکرهای شهید رئیسی، شهید آلهاشم و شهید رحمتی
عکسی که قالیباف بعد از شهادت سید ابراهیم رئیسی منتشر کرد
کادر پرواز بالگرد رئیسجمهور در کنار یکدیگر/ عکس
آخرین تصاویر از بالگرد رییسجمهور
هشدار سالخوردگی جمعیت در دیوارنگاره میدان انقلاب
دیوارنگاره جدید میدان ولیعصر؛ ایران حرم است
بازار گرم جراحیهای زیبایی در واحدهای اجارهای!
فراجا اعلام کرد: بازداشت پلیس متخلف
ویدیویی از بازدید رهبر انقلاب از نمایشگاه کتاب
تلآویو سقوط کرد؛ درباره رمانی که تصویر مشاهده آن توسط رهبر انقلاب در نمایشگاه کتاب منتشر شد
ابراهیم رئیسی کجا رأی داد؟ / عکسی متفاوت از احمد جنتی پای صندوق رأی
عکسی از هدیه ویژه رهبر انقلاب به یک غرفه دار در نمایشگاه کتاب
قالیباف در کدام حوزه انتخابیه رأی داد؟ +عکس
تصاویری از رأی دادن سیدحسن خمینی در حسینیه جماران
تصاویر/ دیدار اعضای تیم ملی فوتسال با رهبر انقلاب
ویدیو/ پوتین و پنج دوره ریاست جمهوری
رونمایی از دیوارنگاره دخترانه میدان ولیعصر(عج)
مهم ترین ضعف فرودگاه امامخمینی(ره)+ تصاویر
10 مکانی که نیاز دارید به محض بازنشستگی به آنها سفر کنید + تصاویر
عکسی از تیپ خاص اسحاق جهانگیری در طبیعت
هادی چوپان از باشگاهش رونمایی کرد/ عکس
اولین تصویر منتشر شده از پیکر نیکاشاکرمی
مراسم ترحیم یکی از تجار در کاشان/حمله به غذای عزا!
اولین عکس بدون چشم بند از ضارب مردم در اتوبوس
عکس/ مالک استقلال در خانه کشتی رؤیت شد
عکس/ سورپرایز رونالدو برای یک هوادار خاص
عکس/کاشت نهال در پاکستان توسط رئیسی
ملاقات هادی چوپان با یک پرسپولیسی سرشناس+عکس
عکس/ اقامه نماز جماعت ظهر و عصر به امامت حضرت آیتالله خامنهای
عکس/ دیدار فرماندهان نیروهای مسلح با رهبر انقلاب
ویدیو طنز/تصاویر لحظه درگیری پدافند با ریز پرنده رژیم صهیونیستی
فیلم/تصویری دیده نشده از حمله نا موفق ریز پرنده ها به تاسیسات اصفهان
عکس/ تمسخر رژیم صهیونیستی توسط کاربران عرب در حاشیه حادثه اصفهان
طنز/ اولین عکس از محل برخورد موشک به پایگاه هشتم شکاری اصفهان
توده ۱۸ کیلویی از بدن یک بانوی بهشهری خارج شد
ویدیو/ زورگیران موش شدند
دیوارنگاره میدان ولیعصر؛ اسرائیل از خانه عنکبوت سست تر است
عکس/ پوستر رسانه KHAMENEI.IR در پی پاسخ تنبیهی ایران به رژیم صهیونیستی
یک مامور انتظامی در شهرستان هیرمند به شهادت رسید/ عکس
بازدید قلعهنویی از باشگاه آلانیا اسپور ترکیه + عکس
دیدار نابغه کشتی جهان با عبدالرشید سعداللهیف در مدینه+عکس
عکس/ اسبسواری دختر ۶ ماهه سردار آزمون
قاب عکسی آخرالزمانی از شهر خانیونس پس از خروج نیروهای اسرائیل از آن!
عکس/ پیام تبریک رونالدو به مسلمانان
حضور بن سلمان در نماز عیدفطر/عکس
نخستین تصویر از هلال عید فطر / عکس
ویدیو/ زورگیری در اتوبان صدر تهران
اولین عکس از همسر رضا داوودنژاد در مراسم خاکسپاری
عکس/ حضور رئیس قوه قضائیه در راهپیمایی روز قدس
عکس/حضور رئیس مجلس در راهپیمایی بزرگ روز قدس
عکسی از ناطق نوری و سردار فلاح در راهپیمایی روز قدس تهران /وزیر احمدی نژاد هم آمد
عکس/فریاد «مرگ بر اسرائیل» فرزندان شهدای حادثۀ تروریستی ساختمان کنسولی سفارت ایران
تصویر/ کودک بلوچ که در حملات تروریستی گروهک جیشالعدل مجروح شد
تصویر ۲ تروریست به هلاکت رسیده در چابهار
اولین تصاویر از شهدای حادثه تروریستی چابهار
گزارش تصویری/ شب قدر متفاوت در جزیره کیش
عکس/ انگشتر اهدایی آستان قدس به شهید زاهدی
تصویری دیده نشده از شهید زاهدی در سال ۱۳۷۵ | دو سردار شهید در یک قاب
تصاویری از ۷ مستشار نظامی شهید شده در حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در سوریه
تصاویری از پسر آیت الله هاشمی رفسنجانی و سیداحمد خمینی در مراسم شب قدر
ویدیو/ منظور پس از مخالفت با واردات خودرو: نظرم درباره واردات خودرو نظر شخصی بود/ مکلف به اجرای قانون هستیم
تصویری باورنکردنی از پسر هادی چوپان/ فیگور مشابه گرگ ایرانی و فرزندش
تصاویر مظنونین حمله تروریستی در مسکو منتشر شد
ابطحی مجروح شد/ سارقین ناکام ماندند+ عکس
واردات طلا تا این تاریخ از مالیات معاف شد/ ابلاغیه امور مالیاتی
بیرانوند در آستانه فسخ قرارداد با پرسپولیس!
قیمت طلا، قیمت دلار، قیمت سکه و قیمت ارز ۱۴۰۳/۰۳/۲۷
طلسم ۶ ساله سپاهان چگونه شکست؟
زمان حراج بعدی شمش طلا اعلام شد + شرایط
قیمت سکه و طلا امروز جمعه ۲۵ خرداد ۱۴۰۳ + جدول
عکس/ بمب نقلوانتقالاتی در اصفهان؛ آقای گل آسیا قرارداد بست
سختترین و آسانترین قرعه ایران در دور سوم انتخابی جام جهانی
نظر وزارت اقتصاد درباره عدم خروج خودروسازان از بورس/جزئیات اطلاعیه جدید این وزارتخانه برای بازار سرمایه
۳ باشگاه در خطر حذف از لیگ برتر فوتبال
طلا به کف قیمتی رسید/ قیمت جدید طلا ۲۳ خرداد ۱۴۰۳
افزایش قیمت ارزهای مبادلهای/ دلار چند شد؟
پیش بینی قیمت اجاره/ رشد بازار اجاره از چه زمانی آغاز میشود؟
اکانت توییتری سعید جلیلی خبر داد؛ ریزپرداخت کمپین جمع اوری کمک های مردمی/ جمعآوری ۱ میلیارد ۱۲۸ میلیون تومان
شناسنامهها در انتخابات ۸ تیر مهر نمیشوند/ سامانه احراز هویت مشخص خواهد کرد که چه کسی رای داده یا نداده
قیمت دلار و یورو امروز سه شنبه ۲۲ خرداد ۱۴۰۳ + جدول
قیمت طلا، قیمت دلار، قیمت سکه و قیمت ارز ۱۴۰۳/۰۳/۲۱
طلا دوباره اوج گرفت/ قیمت جدید طلا ۲۱ خرداد ۱۴۰۳
قیمت جدید کارخانهای محصولات ایران خودرو اعلام شد
مهمترین سوابق ۶نامزد انتخابات ریاست جمهوری
شرایط فروش اینترنتی خودرو/ واردکنندگان موبایل رتبهبندی میشوند
گزینه محبوب پرسپولیسیها فسخ کرد/ مهاجم قاتل سرخپوش میشود؟
قیمت طلا، سکه و ارز امروز ١۷ خردادماه ۱۴۰۳/ سد مقاومتی سکه شکسته میشود؟
قیمت دلار و یورو امروز جمعه ۱۸ خرداد ۱۴۰۳ + جدول
توضیحات باشگاه پرسپولیس درباره انتقال علی پروین با آمبولانس
پرونده فساد در فوتبال؛ فریبرز محمودزاده بازداشت شد
قیمت طلا، قیمت دلار، قیمت سکه و قیمت ارز ۱۴۰۳/۰۳/۱۹
قیمت طلا، قیمت دلار، قیمت سکه و قیمت ارز ۱۴۰۳/۰۳/۱۶
شرط ممنوعالمعامله شدن خانههای خالی اعلام شد
عوارض خروج از کشور اعلام شد/ عوارض خروج از کشور برای هر نفر در سال جاری در سفر اول ۵۲۰ هزار تومان تعیین شد
گل آفسایدی که قهرمان را عوض کرد/ فصل تلخ استقلال
بیانیه باشگاه استقلال درباره صحبتهای مدیرعامل پرسپولیس
ماجرای توییت مرموز حسن روحانی پیش از حادثه هواپیمای اوکراینی چه بود؟
راهاندازی تالار ارز اشخاص در مرکز مبادله تا ۱ ماه دیگر
قیمت طلا، سکه و ارز امروز ١٣خردادماه ۱۴۰۳/ حرکت بازار معکوس شد
جدیدترین قیمت دلار، یورو و درهم در مرکز مبادله ارز | دلار چند شد؟
بازار خودرو به کما رفت/ قیمت جدید سمند، کوییک، دنا، تارا و شاهین
قیمت دلار و یورو امروز سه شنبه ۱۵ خرداد ۱۴۰۳ + جدول
واکنش کرباسچی به ثبتنام چهرههای شناخته شده در انتخابات ریاست جمهوری
تام کروز ۶۱ ساله طرفدارانش را مبهوت کرد/ عکس
قیمت خودروهای ایران خودرو امروز شنبه ۱۲ خرداد ۱۴۰۳ + جدول
فهرست ۱۰ دروازهبان گران قیمت جهان
لیگ ملتهای والیبال| ایران به آرژانتین هم نه نگفت/ عملکرد شاگردان پائز چیزی شبیه فاجعه
قیمت طلا، سکه و ارز امروز ۹ خردادماه ۱۴۰۳/ سد مقاومتی طلا شکست
قیمت روز ارزهای مبادلهای/ دلار رشد کرد
ترکیب کشتیگیران اعزامی به تورنمنت مجارستان مشخص شد
شکست سریع و قابل پیشبینی والیبال ایران مقابل ایتالیا
پاسخ به ۴ سئوال مهم دانش آموزان/ اعلام جزییاتی از امتحانات نهایی و کنکور سراسری
تصمیم مهم دولت برای یارانهبگیران/ اعلام جزییات مصوبه یارانهای دولت
کاهش قیمت طلا و سکه/ آرامش در بازار حاکم شد
قیمت روز ارزهای مبادلهای/ دلار کاهشی شد
وزیر علوم در گفتگو با روزپلاس: نظام جمهوری اسلامی بارها از اینگونه حوادث عبور کرده
یک پیشبینی مهم درباره قیمت خودرو در هفته آینده/ قیمت این خودروها شکسته میشود
توضیح پلیس درباره فیلم خودسوزی در میدان انقلاب
قیمت طلا، سکه و ارز امروز ۳ خردادماه ۱۴۰۳/ ریزش شدید قیمتها در بازار
غافلگیری در روز نخست/ شکست برزیل و پیروزی ژاپن برابر آرژانتین
جزئیات سقف بودجه تیمهای لیگ برتری؛۳۲۵ میلیارد+آپشن فراوان!
نوبت دوم کنکور ۲۱ و ۲۲ تیر برگزار میشود
قیمت طلا، قیمت دلار، قیمت سکه و قیمت ارز ۱۴۰۳/۰۳/۰۱
دلار مبادلهای ثابت ماند/ یورو رشد کرد
برنامه لیگ ملتهای والیبال ۲۰۲۴
زری خوشکام درگذشت
حضور ۵۹ کشور در مسابقات کشتی المپیک/ پیشتازی آمریکاییها در کسب سهمیهها
اعلام شرایط فروش و پیش فروش یک خودروی پرطرفدار ایران خودرو
۴ تکواندوکار ایران در فینال قهرمانی آسیا/ زندی برنز گرفت
ترمز طلا کشیده شد/ قیمت جدید طلا ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۳
اولین جاسوس بعد از انقلاب اسلامی جاسوس کدام کشور بود؟ + جزئیات
دلار مبادلهای ثابت ماند/ یورو رشد کرد
امتحانات نهایی دیگر توسط آموزش و پرورش برگزار نمیشود
شاهین اتومات امروز ۲۶ اردیبهشت چند؟ + جدول قیمت
اسامی تمام کشتیگیران آزاد برنده سهمیه المپیک؛ ایران با ۵ ستاره در پاریس
قیمت طلا، سکه و ارز امروز ۲۶ اردیبهشتماه ۱۴۰۳/ طلا و سکه جهشی شد
جزییات جدید درباره تعطیلی شنبهها/ کدام ارگانها مشمول تعطیلی شنبهها نمیشوند؟
روند قیمت طلا و سکه در بازار؛ سکه چند شد؟ | جدول قیمت انواع سکه و طلای ۱۸ عیار را ببینید
جزئیات آتشسوزی در ریلباس هشتگرد ـ تهران
قیمت طلا ۱۸ عیار امروز دوشنبه ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۳
تشکیل پرونده قضایی فساد مالی در یکی از باشگاههای کرمانی/ مسئولان سابق تحت تعقیب هستند
واکنش الناز شاکردوست به جنایات اسرائیل
کارمندان دولت بخوانند/ مصوبه جدید مجلس درباره کاهش ساعت کاری کارمندان + جزییات
نه خیانتی در کار بود نه هیچچیز دیگر، خسته شد صبر ما / رفاقت تا همیشه پابرجاست
کسب اولین مدال تاریخ ترامپولین ایران در آسیا
دو خبر خوب برای نکونام و استقلالی ها
نمایندگان مجلس شورای اسلامی با تعطیلی پنجشنبهها مخالفت کردند/ شنبه ها تعطیل میشود/ موافقت مجلس با تعطیلی روزهای شنبه
طلا دوباره اوج گرفت/ قیمت جدید طلا ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳
قیمت طلا، سکه و ارز امروز ۲۴ اردیبهشتماه ۱۴۰۳/ سکه به کانال ۳۰ میلیون تومان نزدیک ش
حکم قطعی پرونده حادثه فوت ۶ کارگر معدن رزمجاه طزره دامغان صادر شد
آخرین وضعیت طرح کالابرگ فجرانه/ تمدید طرح فجرانه در دستور کار قرار گرفت؟
حضور سفیر جدید چین در ایران/ چانگهوآ؛ سفیر جدید چین در عربستان
دورتموند با پیروزی مقابل پاریس فینالیست شد؛ طلسم تیرکها نفس امباپه و یارانش را گرفت
اینفوگرافیک/ ترکیب نهایی حوزه انتخابیه تهران، ری و شمیرانات در مجلس دوازدهم
حادثه عجیب برای فرزند مربی استقلال و از حال رفتن چند بازیکن
طلا دوباره اوج گرفت/ قیمت جدید طلا ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۳
هواشناسی ایران۱۴۰۳/۰۲/۲۲؛هشدار ورود سامانه بارشی به کشور
ثبتنام کلاس اولیها شروع شد / دانشآموزان اتباع خارجی چه میشوند؟
جزئیات پرداخت وام ۴۰ تا ۳۰۰ میلیون تومانی ودیعه مسکن/ وام ۳۰۰ میلیون تومانی به چه کسانی تعلق می گیرد؟
چه کسانی میتواند در مرحله دوم دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی رأی بدهند؟
مدارس استان تهران فردا تعطیل است؟
تغییر نام استقلال به «استقلال خلیج فارس» منتفی شد
حراج بعدی شمش طلا فردا برگزار میشود
جزئیات مالیات بر عایدی سرمایه برای طلا، مسکن و خودرو اعلام شد/ تنفس ۳ ساله برای دریافت
شهردار مرند بازداشت شد
واکنش چمران به ودیعه میلیاردی به برخی مدیران شهرداری تهران
اعلام زمان قطعی پخش فصل سوم «زخم کاری»
مسابقات کشتی گزینشی المپیک به ایستگاه پایانی رسید/ رزرو بلیت پاریس در استانبول
قیمت طلا، سکه و ارز امروز ۱۶ اردیبهشتماه ۱۴۰۳/ ریزش شدید قیمتها در بازار
اولین خرید فصل جدید استقلال مشخص شد؛ فوق ستارهای با لهجه اسپانیایی
ترکیب تیم ملی والیبال ایران کامل شد
قیمت قطعی و علی الحساب خودروهای برقی وارداتی اعلام شد/ چه کسانی می توانند ثبت نام کنند؟
نرخ شهریه مدارس غیردولتی چه زمانی اعلام می شود؟/ امکان کاهش شهریه برخی مدارس
همسان سازی حقوق بازنشستگان کشوری از خردادماه سال جاری
پایان دوران حرفهای جادوگر؛ تیلور سرمربی تیم کشتی اوکلاهاما شد
قیمت طلا، سکه و ارز امروز ۱۸ اردیبهشتماه ۱۴۰۳/ کمر قیمتها شکست
چگونه ویجتهای پیشفرض ویندوز ۱۱ را حذف کنیم؟
چگونه مخاطبان را از آیفون به اندروید منتقل کنیم؟
بهترین زمان برای مسواک زدن / چند بار در روز مسواک بزنیم؟
قیمت روز ارزهای مبادلهای/ دلار ثابت ماند
اینفوگرافیک/ پرترددترین فرودگاههای جهان در سال ۲۰۲۴ کدامند؟
فهرست کاندیداهای مورد حمایت جامعه اسلامی مهندسین اعلام شد
صعود قیمت خودورهای داخلی و خارجی در بازار؛ این خودروی داخلی رکورد رشد قیمت را زد / جدول قیمت ها
دلار مبادلهای ثابت ماند/ یورو رشد کرد
خبری مهم برای متقاضیان خودروهای خارجی/ زمان دقیق عرضه خودروهای برقی اعلام شد + جزییات
اختیارات «خطیر» در استقلال محدود شد/ نماینده هلدینگ همه کاره شد
تجویز داروی خارج از فهرست کشوری ممنوع است
کدام کشورها بیشترین تعداد میلیاردرهای جهان را دارند؟ + اینفوگرافیک
۵ بازیکن پرسپولیس در مسیر جدایی! / ۵۴۰دقیقه آخر؟
تراکتور - استقلال؛ دژاوو یا طلسمشکنی؟
قیمت روز ارزهای مبادلهای/ دلار کاهشی شد
قیمت طلا، قیمت دلار، قیمت سکه و قیمت ارز ۱۴۰۳/۰۲/۰۹
این حسابهای بانکی مشمول مالیات میشوند/ اعلام جزییات دریافت مالیات از تراکنشهای بانکی
آغاز ثبتنام کلاس اولیها از ۱۹ اردیبهشت
اینفوگرافیک/ دور دوم انتخابات مجلس در یک نگاه
زمان اجرای طرح ترافیک تهران
اینفوگرافیک/ همه دستگاههایی که درباره حجاب وظیفه دارند
روایت امیرعبداللهیان از حال و هوای سفر رئیسی به پاکستان و سریلانکا
اینفوگرافیک/ ابرپروژه سد و نیروگاه "اومااویا" نمونه توان صنعت فنی و مهندسی کشور
آغاز مرحله یک هشتم نهایی جام حذفی با نبرد تکراری مس و پیکان
ورق در بازار خودرو برگشت؛ قیمتها صعودی شد/ آخرین قیمت پژو، سمند، ساینا، شاهین، دنا و تارا + جدول
رژلبها حاوی فلزات سنگین و مواد سمی هستند
شوک به گرایی؛ حذف کاپیتان کشتی از المپیک!
نقش متفاوت لیلا حاتمی در یک فیلم آمریکایی
مصوبه جدید مجلس درباره مالیات بر عایدی سرمایه | چه داراییهایی شامل این نوع از مالیات میشوند؟
ادای احترام آیتالله رئیسی به اقبال لاهوری
پیشبینی وضعیت هوا طی روزهای آینده/ کدام استانها بارانی میشوند؟
جزئیات ثبت سفارش کتابهای درسی اعلام شد
لیست نهایی تیم ملی والیبال ایران با غیبت دو فوقستاره
حذف «زوج و فرد» در طرح جدید ترافیک پایتخت/ بهروز رسانی طرح ترافیک در نیمه اول امسال
ایران با ۳۱ سهمیه المپیک در مسیر پاریس/ ۷ رشته همچنان در انتظار
قیمت سکه و طلا در ۳ اردیبهشت ۱۴۰۳
جزئیات تعرفه خدمات دارویی ۱۴۰۳ اعلام شد
کدام کشورها در کشتی فرنگی آسیا سهمیه گرفتند؟
روند نزولی بازار ارز ادامه دارد/ افزایش نرخ ارز در بحرانهای سیاسی، ناپایدار و موقتی است
تکلیف شهریه مدارس غیردولتی مشخص شد/ بالاترین شهریه ۶۵ میلیون تومان
خبر شوکه کننده درباره ترانه علیدوستی | مادر: برایش دعا کنید
واکنش عجیب آقای «جدی میفرمایید» به شکست تیلور
ستاره گلزن سابق استقلال قرمزپوش شد
این خودرو رکورددار افزایش قیمت در بازار خودروهای داخلی شد؛ ساینا، شاهین، سمند، ام وی ام و فونیکس چقدر قیمت خورد؟ | جدول قیمت ها
پرداخت با تلفن همراه بدون کارت بانکی چگونه است؟
کدام سلاح و مهمات قاچاق به نفع دولت مصادره میشود؟ + جزئیات
این اسلحه ها و مهمات به نفع دولت ضبط میشوند +اینفوگرافیک
انتقاد تند و تیز به شوخیهای سریال نون خ ۵
آغاز اعزام ایرانیها به عمره پس از ۹ سال
سلطان کوکائین دستگیر شد
اسم پدر و مادر از کارت ملی حذف میشود؟
جزئیات مذاکرات اوسمار و پرسپولیس/ مربی برزیلی چراغ سبز نشان داد
هدف نتانیاهو از حمله به رفح چیست؟
پاسخ مثبت بازیکن پرسپولیس به پیشنهاد میلیون دلاری
حمله جعلی با عکس جعلی!
برخی مسئولان به دلیل کارهای بیقاعده در حوزه حجاب تذکر دریافت کردهاند/ کارهای بی قاعده و بدون برنامه نباید انجام بگیرد
پرویز داوودی معاون اول دولت اول احمدینژاد درگذشت
درج نام مادر روی کارت ملی منتفی شد؟
کدام خودروها مشمول مالیات شدند؟
جام عجیب به لژیونر ایران رسید/ سوپرشیلد بالای سر رفت! + عکس
اینفوگرافیک/ از پایگاه هوایی «نواتیم» چه میدانید؟
شگفتانگیزان لیگ برتر والیبال؛ موهایی که سپید شد
زورگیران اتوبان صدر دستگیر شدند
یک مامور انتظامی در شهرستان هیرمند به شهادت رسید/ عکس
مالکان استقلال و پرسپولیس مشخص شدند
آغاز ثبت سفارش کتابهای درسی سال تحصیلی جدید از اردیبهشت ماه
چمران: خطر زلزله بیخ گوشمان است
کامران قاسمپور رقیب حسن یزدانی برای المپیک پاریس شد؛ جنگ گلادیاتورها!
ماجرای تنبیه بدنی یک دانش آموز در سیستان و بلوچستان چه بود؟
صفحه یک روزنامه اسرائیلی/ اسرائیل و ایالات متحده در حال آماده شدن برای پاسخ ایران هستند
ماجرای فوت پرستار کرمانشاه چه بود؟
آغاز اعزام زائران عمره مفرده از سوم اردیبهشت
برنامه امتحانات نهایی خردادماه ۱۴۰۳ اعلام شد
زمان ثبتنام کلاس اولیها اعلام شد/ متولدان نیمه دوم سال هم ثبتنام میشوند؟
قیمت روز محصولات ایرانخودرو یکشنبه ۱۹ فروردین ۱۴۰۳
هشدار پلیس فتا نسبت به کلاهبرداری در پوشش پرداخت فطریه و کفاره
عکس/ حضور زیاد نخاله در مراسم روز قدس تهران
عکسی از ناطق نوری و سردار فلاح در راهپیمایی روز قدس تهران /وزیر احمدی نژاد هم آمد
عکس/فریاد «مرگ بر اسرائیل» فرزندان شهدای حادثۀ تروریستی ساختمان کنسولی سفارت ایران
عکسی از قالیباف در مراسم وداع با شهیدان سردار زاهدی و صالحی روزبهانی
عکس/ ماشین عجیب و غریب عادل فردوسی پور
بی تفاوتی عجیب اتحادیه جهانی به ستاره های کشتی ایران در قهرمانی آسیا
سامانه بارشی در راه ایران/ آخر هفته بارانی در این استانها/ بارشها کی به تهران میرسد؟
قیمت دلار، یورو و ۴۴ ارز دیگر امروز ۱۵ فروردین /قیمت افغانی امروز چند شد؟
عسل حیدری از درخشش تیم ملی هاکی روی یخ روایت میکند/ به افتخار دختران یخی
آخرین پست اینستاگرامی رضا داوودنژاد+عکس
دوربینهای طرح ترافیک تهران با نرخ جدید روشن شد
وزارت کشور تصمیمی برای تعطیلی بوستانها در روز ۱۳ فروردین نگرفته است
حداقل حقوق ۱۴۰۳ یک کارگر چقدر است؟/ عکس
وضعیت پارک های تهران در سیزده بدر/ برنامه های همزمان روز طبعیت و شهادت حضرت علی (ع)
چرایی افزایش تعرفه اینترنت و مهم ترین تعهد اپراتورهای ارتباطی
فدراسیونی بدون رییس!
دروغ 13 مرجانه گلچین برای دیده شدن
آسمان بارانی و همراه با رعد و برق چند روزه در ۱۷ استان ایران
مذاکره با پرسپولیس انجام شد/ هافبک گلزن در آستانه توافق با سرخها
هشدار برای این استانها صادر شد/ کدام استانها روز سیزده بدر بارانی دارند؟
نگاهی به مهمترین مصوبات مجلس در سال ۱۴۰۲
اینفوگرافیک/ چه زمانی نباید خرما بخوریم؟