به گزارش روزپلاس، سید محسن فاطمی ـ فوق دکترای روانشناسی از دانشگاه هاروارد آمریکا ـ که تالیفات مختلفی در حوزههای روانشناسی آموزش و ارتباطات به زبانهای انگلیسی و فارسی دارد، درباره فرهنگسازی و نقش خانوادهها در آموزش مسائل جنسی به فرزندانشان به سوالات ایسنا، پاسخ داده که آن را در ادامه میخوانید.
با توجه به اینکه در فرهنگ خانوادههای ایرانی محدودیتهایی برای مطرح کردن یا صحبت درباره مسائل جنسی وجود داشته، حالا شاهد نسلی هستیم که تشکیل خانواده داده و با توجه به اینکه مطرح کردن این مسائل در آن زمان برایش تابو بوده باید مسائل لازم در این زمینه را به فرزند خود نیز آموزش دهد. با این وجود خانوادهها چطور میتوانند این فرهنگ را نهادینه کرده و مسائل جنسی را به فرزندانشان آموزش دهند؟
زمانی که اکسیژن عاطفی در یک خانواده پایین باشد و توزیع آن به میزان مناسب اتفاق نیفتد، امکان رشد چالشها، سختیها، ناهنجاریها و مشکلات بیشتر خواهد بود. یکی از مهمترین عواملی که میتواند در تقویت اکسیژن عاطفی نقش داشته باشد، صمیمیت بین اعضای خانواده است. زمانی که ما از صمیمیت در خانواده صحبت میکنیم، در تحقق این صمیمیت عناصر مختلفی از اهمیت و ارزش برخوردار است. یکی از آنها، این است که تا چه اندازه اعضای خانواده در کنار یکدیگر از همراهی، همدلی و دسترس بودن عاطفی برخوردار هستند. وقتی خانواده از لحاظ عاطفی در دسترس نباشند ولو اینکه از لحاظ فیزیکی در کنار هم باشند، امکان رشد عوامل تخریبزا در آنها بیشتر و بالاتر خواهد بود. هیجانها از اهمیت بالایی در ارتباط ها برخوردار هستند. هیجانها در واقع به ما جهت میدهند و میگویند چه مسائلی مهم هستند و چه مسائلی مهم نیستند. در خانوادهای که آگاهی و مدیریت هیجانی وجود ندارد، افراد سردرگم هستند و در گیجی هیجانی قرار میگیرند، بنابراین صمیمیتها کمتر خواهد شد.
اکسیژن عاطفی موجب میشود کری و کوری هیجانی از بین برود. در خانوادهای که گیجی، کری و کوری هیجانی وجود داشته باشد، آثار آن میتواند در روابط بین فردی و درون فردی نقشآفرینی کند. زمانی که خانواده نتواند در دسترس بودن عاطفی را برای اعضای خودش معنا کند، اعضای آن مثل جزایر تنهایی میشوند که صدا، نیاز و خواسته یکدیگر را نمیشنوند، به آن توجه نمیکنند و با تمناهای عاطفی یکدیگر کاملا نامأنوس و بیگانه هستند. به هر میزان که فقدان آشنایی با تمناهای همدیگر در یک خانواده بیشتر باشد، بار کدورتها، ناراحتی و چالش در خانواده بیشتر خواهد بود. یکی از نکتههای بسیار مهمی که در سالهای اخیر هم در حوزه تقوا مورد توجه قرار گرفته، اهمیت بالای بسترسازی هیجانی حتی در به کار انداختن توانایی یا مولفههای شناختی اعضای خانواده است. وقتی اعضای خانواده در کنار هم هستند و نتوانند با یکدیگر درباره نیازها، خواستهها و دردها گفتوگو کنند و در گاردهای مختلف در حالت تدافعی باشند، نشان دهنده آسیبهای بسیار بالاست.
مهمترین هدف خانواده در فرهنگ دینی ما رسیدن به آرامش است. اگر در رابطهای آرامش باشد انسانها در پلهای اعتمادی که بین هم ایجاد میکنند، به راحتی رفت و آمد میکنند و خواستهها و نیازهایشان را با یکدیگر در میان میگذارند. زمانی که خانوادهای این فضا را فراهم نکند و پلسازی با مانع و مشکل برخوردار باشد، میتواند دشواریهای بسیار زیادی را در سطوح گوناگون ایجاد کند که یکی از آنها عبارت است از اینکه اعضای خانواده حرفهای یکدیگر را درک نکنند یا اساسا حرف دل و نیت خواسته خودشان را کاملا مکتوم نگه دارند. این مکتوم بودن در بسیاری از موارد مسمومیتهای بسیار زیادی را به وجود خواهد آورد.
وقتی در خانواده اعتماد به نفس خشک شود، توانمندی افراد مورد بیتوجهی قرار بگیرد، دوری عاطفی و تحقیر همراه با فقدان آموزش وجود داشته باشد، امکان رشد هوای مسموم نیز بیشتر میشود. زمانی که اتفاقی متوجه اعضای خانواده شود و این اتفاق حتی به صورت کلامی برای آنها قابل تصور نباشد تا مساله را مطرح کنند، نشان دهنده یک مشکل بزرگ در خانواده است که چه چیزی موجب شده فضای خشک و سرد خانوادگی، رابطهها را آنقدر دور کند که انسانها در کنار سختیها و ناراحتیها نتوانند با دغدغههای یکدیگر آشنا شوند یا از آن گاهی داشته باشند. در بسیاری از مطالعات نشان داده شده، یکی از مهمترین بسترهای تفکر نقاد که در کُرسهای دانشگاهی مورد توجه قرار میگیرد، میتواند در خانواده اتفاق بیفتند. خانوادهای که روی استقلال آن در میدان چالشها با چابکی، قدرت، ابتکار عمل و خلاقیت بهتر با مشکلات برخورد کنند.
شما به عنوان یک روانشناس چه راهکاری برای خانوادهها در برخورد با این مقوله مطرح میکنید؟
توجه به مشکلات خانوادگی نیازمند یکسری از آگاهیها، مهارتها و ارتباطات ویژه است. وقتی فرزند از نظر روانشناسی رشد وارد مرحله بلوغ میشود، میتواند با تغییراتی از جمله تغییرات هورمونی، فیزیولوژیکی یا احساسی همراه باشد که در سطوح مختلف اتفاق بیفتد. اگر پدر و مادر به اینکه در هر دورهای باید چگونه با ویژگیها و مقتضیات آن دوره برخورد شود، آگاه نباشند، این موضوع به یک چالش تبدیل میشود. برای مثال بچهها بین ۱۲ تا ۱۹ سالگی در دوره نوجوانی از ویژگیهای خاصی برخوردار هستند و برایشان مهم است که پدر و مادر در این دوره آنها را کنترل یا با شماتت و به صورت تحکمی برخورد نکنند. این موضوع به معنای این نیست که پدر و مادر در این زمینه نظارت نداشته باشند، در واقع نظارت غیر از کنترل است. اما اگر بچهها در این دوره احساس کنند پدر و مادر دائم به آنها گیر میدهند و در تجسس لباسها، کتابها و وسایل شخصی آنها هستند، میتواند فاصلهها را بیشتر کند.
ویژگی بچهها در این دوره خاص است و آنها انتظار دارند وقتی در دوره بلوغشان صحبت میکنند مخاطب به حرف آنها توجه کند زیرا فکر میکنند حرف آنها مهمترین حرف روزگار است. انتظار دارند با آنها با احترام بالا برخورد شود. جنبه اکتشافی خاصی دارند و حتی با دوستان خود بیشتر در عوامل کشف هویت خودشان ارتباط برقرار میکنند. اگر پدر و مادر در این دوره اشتباه رفتار کنند یا مهارتهای ارتباط با فرزند را ندانند و از نیازهای خاص این دوره آگاهی نداشته باشند، ممکن است با مشکلات جدی مواجه شوند. این موضوع در روایتها نیز توصیه شده است و حضرت امیر المومنین (ع) نیز اشاره کردهاند که بچهها در دوره نوجوانی حکم مشاوره و وزیر دارند و پدر و مادر فقط نباید برخورد تحکمی با آنها داشته باشند، بلکه باید برخوردها با احترام، شخصیت دادن بالا و فعال کردن در تصمیم گیری و تحکیم بالا باشد. شناخت پدر و مادر از مقتضیات دوران سنی یکی از عوامل بسیار مهم است و آنها باید نسبت به برخورد با لوازم آن دوره آگاهی داشته باشند. پدر و مادر باید از مهارت یا آگاهیهای لازم برخوردار باشند یا اگر نیستند، آن را فرا بگیرند. در کنار این موضوع بتوانند با کارکردن روی اکسیژن عاطفی خانواده زمینه ارتباط سالم را بیشتر ایجاد کنند زیرا فقدان ارتباط سالم میتواند آسیبهای مختلفی را به وجود بیاورد.
نقش تربیتی خانوادهها در تقویت یک رابطه سالم و مطلوب چگونه است؟
وجود اکسیژن عاطفی بالا در خانواده به استحکام روابط عاطفی بسیار کمک میکند. به هر میزان که پدر و مادر در دسترس بودن عاطفی برای فرزندان در عمل ایجاد کنند بستر سازی فضای مناسب بهتر اتفاق خواهد افتاد. وقتی از در دسترس بودن عاطفی صحبت میکنیم رفاقت، همراهی، همدلی، محبت و توجه به تمناهای عاطفی اعضای خانواده در صدر موضوعات اصلی قرار میگیرد. خانوادههایی که از اکسیژن عاطفی بالا برخوردار هستند با شیوههای متفاوتی نسبت به مشکل با خانواده برخورد میکنند. در سالمترین خانوادهها نیز میتواند مشکل وجود داشته باشد اما یکی از مهمترین خصایص خانوادههای سلامت محور در مقابل خانوادههای ناسالم به وجه برخورد با مشکلات برمیگردد. در خانوادههایی که سلامت در ارتباط موجود نیست، پرخاشگری، تحکم، تحقیر، استهزا، حالت تدافعی، کنایه و اشارههای تند از بسامد بالا برخوردار است. در خانوادههای سلامت محور طرز ارائه مشکل و وجه بیانی مرتبط با مشکل متفاوت است.
ایسنا
ویدیو طنز/تصاویر لحظه درگیری پدافند با ریز پرنده رژیم صهیونیستی
فیلم/تصویری دیده نشده از حمله نا موفق ریز پرنده ها به تاسیسات اصفهان
عکس/ تمسخر رژیم صهیونیستی توسط کاربران عرب در حاشیه حادثه اصفهان
طنز/ اولین عکس از محل برخورد موشک به پایگاه هشتم شکاری اصفهان
توده ۱۸ کیلویی از بدن یک بانوی بهشهری خارج شد
ویدیو/ زورگیران موش شدند
دیوارنگاره میدان ولیعصر؛ اسرائیل از خانه عنکبوت سست تر است
عکس/ پوستر رسانه KHAMENEI.IR در پی پاسخ تنبیهی ایران به رژیم صهیونیستی
یک مامور انتظامی در شهرستان هیرمند به شهادت رسید/ عکس
بازدید قلعهنویی از باشگاه آلانیا اسپور ترکیه + عکس
دیدار نابغه کشتی جهان با عبدالرشید سعداللهیف در مدینه+عکس
عکس/ اسبسواری دختر ۶ ماهه سردار آزمون
قاب عکسی آخرالزمانی از شهر خانیونس پس از خروج نیروهای اسرائیل از آن!
عکس/ پیام تبریک رونالدو به مسلمانان
حضور بن سلمان در نماز عیدفطر/عکس
نخستین تصویر از هلال عید فطر / عکس
ویدیو/ زورگیری در اتوبان صدر تهران
اولین عکس از همسر رضا داوودنژاد در مراسم خاکسپاری
عکس/ حضور رئیس قوه قضائیه در راهپیمایی روز قدس
عکس/حضور رئیس مجلس در راهپیمایی بزرگ روز قدس
عکسی از ناطق نوری و سردار فلاح در راهپیمایی روز قدس تهران /وزیر احمدی نژاد هم آمد
عکس/فریاد «مرگ بر اسرائیل» فرزندان شهدای حادثۀ تروریستی ساختمان کنسولی سفارت ایران
تصویر/ کودک بلوچ که در حملات تروریستی گروهک جیشالعدل مجروح شد
تصویر ۲ تروریست به هلاکت رسیده در چابهار
اولین تصاویر از شهدای حادثه تروریستی چابهار
گزارش تصویری/ شب قدر متفاوت در جزیره کیش
عکس/ انگشتر اهدایی آستان قدس به شهید زاهدی
تصویری دیده نشده از شهید زاهدی در سال ۱۳۷۵ | دو سردار شهید در یک قاب
تصاویری از ۷ مستشار نظامی شهید شده در حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در سوریه
تصاویری از پسر آیت الله هاشمی رفسنجانی و سیداحمد خمینی در مراسم شب قدر
ویدیو/ منظور پس از مخالفت با واردات خودرو: نظرم درباره واردات خودرو نظر شخصی بود/ مکلف به اجرای قانون هستیم
تصویری باورنکردنی از پسر هادی چوپان/ فیگور مشابه گرگ ایرانی و فرزندش
تصاویر مظنونین حمله تروریستی در مسکو منتشر شد
ابطحی مجروح شد/ سارقین ناکام ماندند+ عکس
عکس/ پست اینستاگرام کنفدراسیون فوتبال آسیا به مناسبت آغاز سال نو
عکس/ کفشهای مرموز بایدن
عکس/ لوگوی گوگل برای نوروز ۱۴۰۳
عکس/ رئیسی با عباس قادری خواننده قدیمی دیدار کرد
مردی که ۷۰ سال با یک ریه آهنی زندگی کرد، درگذشت
عکس/ لحظۀ ترکیدن نارنجک دستساز در دست یک جوان
تصویری جدید از سید حسن نصرالله
انتشار تصاویر فوتوشاپی کیت میدلتون/ همسر ولیعهد انگلیس عذرخواهی کرد
تصویر آخرین حضور آیتالله جنتی درمجلس خبرگان
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
عکس/ کاشت نهال توسط رهبر انقلاب در روز درختکاری
عکس/ ملاقات امیر تتلو با مادر و خواهرش در حاشیه اولین جلسه دادگاه
عکس/ سیدحسن خمینی در حسینیۀ جماران رای خود را به صندوق انداخت
آیت الله مدرسی یزدی و طحان نظیف رای خود را به صندوق انداختند/ عکس
عکس/ محمدباقر قالیباف رأی خود را به صندوق انداخت
عکس/ آيتالله احمد جنتی رأی خود را به صندوق انداخت
ویدئو/ دو توصیه مهم حضرت آقا به مردم
عروس با کلاه ارتشی/ گزارش تصویری از ازدواج دانشجویی در دانشگاه افسری
عکس/ فرمانده مهدی برروی دیوارنگاره میدان انقلاب تهران
عکس/ دیدار غمانگیز فردوسیپور و جواد خیابانی/ عادل همکار قدیمی را فراموش نکرد
ببینید/بیانات رهبر انقلاب پس از کاشت نهال در روز درختکاری
عکس/ حضور حاج اسماعیل قاآنی در راهپیمایی ۲۲ بهمن
نمایش سامانه موشکی زمین به زمین «قیام» در حاشیه راهپیمایی ۲۲ بهمن
عکس / چهره درهم بایدن و هریس پس از حمله به پایگاه آمریکا در اردن
دیوارنگاره جدید میدان انقلاب/ عکس
عکس/ حضور شیخ زکزاکی در حرم حضرت معصومه(س)
عکسی از کارگردانی جواد عزتی در فیلم تمساح خونی
موشکهای سپاه دیشب با هشتگ کاپشن صورتی شلیک شد/ عکس
عکس/ جدیدترین دیوارنگاره میدان فلسطین با عنوان "تابوتهایتان را آماده کنید"
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای حمایت از تیم ملّی ایران/ عکس
عکسی دیده نشده از غلامرضا تختی در کربلا
رونمایی از نامه قدیمی غلامرضا تختی/عکس
پیکر دختر کاپشن صورتی با گوشواره قلبی در حمله تروریستی دیروز/ عکس
دیوارنگاره تهدیدآمیز میدان ولیعصر رونمایی شد / عکس
تصویری از دیدار «شهید صالح العاروری» با رئیس جمهور در ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
آخرین تصویر ثبت شده از حاج قاسم سلیمانی قبل از شهادت
سردار سلیمانی و مادرش روی دیوارنگاره میدان ولیعصر + عکس
دیدار رئیسی با خانواده سردار شهید سید رضی موسوی
حمله جعلی با عکس جعلی!
برخی مسئولان به دلیل کارهای بیقاعده در حوزه حجاب تذکر دریافت کردهاند/ کارهای بی قاعده و بدون برنامه نباید انجام بگیرد
پرویز داوودی معاون اول دولت اول احمدینژاد درگذشت
درج نام مادر روی کارت ملی منتفی شد؟
کدام خودروها مشمول مالیات شدند؟
جام عجیب به لژیونر ایران رسید/ سوپرشیلد بالای سر رفت! + عکس
اینفوگرافیک/ از پایگاه هوایی «نواتیم» چه میدانید؟
شگفتانگیزان لیگ برتر والیبال؛ موهایی که سپید شد
زورگیران اتوبان صدر دستگیر شدند
یک مامور انتظامی در شهرستان هیرمند به شهادت رسید/ عکس
مالکان استقلال و پرسپولیس مشخص شدند
آغاز ثبت سفارش کتابهای درسی سال تحصیلی جدید از اردیبهشت ماه
چمران: خطر زلزله بیخ گوشمان است
کامران قاسمپور رقیب حسن یزدانی برای المپیک پاریس شد؛ جنگ گلادیاتورها!
ماجرای تنبیه بدنی یک دانش آموز در سیستان و بلوچستان چه بود؟
صفحه یک روزنامه اسرائیلی/ اسرائیل و ایالات متحده در حال آماده شدن برای پاسخ ایران هستند
ماجرای فوت پرستار کرمانشاه چه بود؟
آغاز اعزام زائران عمره مفرده از سوم اردیبهشت
برنامه امتحانات نهایی خردادماه ۱۴۰۳ اعلام شد
زمان ثبتنام کلاس اولیها اعلام شد/ متولدان نیمه دوم سال هم ثبتنام میشوند؟
قیمت روز محصولات ایرانخودرو یکشنبه ۱۹ فروردین ۱۴۰۳
هشدار پلیس فتا نسبت به کلاهبرداری در پوشش پرداخت فطریه و کفاره
عکس/ حضور زیاد نخاله در مراسم روز قدس تهران
عکسی از ناطق نوری و سردار فلاح در راهپیمایی روز قدس تهران /وزیر احمدی نژاد هم آمد
عکس/فریاد «مرگ بر اسرائیل» فرزندان شهدای حادثۀ تروریستی ساختمان کنسولی سفارت ایران
عکسی از قالیباف در مراسم وداع با شهیدان سردار زاهدی و صالحی روزبهانی
عکس/ ماشین عجیب و غریب عادل فردوسی پور
بی تفاوتی عجیب اتحادیه جهانی به ستاره های کشتی ایران در قهرمانی آسیا
سامانه بارشی در راه ایران/ آخر هفته بارانی در این استانها/ بارشها کی به تهران میرسد؟
قیمت دلار، یورو و ۴۴ ارز دیگر امروز ۱۵ فروردین /قیمت افغانی امروز چند شد؟
عسل حیدری از درخشش تیم ملی هاکی روی یخ روایت میکند/ به افتخار دختران یخی
آخرین پست اینستاگرامی رضا داوودنژاد+عکس
دوربینهای طرح ترافیک تهران با نرخ جدید روشن شد
وزارت کشور تصمیمی برای تعطیلی بوستانها در روز ۱۳ فروردین نگرفته است
حداقل حقوق ۱۴۰۳ یک کارگر چقدر است؟/ عکس
وضعیت پارک های تهران در سیزده بدر/ برنامه های همزمان روز طبعیت و شهادت حضرت علی (ع)
چرایی افزایش تعرفه اینترنت و مهم ترین تعهد اپراتورهای ارتباطی
فدراسیونی بدون رییس!
دروغ 13 مرجانه گلچین برای دیده شدن
آسمان بارانی و همراه با رعد و برق چند روزه در ۱۷ استان ایران
مذاکره با پرسپولیس انجام شد/ هافبک گلزن در آستانه توافق با سرخها
هشدار برای این استانها صادر شد/ کدام استانها روز سیزده بدر بارانی دارند؟
نگاهی به مهمترین مصوبات مجلس در سال ۱۴۰۲
اینفوگرافیک/ چه زمانی نباید خرما بخوریم؟
گفتگوی دو وزیر سابق در خصوص صداوسیما
توهین دوباره بایدن به پوتین
اینفوگرافیک/ کدام رذایل اخلاقی در قرآن آمده است؟
خودکشی یک دکتر جوان در دلفان / یک مسئول: زنگ خطر خودکشی رزیدنتها به صدا درآمد / عوامل انسانی دخیل قابل شناسایی و مجازات هستند
فرصت ویژه قلعهنویی برای صعود و اعتماد بیشتر به جوانان مقابل ترکمنستان
معاون حوزه علمیه ماهشهر به قتل رسید
اعلام جزئیات مذاکره استقلال با الهیار صیادمنش و دو لژیونر دیگر
بازگشت پرهزینه و ناموفق صداوسیما به سلبریتی ها/ پرداخت های میلیاردی صحت دارد؟
بزرگترین پیشرفتهای فناوری در سال گذشته چه بود؟
شماره تلفن های ضروری در عید نوروز
عکس/ مروری بر نامگذاری سالها توسط رهبر انقلاب از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۳
بانک صادرات ایران پشتیبان تولید و اشتغال خواهد ماند
پیام تبریک مدیرعامل شاراک به مناسبت ۲۹ اسفندماه سالروز ملی شدن صنعت نفت
جدول حقوق و دستمزد ۱۴۰۳ منتشر شد
هشدار پلیس فتا درباره تورهای لحظه آخری
توییت نماینده کارگری از جلسه تعیین دستمزد با وزیر کار
اینفوگرافیک/ توصیههایی برای جلوگیری از چاقی در ماه رمضان
اینفوگرافیک/ کمک به رفع خوابآلودگی رانندهها با چند روش ساده
هشدار نوروزی پلیس فتا: WiFi رایگان ترفند مجرمان سايبری است
هشدار سیلاب؛ مردم سعی کنند تا سال تحویل سفر نروند
ورود سامانه بارشی به کشور از امروز/ فروردینِ بارانی آغاز میشود
هفت زوج آقای گلی در فوتبال ایران/ اسدی - مغانلو زوج جدید میشوند؟
اجرای طرح ترافیک پایتخت تا ۲۸ اسفند/ جزییات اجرای طرح در نوروز
چطور اینترنت هدیه دولت را فعال کنیم؟
اینفوگرافیک/ با سرگیجههای بعد از افطار چه کنیم؟
رونمایی کیم از «قدرتمندترین» تانک جهان