وقتی معاشرت و تعامل میان دو قبیله از بین میرفت و بقای یکی بههر دلیل در معرض خطر بود، سلاحها صیقل میخورد و مردان چهره جنگی بهخود میگرفتند. عدهای کمان بهدست و برخی با گرز به میدان میآمدند اما همه یک «تاماهاوک» در کمربند خود داشتند. در صورت لزوم بند انتهای آنرا به مچ انداخته و با آن ضربههای کشنده وارد میکردند یا اینکه بند را رها کرده به سوی دشمن پرتاب میکردند. تاماهاوک تبری نسبتا سبک و بسیار کارآمد در نبردهای سرخپوستی بود و الهامبخش خانوادهای از قاتلان عصر مدرن شد.
به گزارش روز پلاس، در دهه 1970 میلادی و در بحبوحه جنگ سرد و نبرد تسلیحاتی که در شوروی و آمریکا ساخته و انبار میشد، ارتش ایالات متحده آمریکا در سال 1971 سفارش یک موشک کروز با قابلیت حمل کلاهک اتمی برای اهداف دور و نزدیک را ارائه کرد. شرکتهای مختلفی اقدام به ارائه پیشنهاد کردند تا اینکه در سال 1973 طرح موشک ارتفاع پایین "مکدانل داگلاس" موفق به دستیابی به اهداف و نام «تاماهاوک» برای آن برگزیده شد. از آن زمان به بعد شرکتهای "ریتون" و "جنرال داینامیک" انواع مختلفی از ارتقاء را روی این موشک پیاده کردند تا اینکه نهایتا در سال 1977 تاماهاوک رسما عملیاتی و به فهرست تسلیحات ناوها، زیردریاییها و در آخر لانچرهای زمینی اروپای شرقی افزوده شد. از این زمان تا سال 1993 سیستمهای ناوبری و هدایت خودکار این موشک پی در پی ارتقاء پیدا کرد و عملا با نام ار جی ام 109 و یو جی ام 109، بهترتیب برای پرتاب از روی عرشه کشتی و عرشه زیردریایی به ناوگان ایالات متحده پیوست؛ پس از آن دیگر تمام جنگهایی که آمریکا در آن شرکت داشته، با تاماهاوک آغاز شدهاند.
تنها نسخه زمینی آن که بردی معادل 2500 کیلومتر داشت و تنها کلاهک هستهای حمل میکرد، در سال 1991 و در پی توافق انهدام سلاحهای هستهای زمینی با برد 500 تا 5500 کیلومتر با شوروی، بهطور کامل بازنشسته و از رده خارج شد. اکنون این دو نسخه از دریایی تاماهاوک که فقط در اختیار آمریکا و انگلستان است، پس از چندین ارتقاء در نیروی دریایی هر دو کشور مشغول خدمت است اما بهزودی و تا سال 2020 قرار است این موشکها از ارتش آمریکا بازنشسته شوند.
مشخصات فنی و توانمندیها
تاماهاوک یک موشک کروز ارتفاع پایین و زیرصوتیست یعنی به سرعت صوت دست پیدا نمیکند و بیشینه سرعت آن 890 کیلومتر در ساعت است. این موشک از دو بالچه میانی تاشونده برخوردار است که که جهت حرکت را کنترل میکنند و بالچههای عقبی که تعادل موشک را حفظ میکنند. بالچهها در سیلو و قبل از پرتاب بسته هستند و در زمان خروج از سیلو با شکستن پوسته باز میشوند که این پوسته بهصورت اشیای پرتاب شده از اطراف موشک در نخستین لحظات شلیک، دیده میشود. سیستم هدایت موشک از زمان نخستین آزمایشها تا بهامروز تغییرات اصلی را به خود اختصاص داده است.
نخستین نمونهها از سیستم ترکام (TERCOM) بهره میگرفتند که با بررسی عوارض زمینی و تطبیق اطلاعات با آنچه در کامپیوتر خود ذخیره داشت حرکت کرده و به هدف میرسید. از آنجاییکه تاماهاوک در ابتدا برای کلاهکهای اتمی طراحی شده بود، دقت 80 متر برای زدن اهداف برای آن بیش از اندازه دقیق بود چراکه سرجنگی آن میتوانست تخریبی به شعاع چند کیلومتر را رقم بزند اما این اتفاق هرگز رخ نداد.
مرحله بعدی افزوده شدن "سیستم ناوبری اینرسی" به این سیستم هدایت بود و در پایان هم در دهه 1990 هدایت مبنی بر "جیپیاس" به موشک افزوده شد. جیپیاس ضعف بزرگ هدایتی تاماهاوک را رفع کرد. پیش از آن این موشک کروز باید مسیری به دور از صحرا را انتخاب میکرد چون زمینهای صاف امکان مسیریابی آنرا مختل میکردند اما با جیپیاس این نقص برطرف شد. از سوی دیگر سیستم ناوبری تازه دقت موشک را به 10 متر افزایش داد و امکان استفاده از سر جنگی با مهمات معمولی به وزن 450 کیلوگرم را میسر کرد. در آخرین مدل تامهاوک، غیر از امکان اسکن عوارض زمینی و تطبیق مسیر با آنچه در نقشههای حافظه وجود دارد، امکان تصحیح مسیر و تصحیح اطلاعات موجود در حافظه حین پرواز به سوی هدف از طریق ماهواره نیز به قابلیتهای این موشک افزوده شده است.
پیش قراول موفق
دقت 10 متر برای رسیدن به هدف یعنی اینکه تاماهاوک حداکثر در دایرهای به شعاع 10 متر از محل دقیق هدف خود فرود میآید، برای درک بهتر این موضوع لازم است بدانیم سیستم جیپیاس شهری که در گوشی موبایل و دیگر وسایل معمول بهکار میرود، تا 200 متر خطای تعیین موقعیت دارد اما امروزه همه ما برای یافتن آدرس از آن استفاده میکنیم و موفق هم هستیم. برد موشکهای تاماهاوک امروزی در حدود 1600 کیلومتر است و بهجز عمق خاک اروپا و عمق خاک آسیا، تمام نقاط جهان در تیررس این موشک نیروی دریایی آمریکا قرار دارند.
در ابتدای سال 1991 میلادی (1369شمسی) نخستین جنگ خلیج فارس که در پی حمله عراق به کویت رخداد، 297 موشک تاماهاوک بهسوی زیرساختهای عراق شلیک شدند که از این تعداد 242 فروند مأموریت خود را با موفقیت انجام دادند که رقم موفقیت 85 درصدی را برای آن ثبت کرد و این در شرایطی بود که آن موشکها از نسل دوم و بدون جیپیاس بودند.
در 1993 وقتی عراق از همکاری با بازرسان سازمان ملل سر باز زد، 46 موشک تاماهاوک به سوی تأسیسات زعفرانیه در حومه بغداد شلیک شد از این تعداد فقط 39 موشک به هدف خوردند و موشکهای منحرف شده 3 غیرنظامی را در هتل الرشید و حومه بغداد به کام مرگ فرستادند.
در همان سال و در پی اقدام به ترور جرج بوش پدر در کویت از سوی عراقیها، 23 تاماهاوک راهی مقر فرماندهی اطلاعات عراق شد اما ناموفقترین مأموریت تا آن روز این موشک رقم خورد و تنها 16 فروند توانستند به محل از پیش تعیین شده برسند؛ تلفات غیرنظامی این حمله 9 نفر بود.
از این بهبعد دیگر هرجا آمریکا تصمیم به جنگ داشته، تاماهاوک نخستین دریافتی دشمن بوده است. در عملیات روباه صحرا در عراق، در مجموع 425 تاماهاوک به این کشور اصابت کرد و تمامی زیرساختها و پدافند هوایی این کشور را بهکلی از بین برد. در بالکان نیز جنگ هایی محدود درگرفت که با شلیک تاماهاوکها آغاز شدند اما آخرین کاربرد این موشک، شلیک 59 فروند از آن به سوی پایگاه هوایی شعیرات در سوریه بود.
آنالیز عکسهای ماهوارهای پس از حمله نشان میدهد که موفقیت موشکها در انجام مأموریت، 98 درصد بوده که در سلاحهای متعارف هیچ همآوردی ندارد. دقت این حمله به قدری بوده که هلیکوپترهای روسی که در پایگاه متوقف بودند، از برخورد 58 موشک، هیچ آسیبی ندیدند و کل تلفات غیرنظامی حمله کمتر از 5 نفر بوده است.
تاماهاوک قادر است در ارتفاعی بسیار پایین پرواز کند و این موضوع موجب میشود سیستمهای راداری زمین قادر به رهگیری آن نباشند و موشکهای روسی نیز نمیتوانند پدافند مناسبی برای آن ارائه دهند؛ درواقع تنها شانس مقابله با آن، دیدنش در آسمان و هدف قراردادن آن با توپهای ضدهواییست. در حال حاضر ارتش آمریکا حدود 4000 فروند تاماهاوک در اختیار دارد و در سال 2015 نیز بالغ بر 11 میلیارد دلار صرف سفارش موشکهای بیشتر و ارتقاء موشکهای نسل چهارم خود کرده است.
عصر ایران
عکس/کاشت نهال در پاکستان توسط رئیسی
ملاقات هادی چوپان با یک پرسپولیسی سرشناس+عکس
عکس/ اقامه نماز جماعت ظهر و عصر به امامت حضرت آیتالله خامنهای
عکس/ دیدار فرماندهان نیروهای مسلح با رهبر انقلاب
ویدیو طنز/تصاویر لحظه درگیری پدافند با ریز پرنده رژیم صهیونیستی
فیلم/تصویری دیده نشده از حمله نا موفق ریز پرنده ها به تاسیسات اصفهان
عکس/ تمسخر رژیم صهیونیستی توسط کاربران عرب در حاشیه حادثه اصفهان
طنز/ اولین عکس از محل برخورد موشک به پایگاه هشتم شکاری اصفهان
توده ۱۸ کیلویی از بدن یک بانوی بهشهری خارج شد
ویدیو/ زورگیران موش شدند
دیوارنگاره میدان ولیعصر؛ اسرائیل از خانه عنکبوت سست تر است
عکس/ پوستر رسانه KHAMENEI.IR در پی پاسخ تنبیهی ایران به رژیم صهیونیستی
یک مامور انتظامی در شهرستان هیرمند به شهادت رسید/ عکس
بازدید قلعهنویی از باشگاه آلانیا اسپور ترکیه + عکس
دیدار نابغه کشتی جهان با عبدالرشید سعداللهیف در مدینه+عکس
عکس/ اسبسواری دختر ۶ ماهه سردار آزمون
قاب عکسی آخرالزمانی از شهر خانیونس پس از خروج نیروهای اسرائیل از آن!
عکس/ پیام تبریک رونالدو به مسلمانان
حضور بن سلمان در نماز عیدفطر/عکس
نخستین تصویر از هلال عید فطر / عکس
ویدیو/ زورگیری در اتوبان صدر تهران
اولین عکس از همسر رضا داوودنژاد در مراسم خاکسپاری
عکس/ حضور رئیس قوه قضائیه در راهپیمایی روز قدس
عکس/حضور رئیس مجلس در راهپیمایی بزرگ روز قدس
عکسی از ناطق نوری و سردار فلاح در راهپیمایی روز قدس تهران /وزیر احمدی نژاد هم آمد
عکس/فریاد «مرگ بر اسرائیل» فرزندان شهدای حادثۀ تروریستی ساختمان کنسولی سفارت ایران
تصویر/ کودک بلوچ که در حملات تروریستی گروهک جیشالعدل مجروح شد
تصویر ۲ تروریست به هلاکت رسیده در چابهار
اولین تصاویر از شهدای حادثه تروریستی چابهار
گزارش تصویری/ شب قدر متفاوت در جزیره کیش
عکس/ انگشتر اهدایی آستان قدس به شهید زاهدی
تصویری دیده نشده از شهید زاهدی در سال ۱۳۷۵ | دو سردار شهید در یک قاب
تصاویری از ۷ مستشار نظامی شهید شده در حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در سوریه
تصاویری از پسر آیت الله هاشمی رفسنجانی و سیداحمد خمینی در مراسم شب قدر
ویدیو/ منظور پس از مخالفت با واردات خودرو: نظرم درباره واردات خودرو نظر شخصی بود/ مکلف به اجرای قانون هستیم
تصویری باورنکردنی از پسر هادی چوپان/ فیگور مشابه گرگ ایرانی و فرزندش
تصاویر مظنونین حمله تروریستی در مسکو منتشر شد
ابطحی مجروح شد/ سارقین ناکام ماندند+ عکس
عکس/ پست اینستاگرام کنفدراسیون فوتبال آسیا به مناسبت آغاز سال نو
عکس/ کفشهای مرموز بایدن
عکس/ لوگوی گوگل برای نوروز ۱۴۰۳
عکس/ رئیسی با عباس قادری خواننده قدیمی دیدار کرد
مردی که ۷۰ سال با یک ریه آهنی زندگی کرد، درگذشت
عکس/ لحظۀ ترکیدن نارنجک دستساز در دست یک جوان
تصویری جدید از سید حسن نصرالله
انتشار تصاویر فوتوشاپی کیت میدلتون/ همسر ولیعهد انگلیس عذرخواهی کرد
تصویر آخرین حضور آیتالله جنتی درمجلس خبرگان
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
عکس/ کاشت نهال توسط رهبر انقلاب در روز درختکاری
عکس/ ملاقات امیر تتلو با مادر و خواهرش در حاشیه اولین جلسه دادگاه
عکس/ سیدحسن خمینی در حسینیۀ جماران رای خود را به صندوق انداخت
آیت الله مدرسی یزدی و طحان نظیف رای خود را به صندوق انداختند/ عکس
عکس/ محمدباقر قالیباف رأی خود را به صندوق انداخت
عکس/ آيتالله احمد جنتی رأی خود را به صندوق انداخت
ویدئو/ دو توصیه مهم حضرت آقا به مردم
عروس با کلاه ارتشی/ گزارش تصویری از ازدواج دانشجویی در دانشگاه افسری
عکس/ فرمانده مهدی برروی دیوارنگاره میدان انقلاب تهران
عکس/ دیدار غمانگیز فردوسیپور و جواد خیابانی/ عادل همکار قدیمی را فراموش نکرد
ببینید/بیانات رهبر انقلاب پس از کاشت نهال در روز درختکاری
عکس/ حضور حاج اسماعیل قاآنی در راهپیمایی ۲۲ بهمن
نمایش سامانه موشکی زمین به زمین «قیام» در حاشیه راهپیمایی ۲۲ بهمن
عکس / چهره درهم بایدن و هریس پس از حمله به پایگاه آمریکا در اردن
دیوارنگاره جدید میدان انقلاب/ عکس
عکس/ حضور شیخ زکزاکی در حرم حضرت معصومه(س)
عکسی از کارگردانی جواد عزتی در فیلم تمساح خونی
موشکهای سپاه دیشب با هشتگ کاپشن صورتی شلیک شد/ عکس
عکس/ جدیدترین دیوارنگاره میدان فلسطین با عنوان "تابوتهایتان را آماده کنید"
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای حمایت از تیم ملّی ایران/ عکس
عکسی دیده نشده از غلامرضا تختی در کربلا
رونمایی از نامه قدیمی غلامرضا تختی/عکس
پیکر دختر کاپشن صورتی با گوشواره قلبی در حمله تروریستی دیروز/ عکس
دیوارنگاره تهدیدآمیز میدان ولیعصر رونمایی شد / عکس
تصویری از دیدار «شهید صالح العاروری» با رئیس جمهور در ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
روایت امیرعبداللهیان از حال و هوای سفر رئیسی به پاکستان و سریلانکا
اینفوگرافیک/ ابرپروژه سد و نیروگاه "اومااویا" نمونه توان صنعت فنی و مهندسی کشور
آغاز مرحله یک هشتم نهایی جام حذفی با نبرد تکراری مس و پیکان
ورق در بازار خودرو برگشت؛ قیمتها صعودی شد/ آخرین قیمت پژو، سمند، ساینا، شاهین، دنا و تارا + جدول
رژلبها حاوی فلزات سنگین و مواد سمی هستند
شوک به گرایی؛ حذف کاپیتان کشتی از المپیک!
نقش متفاوت لیلا حاتمی در یک فیلم آمریکایی
مصوبه جدید مجلس درباره مالیات بر عایدی سرمایه | چه داراییهایی شامل این نوع از مالیات میشوند؟
ادای احترام آیتالله رئیسی به اقبال لاهوری
پیشبینی وضعیت هوا طی روزهای آینده/ کدام استانها بارانی میشوند؟
جزئیات ثبت سفارش کتابهای درسی اعلام شد
لیست نهایی تیم ملی والیبال ایران با غیبت دو فوقستاره
حذف «زوج و فرد» در طرح جدید ترافیک پایتخت/ بهروز رسانی طرح ترافیک در نیمه اول امسال
ایران با ۳۱ سهمیه المپیک در مسیر پاریس/ ۷ رشته همچنان در انتظار
قیمت سکه و طلا در ۳ اردیبهشت ۱۴۰۳
جزئیات تعرفه خدمات دارویی ۱۴۰۳ اعلام شد
کدام کشورها در کشتی فرنگی آسیا سهمیه گرفتند؟
روند نزولی بازار ارز ادامه دارد/ افزایش نرخ ارز در بحرانهای سیاسی، ناپایدار و موقتی است
تکلیف شهریه مدارس غیردولتی مشخص شد/ بالاترین شهریه ۶۵ میلیون تومان
خبر شوکه کننده درباره ترانه علیدوستی | مادر: برایش دعا کنید
واکنش عجیب آقای «جدی میفرمایید» به شکست تیلور
ستاره گلزن سابق استقلال قرمزپوش شد
این خودرو رکورددار افزایش قیمت در بازار خودروهای داخلی شد؛ ساینا، شاهین، سمند، ام وی ام و فونیکس چقدر قیمت خورد؟ | جدول قیمت ها
پرداخت با تلفن همراه بدون کارت بانکی چگونه است؟
کدام سلاح و مهمات قاچاق به نفع دولت مصادره میشود؟ + جزئیات
این اسلحه ها و مهمات به نفع دولت ضبط میشوند +اینفوگرافیک
انتقاد تند و تیز به شوخیهای سریال نون خ ۵
آغاز اعزام ایرانیها به عمره پس از ۹ سال
سلطان کوکائین دستگیر شد
اسم پدر و مادر از کارت ملی حذف میشود؟
جزئیات مذاکرات اوسمار و پرسپولیس/ مربی برزیلی چراغ سبز نشان داد
هدف نتانیاهو از حمله به رفح چیست؟
پاسخ مثبت بازیکن پرسپولیس به پیشنهاد میلیون دلاری
حمله جعلی با عکس جعلی!
برخی مسئولان به دلیل کارهای بیقاعده در حوزه حجاب تذکر دریافت کردهاند/ کارهای بی قاعده و بدون برنامه نباید انجام بگیرد
پرویز داوودی معاون اول دولت اول احمدینژاد درگذشت
درج نام مادر روی کارت ملی منتفی شد؟
کدام خودروها مشمول مالیات شدند؟
جام عجیب به لژیونر ایران رسید/ سوپرشیلد بالای سر رفت! + عکس
اینفوگرافیک/ از پایگاه هوایی «نواتیم» چه میدانید؟
شگفتانگیزان لیگ برتر والیبال؛ موهایی که سپید شد
زورگیران اتوبان صدر دستگیر شدند
یک مامور انتظامی در شهرستان هیرمند به شهادت رسید/ عکس
مالکان استقلال و پرسپولیس مشخص شدند
آغاز ثبت سفارش کتابهای درسی سال تحصیلی جدید از اردیبهشت ماه
چمران: خطر زلزله بیخ گوشمان است
کامران قاسمپور رقیب حسن یزدانی برای المپیک پاریس شد؛ جنگ گلادیاتورها!
ماجرای تنبیه بدنی یک دانش آموز در سیستان و بلوچستان چه بود؟
صفحه یک روزنامه اسرائیلی/ اسرائیل و ایالات متحده در حال آماده شدن برای پاسخ ایران هستند
ماجرای فوت پرستار کرمانشاه چه بود؟
آغاز اعزام زائران عمره مفرده از سوم اردیبهشت
برنامه امتحانات نهایی خردادماه ۱۴۰۳ اعلام شد
زمان ثبتنام کلاس اولیها اعلام شد/ متولدان نیمه دوم سال هم ثبتنام میشوند؟
قیمت روز محصولات ایرانخودرو یکشنبه ۱۹ فروردین ۱۴۰۳
هشدار پلیس فتا نسبت به کلاهبرداری در پوشش پرداخت فطریه و کفاره
عکس/ حضور زیاد نخاله در مراسم روز قدس تهران
عکسی از ناطق نوری و سردار فلاح در راهپیمایی روز قدس تهران /وزیر احمدی نژاد هم آمد
عکس/فریاد «مرگ بر اسرائیل» فرزندان شهدای حادثۀ تروریستی ساختمان کنسولی سفارت ایران
عکسی از قالیباف در مراسم وداع با شهیدان سردار زاهدی و صالحی روزبهانی
عکس/ ماشین عجیب و غریب عادل فردوسی پور
بی تفاوتی عجیب اتحادیه جهانی به ستاره های کشتی ایران در قهرمانی آسیا
سامانه بارشی در راه ایران/ آخر هفته بارانی در این استانها/ بارشها کی به تهران میرسد؟
قیمت دلار، یورو و ۴۴ ارز دیگر امروز ۱۵ فروردین /قیمت افغانی امروز چند شد؟
عسل حیدری از درخشش تیم ملی هاکی روی یخ روایت میکند/ به افتخار دختران یخی
آخرین پست اینستاگرامی رضا داوودنژاد+عکس
دوربینهای طرح ترافیک تهران با نرخ جدید روشن شد
وزارت کشور تصمیمی برای تعطیلی بوستانها در روز ۱۳ فروردین نگرفته است
حداقل حقوق ۱۴۰۳ یک کارگر چقدر است؟/ عکس
وضعیت پارک های تهران در سیزده بدر/ برنامه های همزمان روز طبعیت و شهادت حضرت علی (ع)
چرایی افزایش تعرفه اینترنت و مهم ترین تعهد اپراتورهای ارتباطی
فدراسیونی بدون رییس!
دروغ 13 مرجانه گلچین برای دیده شدن
آسمان بارانی و همراه با رعد و برق چند روزه در ۱۷ استان ایران
مذاکره با پرسپولیس انجام شد/ هافبک گلزن در آستانه توافق با سرخها
هشدار برای این استانها صادر شد/ کدام استانها روز سیزده بدر بارانی دارند؟
نگاهی به مهمترین مصوبات مجلس در سال ۱۴۰۲
اینفوگرافیک/ چه زمانی نباید خرما بخوریم؟
گفتگوی دو وزیر سابق در خصوص صداوسیما
توهین دوباره بایدن به پوتین
اینفوگرافیک/ کدام رذایل اخلاقی در قرآن آمده است؟
خودکشی یک دکتر جوان در دلفان / یک مسئول: زنگ خطر خودکشی رزیدنتها به صدا درآمد / عوامل انسانی دخیل قابل شناسایی و مجازات هستند
فرصت ویژه قلعهنویی برای صعود و اعتماد بیشتر به جوانان مقابل ترکمنستان
معاون حوزه علمیه ماهشهر به قتل رسید
اعلام جزئیات مذاکره استقلال با الهیار صیادمنش و دو لژیونر دیگر
بازگشت پرهزینه و ناموفق صداوسیما به سلبریتی ها/ پرداخت های میلیاردی صحت دارد؟
بزرگترین پیشرفتهای فناوری در سال گذشته چه بود؟
شماره تلفن های ضروری در عید نوروز
عکس/ مروری بر نامگذاری سالها توسط رهبر انقلاب از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۳
بانک صادرات ایران پشتیبان تولید و اشتغال خواهد ماند
پیام تبریک مدیرعامل شاراک به مناسبت ۲۹ اسفندماه سالروز ملی شدن صنعت نفت
جدول حقوق و دستمزد ۱۴۰۳ منتشر شد
هشدار پلیس فتا درباره تورهای لحظه آخری
توییت نماینده کارگری از جلسه تعیین دستمزد با وزیر کار
اینفوگرافیک/ توصیههایی برای جلوگیری از چاقی در ماه رمضان
اینفوگرافیک/ کمک به رفع خوابآلودگی رانندهها با چند روش ساده
هشدار نوروزی پلیس فتا: WiFi رایگان ترفند مجرمان سايبری است
هشدار سیلاب؛ مردم سعی کنند تا سال تحویل سفر نروند
ورود سامانه بارشی به کشور از امروز/ فروردینِ بارانی آغاز میشود