مدل برجام ایران یا بمب هسته ای کره شمالی

ترامپ بعد از جلسه اخیر با فرماندهان نظامی آمریکا راجع به ایران و کره شمالی گفت ' این آرامش قبل از طوفان است'. او از فرماندهان نظامی اش خواسته که هرچه سریعتر طرح جامعی درمورد گزینه حمله نظامی تهیه کنند. 

ترامپ درسخنرانی مجمع عمومی سازمان ملل خود کره شمالی را تهدید به نابودی کرد و برجام را یکی از بدترین توافق های یکجانبه تاریخ خواند.

مذاکرات قدرتهای جهانی با ایران سال های متمادی طول کشید تا ازطریق دیپلماسی مدیریت شد و جامعترین سند تاریخ مذاکرات عدم اشاعه سلاح های هسته ای حاصل شد که شامل کامل ترین سیستم شفافیت و بازرسی برنامه هسته ای در جهان است. 

درحالیکه جامعه جهانی نگران امکان وقوع جنگ هسته ای آمریکا و کره شمالی هستنداین سئوال مطرح است که آیا برجام میتواند الگوی حل بحران هسته ای کره شمالی باشد یابرعکس، آیا سیاست فشار ترامپ، موجب خواهد شد که ایران مسیر کره شمالی را بعنوان بازدارندگی درمقابل تهدیدات آمریکا انتخاب کند؟ مرکل صدراعظم آلمان گفت: 'توافقنامه هسته ای ایران می‌تواند به الگویی برای حل مساله کره شمالی نیز تبدیل شود'. درعین حال موگرینی اظهارکرد: ' ایران و کره شمالی کاملا با یکدیگر متفاوت هستند'.

ایران و کره شمالی و موضوع هسته ای این دو دروضعیتی متفاوت می باشد. ایران به رغم همه تهدیدها، فشارها و تحریمهای آمریکا و سایر ابرقدرتها در طول چندین دهه، عضو معاهده عدم اشاعه سلاح های هسته ای (ان پی تی) باقی ماند، بمب هسته ای ندارد،درطول چهارده سال به آژانس بین المللی انرژی هسته ای اجازه داد گسترده ترین بازرسی های تاریخ آژانس را داشته باشد، هیچ نشانه ای ازانحراف دربرنامه هسته ای اش به سمت بمب هسته ای یافت نشد، هیچگاه میز مذاکرات هسته ای را ترک نکرد، عضو همه معاهدات اصلی سلاح های کشتار جمعی است، درعالیترین سطوح مذهبی نیز فتوای حرمت کلیه سلاحهای کشتار جمعی را اعلام نموده، موشک با قابلیت حمل سلاح هسته ای ندارد و حتی زمانیکه توسط صدام مورد حملات سلاحهای شیمیایی قرار گرفت، بخاطر اعتقادات مذهبی مقابله به مثل نکرد. 

اما کره شمالی معاهده ان پی تی را ترک کرده، بمب هسته ای ساخته، توان موشکی حمل سلاحهای هسته ای دارد، هیچ قید مذهبی ندارد ضمن اینکه ابایی هم دراستفاده از سلاح هسته ای علیه دشمنانش ندارد. لذا من با خانم موگرینی موافقم که گفت: من به ویژه دوست ندارم که بین موقعیت ایران و کره شمالی شباهتی قائل شوم؛ نظام‌های سیاسی این دو بسیار متفاوت هستند. تاریخ‌های این دو کشور شباهتی به هم ندارند. ایران و کره شمالی کاملا متفاوت از یکدیگر هستند. من فکر نمی کنم که این خدمت خوبی به واقعیت تاریخی و موقعیت کنونی باشد که میان این دو کشور شباهت قائل شویم. درعین حال دیدگاه صدراعظم آلمان از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا که مدل حل بحران هسته ای ایران می تواند راهنمای حل بحران هسته ای کره شمالی ازطریق دیپلماسی باشد.

آمریکااز سال 1980 که جمهوری اسلامی درایران شکل گرفت با هرگونه تاسیسات هسته ای صلح آمیز ازجمله نیروگاه هسته ای درایران مخالفت کرد و حتی سوخت راکتور تهران را که خود درسال 1967 ساخته بود را نداد. تحریمهای آمریکا باعث شد که ایران برای تامین سوخت مورد نیاز خود، درسال 2003به غنی سازی دست بزند. تنها دراین مقطع آمریکا عقب نشینی کرد و تکنولوژی صلح آمیز هسته ای شامل نیروگاه و سوخت را بشرط انصراف ایران از غنی سازی پذیرفت. از 2003 تا 2013 آمریکا فشار و تحریم را به اوج رساند و ایران هم ظرفیت و سطح برنامه هسته ای خود را بحدی افزایش داد که به نقطه گریز رسید. نگرانی آمریکا و اسراییل از عبور ایران از نقطه گریز مهمترین دلیلی بود که واشنگتن به دیپلماسی مذاکره پیوست و حاضر به پذیرش غنی سازی و رفع تحریم های ایران شد. درسال 2013 آمریکا مجبور به عقب نشینی و حاضرشد درصورت بازگشت ایران از نقطه گریز، غنی سازی ایران را بپذیرد. لذا معامله ای برد-برد صورت گرفت که اساس آن برمبنای توقف افزایش تحریم ها درمقابل توقف عبور ایران از نقطه گریز و رفع تحریمهای ایران درمقابل رفع خطربمب هسته ای بود.

اشتباه آمریکا درمورد ایران راجع به کره شمالی عینا تکرار شده است. هرچه آمریکا فشار و تحریم را گسترش داده، کره شمالی نیز توان موشکی و بمب های هسته ای خود را افزایش داده است. ادامه این روند خطر جنگ را افزایش می دهد. لذادر گام اول ضروری است که آمریکا دیپلماسی واقع بینانه را جایگزین افزایش تهدید و فشارکند.

درس دوم از موضوع ایران بکارگیری دیپلماسی چندجانبه گرایی بود. هرپنج قدرت جهانی به اضافه آلمان موسوم به گروه1+5 حضورو مشارکت فعال داشتند. درمورد کره شمالی هم آمریکا باید یکجانبه گرایی را کنار بگذارد و پنج قدرت جهانی مسئولیت مشترک مذاکرات را عهده دار شوند. 

سومین موضوع کلیدی که منجر به برجام شد این بود که مذاکره کنندگان درابتدا روی اصولی توافق کردند که آخر خط را برایشان روشن کرد. رفع تحریم ها و پذیرش غنی سازی ایران درمقابل بمب صفر و شفافیت حداکثری. اصولی که درمورد کره شمالی می تواند واقعگرایانه باشد این است که کره شمالی اولا: به عضویت معاهده ان پی تی برگردد، ثانیا:آزمایشها وتوسعه توان موشکی و هسته ای خود را متوقف کند

چهارم اینکه معاهده منع آزمایش های هسته ای راامضاء کند و به مذاکرات خلع سلاح ویک پیمان امنیتی مشترک با کره جنوبی و ژاپن بپیوندد تا سایه جنگ ازشبه جزیره کره دورشود. درمقابل قدرتهای جهانی کره شمالی هسته ای را بپذیرند، تحریم های اعمال شده مرتبط با موضوع هسته ای علیه کره را بردارند وتضمین های امنیتی لازم برای احترام به تمامیت و حاکمیت کره شمالی را بدهند. 

پنج اینکه هم همچون برجام، توافق نهایی با کره شمالی بصورت قطعنامه به تصویب شورای امنیت سازمان ملل برسد تا بعنوان تصمیم بالاترین مرجع سیاسی-امنیتی جهانی، ضمانت های اجرایی لازم را به طرف های مذاکره بدهد. ناگفته پیداست که اگردولت ترامپ برجام را زیر پا بگذارد، این به معنی مرگ دیپلماسی برای حل بحران هسته ای کره شمالی خواهد بود زیرا هیچ دلیلی برای کره شمالی و ایران وجود نخواهد داشت که به آمریکا و حتی شورای امنیت سازمان ملل اعتماد کنند ضمن اینکه مشوقی برای ایران خواهد بود که مسیر هسته ای کره شمالی را به منظور مقاومت دربرابر سیاست های تقابلی آمریکا، انتخاب کند.