فیلم یوسف حاتمی‌کیا چطور فیلمی است؟/ نقد و معرفی کامل فیلم شب طلایی

فیلم شب طلایی اثری از یوسف حاتمی کیا است که برای اولین بار در چهلمین جشنواره فیلم فجر اکران شد و حالا در شهریور ماه ۱۴۰۱ روی پرده سینماها آمده است. فیلمی پر شخصیت با داستانی تو در تو که برای فیلم اول یک کارگردان، گزینه سختی محسوب می‌شود.

کد خبر: ۲۷۹۴۸۰

تاریخ انتشار:۱۴ فروردين ۱۴۰۲ - ۱۰:۵۶ - 03 April 2023

فیلم یوسف حاتمی‌کیا چطور فیلمی است؟/ نقد و معرفی کامل فیلم شب طلایی

به گزارش روزپلاس، فیلم شب طلایی اثری از یوسف حاتمی کیا است که برای اولین بار در چهلمین جشنواره فیلم فجر اکران شد و حالا در شهریور ماه ۱۴۰۱ روی پرده سینماها آمده است. فیلمی پر شخصیت با داستانی تو در تو که برای فیلم اول یک کارگردان، گزینه سختی محسوب می‌شود.

خلاصه داستان فیلم شب طلایی

فیلم شب طلایی روایت ماجرایی جذاب در دل خانه مادربزرگ است؛ درحالی که همه خانواده دور هم جمع شده‌اند تا جشن تولدی در دل کرونا برای مادربزرگ بگیرند. همه چیز خوب پیش می‌رود تا اینکه داماد خانواده که به دلیل سفر در این مهمانی حضور نداشته سرزده می‌رسد و شمش طلایش را می‌خواهد که چندین وقت قبل به امانت در خانه مادربزرگ گذاشته بوده است. این ماجرا آغازگر تنشی بزرگ در بین اعضای خانواده است. تمام افرادی که حضور دارند انگیزه‌هایی برای برداشتن شمش طلا دارند و به مرور بحران پیچیده‌تر می‌شود…

یکی از ویژگی‌های فیلم شب طلایی غیر از تهیه‌کننده نام‌آشنای آن، موضوع اجتماعی با طعنه‌های اقتصادی است و دیگری، تجربه مجدد فیلمسازی در فضایی محدود (خانه مادربزرگ) در زمانی طولانی است.

بازیگران و عوامل شب طلایی

مریم سعادت، یکتا ناصر، بهناز جعفری، مسعود کرامتی، حسن معجونی، سوگل خلیق، علی باقری و سینا رازانی بازیگران فیلم شب طلایی هستند.

کارگردان: یوسف حاتمی کیا، تهیه کننده: ابراهیم حاتمی کیا، مدیر فیلمبرداری: محمد رسولی، چهره‌پرداز: امید گلزاده، طراح صحنه: امیرحسین حداد، طراح لباس: گلناز گلشن، تدوین: عماد خدابخش، صدابردار: امیر نوبخت حقیقی، صداگذار: سیدعلیرضا علویان، موسیقی: پیام آزادی، جلوه‌های بصری: اشکان چگینی.

نظر اولیه منتقدان درباره فیلم شب طلایی یوسف حاتمی‌کیا

کمال پورکاوه

کمال پورکاوهدر روزهایی که شک و تردید بسیاری نسبت به فیلم‌هایی که توسط آقازاده‌ها تولید می‌شوند وجود دارد، در یک غافلگیری دلچسب، یوسف حاتمی‌کیا (فرزند ابراهیم حاتمی‌کیا) گوی سبقت را از پدر ربوده و ماحصل اولین فیلم بلندش فیلم شب طلایی، نسبت به بسیاری فیلم‌های اخیر پدرش، به نتیجه درخور اعتناتری رسیده است. فیلم بدون اینکه نشانی از شعارها و پُرگویی‌های فیلم‌های ابراهیم حاتمی‌کیا را داشته باشد، با تکیه بر یک درام مبتنی بر خرده پیرنگ، می‌کوشد داستانی خانوادگی را در یک موقعیت ویژه تعریف نماید و نکته مهم این است که موفق می‌شود تا به انتها هم تماشاگر را با خود همراه سازد.

فیلم بدون هیچ‌گزافه گویی در همان ۱۰ دقیقه ابتدایی تکلیفش را با تماشاگرش روشن کرده و با شکل دهی به بحران اصلی درامِ مرکزی فیلمش، آرام آرام ما را با شخصیت‌های درگیر در بحران آشنا می‌سازد. ایده جذابِ به تاخیر انداختن اطلاعات که تعلیق و کشش لازم برای پیگیری تماشاگر تا انتهای فیلم را فراهم آورده از مهم‌ترین ویژگی‌های «شب طلایی» است.

اما نکته این است که فیلم در همین سطح باقی مانده و با تکرار مداوم ایده اولیه، از اینکه درام را به سطحی بالاتر ارتقا داده و لایه‌های درونی بیشتری از کاراکترها را بر ملا سازد اجتناب می‌کند. گفت‌وگویِ پر هیجان و غافلگیر کننده مادری که با شک و تردید درباره جستجوی پسرش در کمد از او سوال می‌کند، در کوتاهترین زمان ممکن و با روشن شدن مسأله، تعلیق بوجود آمده را نابود می‌سازد. ایده ورود بازرس به خانه در کنار پایان‌بندی انتهایی فیلم که دست به نوعی نتیجه‌گیری فرامتنی از درام می‌زند، فیلم را از مسیر اصلی و تأثیرگذارش خارج کرده است.

۳ برگزیده از فیلم شب طلایی

بازی خوب و درگیر کننده مریم سعادت

کارگردانی و میزانسن‌های خوب یوسف حاتمی‌کیا

فیلمبرداری خوب محمد رسولی

رضا صائمی

رضا صائمینام پسر ابراهیم حاتمی‌کیا به عنوان کارگردان فیلمی به تهیه‌کنندگی پدرش کافی بود تا تماشای «شب طلایی» به عنوان نخستین فیلم حاتمی‌کیای پسر کنجکاوی برانگیز باشد. فیلم هیچ نسبتی با سینمای حاتمی‌کیا نداشت. نه لزوما به این دلیل که ژانری جنگی نداشت که اساسا با جهان سینمایی ابراهیم حاتمی‌کیا متفاوت بود و گویی یوسف حاتمی‌کیا آگاهانه تلاش کرده تا تمایز سینمایی‌اش را با پدر از این طریق تعریف کند. به گمانم این یک امتیاز با حاتمی‌کیای جوان است. به این امتیاز می‌توان فیلم قصه‌گو و ملتهبی که از ریتم نمی‌افتد و مخاطب را تا انتها با خود همراه می‌کند را هم افزود. هر چند پایان‌بندی دلچسبی ندارد.

فیلم شب طلایی یک درام خانوادگی است که از طریق گم شدن یک شی گرانقدر در خانه، چالش‌های روابط عاطفی و خانوادگی را به تصویر می‌کشد. فیلمی با یک لوکیشن ثابت و در فضای بسته خانه که فقدان تنوع لوکیشن و بافت جغرافیایی قصه را از طریق شخصیت‌پردازی و قصه گویی و ملزوماتش جبران می‌کند. او از طریق تنوع و تغییر نماها در فضای خانه و خرده حوادثی که هر کدام بر التهاب یک فقدان می‌افزاید ریتم مناسبی به قصه خود می‌دهد. «شب طلایی» را می‌توان آغاز امیدوارکننده‌ای برای یوسف حاتمی‌کیا دانست.

۳ برگزیده از شب طلایی

لوکیشن واحد و تعدد شخصیت‌ها

ریتم مناسب و تعلیق آفرینی درام

بازی‌های خوب و پایان بد

سید آریا قریشی: «شب طلایی هرچند فیلم بدی است اما شروع حساب‌شده و هوشمندانه‌ای برای یوسف حاتمی‌کیا محسوب می‌شود. یوسف حاتمی‌کیا با انتخاب این سوژه می‌تواند راه خود را از ابراهیم حاتمی‌کیا جدا کرده و از زیر سایۀ پدر بیرون بیاید. ضمن این که او تسلط خودش را هم در زمینۀ اجرا در فضای محدود، بسته و شلوغ و هم بازی گرفتن از بازیگران نشان می‌دهد»

احمد شاهوند

احمد شاهونداولین ساخته فرزند ابراهیم حاتمی‌کیا فیلم نسبتا خوش ساختی است که شروع خیلی خوبی دارد، به موقع تماشاگر را درگیر می‌کند و تا یک سوم پایانی، خوش‌ریتم پیش می‌رود. اما ناگهان گویا کارگردان هم درست مثل شخصیت‌های فیلمش که از جستجوی شمش‌های طلا خسته شده‌اند، حوصله‌اش سر می‌رود و ناگهان می‌زند زیر میز و فیلم را تمام می‌کند و حواسش نیست که یک پایان‌بندی عجولانه و ناگهانی و دور از انتظار به راحتی می‌تواند همه رشته‌ها را که انصافا هم در فیلمنامه و هم در اجرا خیلی خوب بافته شده‌اند، پنبه کند.

فیلم پر از کاراکتر است که انصافا اکثرشان پرداخت شده‌اند و همه کارکرد دارند. مثل دختر نوجوان خانواده که از ابتدا تا انتها مدام هدفون در گوش دارد، ناگهان در جای مناسب به کار می‌آید. بازی‌ها هم همه در خدمت فیلمنامه و داستان، قابل قبول و به اندازه هستند. از مریم سعادت و حسن معجونی تا یکتا ناصر و علی باقری و دیگر بازیگران. البته یک کاراکتر زن مسن هم در فیلم وجود دارد که تا پایان دلیل حضور گاه و بیگاهش را متوجه نشدم. شاید حضور در مجموع به یک دقیقه هم نرسد و مشخص نیست کیست و در آن خانه چه می‌کند! البته می‌تواند دچار ممیزی شده باشد که ته مانده‌اش همین یک دقیقه است که به دلیل حضور کاراکترهای دیگر قابل حذف نبوده است. یوسف حاتمی‌کیا در کارگردانی و فیلمنامه‌نویسی نمره قبولی می‌گیرد و می‌توان منتظر دومین ساخته‌اش ماند.

۳ برگزیده از فیلم شب طلایی

بدل بودن حلقه‌ای که توسط دستگاه طلایاب لو می‌رود

مواد زدن داماد مذهبی خانواده و سوتی او پیرامون پیدا نشدن شمش‌ها

استفاده به جا و به موقع از کاراکتر دختر نوجوان خانواده

سید آریا قریشی

سید آریا قریشی«شب طلایی» هرچند فیلم بدی است اما شروع حساب‌شده و هوشمندانه‌ای برای یوسف حاتمی‌کیا محسوب می‌شود. یوسف حاتمی‌کیا با انتخاب این سوژه می‌تواند راه خود را از ابراهیم حاتمی‌کیا جدا کرده و از زیر سایه پدر بیرون بیاید. ضمن این که او تسلط خودش را هم در زمینه اجرا در فضای محدود، بسته و شلوغ و هم بازی گرفتن از بازیگران نشان می‌دهد. با این وجود مشکل اصلی به فیلمنامه‌ای برمی‌گردد که عملاً فاقد یک ساختار منسجم است. با انبوهی از خرده‌داستان‌ها و موقعیت‌ها روبه‌رو هستیم که می‌توان خیلی از آن‌ها را حذف یا با هم جابه‌جا کرد یا موقعیت‌های دیگری را به آن‌ها افزود. در هر کدام از این شرایط، ضربه محکمی به ساختار فیلم وارد نمی‌شود.

فیلم از عدم یکدستی لحن هم رنج می‌برد. در برخی از لحظات با لحنی کمیک روبه‌رو می‌شویم که ربطی به فضای کلّی فیلم ندارد – به‌خصوص که برخی از این لحظات اساساً از نظر دراماتیک هیچ ربطی به دیگر لحظات فیلم ندارند و به‌سادگی قابل‌حذف هستند. «شب طلایی» فیلمی است که بیهوده شلوغ شده و به‌جای بسط پیدا کردن، متورم می‌شود. بنابراین صرفاً با چند موقعیت بالقوه جذاب اما گسترش‌نیافته روبه‌روییم. این که داستان یک فیلم امکان برداشت‌هایی استعاری را برای تماشاگر فراهم کند، برای تولید یک فیلم خوب کافی نیست.

۳ برگزیده از فیلم

انتخاب هوشمندانه برخی از بازیگران اصلی (از جمله مریم سعادت)

خرده‌داستان‌های بی‌ربط و قابل‌حذف

عدم پرداخت مناسب شخصیت‌ها به‌علت تعدد آن‌ها

حرف‌های سازندگان فیلم در جشنواره فجر ۱۴۰۰

ابراهیم حاتمی‌کیا تهیه‌کننده (او به دلیل ابتلا به کرونا در نشست حضور نداشت و از طریق تلفن صحبت کرد): یوسف شانس آورد که کسانی چون اویس طوفانی و بهراد مهرجو را در این کار داشت و ۲ بار سر صحنه کار رفتم. معمولا مواردی در کار تنش‌زا می‌شود ولی در این کار همه آمده بودند که یوسف را کمک کنند. تیم خیلی خوبی داشت که اتفاق خوبی رقم بزند. من در این فیلم تنها یک اسم هستم و کارها توسط اویس طوفانی و بهراد مهرجو تهیه شده است. نمی‌توانستم ادامه دهم زیرا جهان من با این کار متفاوت است و خوشحالم که یوسف جهان خودش را به تصویر کشید. به اعتقاد من فیلمسازان اول باید فیلمنامه خودشان را بنویسند، چون باید یاد بگیرند. این چهارمین فیلمنامه یوسف است و همین باعث شد که خودش را پیدا کرد. به واسطه ابتلا به کرونا قسمت نشد که در این مراسم حضور داشته باشم. این حکایت عروسی است که ما دوست داریم حضور داشته باشیم. امیدوارم رفتارها با این فیلم مهربانانه باشد و برای فیلم بعدی یوسف آماده شویم.

یوسف حاتمی‌کیا کارگردان: این ایده از نگرانی و دغدغه بود و وقتی شروع به نوشتن طرح کردم دغدغه زیادی بود چراکه بازیگران تغییر می‌کردند و سرمایه گذار هم بود اما کار پیش نمی‌رفت. یاد گرفتم که برای کارها باید بازگشت سرمایه داشته باشم. اما وقتی طرح اولیه «شب طلایی» را نوشتم، فکر کردم که باید آن را تبدیل به رمان کنم که اویس طوفانی و بهراد مهرجو پای کار آمدند و گفتند که با ما هستند و بعد شروع به نگارش فیلمنامه کردم. با این حال خیلی فیلمنامه سختی بود. این چهارمین فیلمنامه من بود اما سر فیلمبرداری که بازیگران را دیدم گفتم این چه کاری بود که انجام دادم ولی در این کار یک خانواده کنارم بودند و اگر این عوامل در کار حضور نداشتند واقعا نمی‌توانستم این کار را به سرانجام برسانم.

مریم سعادت: بعد از پیشنهاد نقش رفتم و یوسف حاتمی کیا را ملاقات کردم و او گفت که بگذارید اول تست گریم شود تا ببینیم این نقش شدنی است یا خیر. بعد شکر خدا اتفاق لازم رخ داد و این نقش را تماما باور کردم.

یکتا ناصر: سعی کردم در خدمت فیلم باشم و اضافه‌کاری نکنم. چون گاهی اوقات می‌شود کارهایی انجام داد تا گفت که من بازیگر کار بلدی هستم ولی این کار را انجام ندادم و تنها روی نقش خود تمرکز کردم.