چرا نرخ ارز با کاهش رشد نقدینگی نزولی نشد؟

به گزارش روزپلاس، بانک مرکزی آخرین تحولات نقدینگی را برای سال 1402 اعلام کرد. بر اساس آمارهای مقدماتی، حجم نقدینگی در پایان اسفندماه 1402 به رقم 78808.9 هزار میلیارد ریال رسید که نسبت به پایان اسفندماه 1401 معادل 24.3 درصد رشد نشان می‌دهد. لازم به اشاره است که دستیابی به رقم رشد نقدینگی 24.3 درصد در پایان سال 1402، در شرایطی حاصل شده که رقم رشد نقدینگی سالانه زیر 25 درصد آخرین بار در سال 1397 (23.1 درصد) محقق شده بود.   

رشد نقدینگی در پایان سال 1402 کمترین میزان رشد نقدینگی در طول 5 سال گذشته است. در واقع از سال 97 به بعد همواره رشد نقدینگی بالاتر از 25 درصد بوده و در سال های این عدد به اعدادی فراتر از 40 درصد نیز رسیده است.

گفتنی است بررسی این روز های بازار غیر رسمی ارز نشان می دهد که نرخ ارز غیر رسمی در این روز ها روندی متفاوت با روند رشد نقدینگی گرفته و اگرچه شاهد کاهش رشد نقدینگی هستیم اما نرخ ارز غیر رسمی متاثر از برخی اخبار و سایر عوامل به کانال بالاتر رفته است.

نظرات متفاوت در خصوص عملکرد بانک مرکزی در کنترل رشد نقدینگی

گفتنی است همچنان به اعتقاد بسیاری از کارشناسان عامل اصلی تورم در اقتصاد ایران رشد بالای نقدینگی و عدم تناسب آن با رشد تولید است و از همین جهت برخی از صاحب نظران اقتصادی  عدم کنترل رشد نقدینگی و کاهش و برگرداندن این عدد حول میانگین بلند مدتش را به معنای ورود اقتصاد ایران به ابر تورم عنوان می کردند.

بنابراین این طور می توان گفت که بانک مرکزی و سیاست های پولی آقای فرزین همچون سیاست کنترل ترازنامه توانسته مجددا نرخ رشد نقدینگی را به محدوده ی میانگین بلند مدت خود نزدیک کند و در این امر موفق بوده است.

البته لازم به ذکر است سیاست های بانک مرکزی از نظر گروه دیگری از کارشناسان چندان سیاست های موفقی تلقی نمی شود و استمرار این سیاست ها منجر به  ورود اقتصاد ایران به رکودی عمیق خواهد بود که دستاورد چندانی در کنترل تکانه های مضر اقتصاد ایران همچون افزایش نرخ ارز نخواهد داشت.

کنترل نقدینگی منجر به عدم جهش نرخ ارز خواهد شد؟

نکته ای که می توان در پایان به آن اشاره کرد این است که اگرچه کنترل روند رو به رشد نقدینگی که در واقع مدیریت تقاضا است در بلند مدت می تواند به تدریج ترمز جدی ای برای تورم محسوب شود و نرخ تورم را به کانال های پایین تری هدایت کند. اما نکته ای در اینجا باید به آن اشاره شود این است که مدیریت نقدینگی طبیعتا آثار مخربی برای رشد تولید نیز خواهد داشت که باید دید بانک مرکزی چگونه می خواهد هزینه تورم زدایی (کاهش تورم، افزایش بیکاری) را مدیریت کند.

همچنین دیگر نکته ای که برخی کارشناسان مطرح می کنند این است که این اقدام بانک مرکزی، روند رشد نرخ ارز را که به اعتقاد کارشناسان بسیاری عامل اصلی تورم های نامتعارف اقتصاد ایران است کند تر از گذشته خواهد کرد و حداقل جلوی جهش نرخ را  می گیرد.

لازم به ذکر است به اعتقاد برخی کارشناسان اغلب شوک های ارزی که اقتصاد ایران در سال های گذشته با آن دست و پنجه نرم کرده است  به دلیل شوک های سمت عرضه بوده است اما این شوک ها در شرایطی منجر به جهش ارزی می شوند که از  سمت تقاضا کشش وجود داشته باشد. این در حالی است که کنترل نقدینگی می تواند کشش سمت تقاضا را از بین ببرد و حداقل اقتصاد ایران با جهش ارزی در سال روبرو مواجه نشود.