صفحه نخست»اجتماعی

توصیه ای راهگشا از امام علی (ع)

امام علی متذکر می‌شوند که از کیفرهایی که بر اثر اعمال ناپسند بر امت های پیشین وارد شد، برحذر باشید، حالات آنها را در خوبی و بدی به یاد آرید و بترسید از اینکه شما هم مانند آنان شوید.

کد خبر: ۲۷۰۶۵۱

تاریخ انتشار:۲۸ آبان ۱۴۰۱ - ۱۵:۳۹ - 19 November 2022

به گزارش روزپلاس، خطبه قاصِعَه، طولانی‌ترین خطبه نهج البلاغه است که محتوایی اخلاقی و اجتماعی دارد و موضوع آن نکوهش تعصب و خودپسندی است. این خطبه در اواخر حکومت امیرالمؤمنین (ع) در کوفه ایراد شده و امام در این خطبه درباره تفرقه اجتماعی هشدار داده و عاملان آن را سرزنش می‌کند.

متن بخش یازدهم خطبه

وَ احْذَرُوا مَا نَزَلَ بِالْأُمَمِ قَبْلَکُمْ مِنَ الْمَثُلَاتِ بِسُوءِ الْأَفْعَالِ وَ ذَمِیمِ الْأَعْمَالِ، فَتَذَکَّرُوا فِی الْخَیْرِ وَ الشَّرِّ أَحْوَالَهُمْ وَ احْذَرُوا أَنْ تَکُونُوا أَمْثَالَهُمْ؛ فَإِذَا تَفَکَّرْتُمْ فِی تَفَاوُتِ حَالَیْهِمْ فَالْزَمُوا کُلَّ أَمْرٍ لَزِمَتِ الْعِزَّةُ بِهِ شَأْنَهُمْ [حَالَهُمْ‏]وَ زَاحَتِ الْأَعْدَاءُ لَهُ عَنْهُمْ وَ مُدَّتِ الْعَافِیَةُ بِهِ عَلَیْهِمْ وَ انْقَادَتِ النِّعْمَةُ لَهُ مَعَهُمْ وَ وَصَلَتِ الْکَرَامَةُ عَلَیْهِ حَبْلَهُمْ، مِنَ الِاجْتِنَابِ لِلْفُرْقَةِ وَ اللُّزُومِ لِلْأُلْفَةِ وَ التَّحَاضِّ عَلَیْهَا وَ التَّوَاصِی بِهَا؛ وَ اجْتَنِبُوا کُلَّ أَمْرٍ کَسَرَ فِقْرَتَهُمْ وَ أَوْهَنَ مُنَّتَهُمْ، مِنْ تَضَاغُنِ الْقُلُوبِ وَ تَشَاحُنِ الصُّدُورِ وَ تَدَابُرِ النُّفُوسِ وَ تَخَاذُلِ الْأَیْدِی.

ترجمه بخش یازدهم خطبه

از کیفر‌هایی که بر اثر سوء افعال و اعمال ناپسند بر امت‌های پیشین وارد شد، برحذر باشید، حالات آن‌ها را در خوبی و بدی به یاد آرید و بترسید از اینکه شما هم مانند آنان شوید، هرگاه به تفاوت دو حال آن‌ها (پیروزی و شکست) می‌اندیشید به سراغ اموری بروید که موجب عزّت و اقتدار آنان شد؛ دشمنان را از آن‌ها دور کرد؛ عافیت و سلامت را بر آنان گسترش داد؛ نعمت‌ها مطیعشان شد و کرامت و شخصیت، رشته خود را به آنان پیوست. عامل این خوشبختی پرهیز از تفرقه، تأکید بر الفت و اتحاد، تشویق یکدیگر به آن و سفارش نمودن به انجام آن بود. از هر کاری که ستون فقرات آن‌ها را در هم شکست و قدرتشان را سست کرد اجتناب کنید: از کینه‌های درونی، بدخواهی، پشت به هم کردن و دست از یاری هم برداشتن بپرهیزید.

شرح بخش یازدهم خطبه

از سرگذشت پیشینیان عبرت بگیرید

امام (علیه السلام) در این بخش و چند بخش آینده، مخاطبان خود را به مطالعه در احوال پیشینیان دعوت می‌کند عوامل ضعف و قدرت آن‌ها را بر می‌شمرد و اسباب پیروزی و شکست را در جای جای زندگی آنان به مخاطبان خود نشان می‌دهد، تا از تجارب آنان بهره گیرند و در پرتو هدایت‌های تاریخ، راه صحیح زندگی را پیدا کنند. این نوع آموزش (آموزش از طریق مطالعه تاریخ پیشینیان) چیزی است که قرآن مجید در اکثر سوره‌ها بر آن تأکید می‌کند و بسیار مؤثر و تکان دهنده است.

‌

می‌فرماید: «کیفر‌هایی که بر اثر سوء افعال و اعمال ناپسند بر امت‌های پیشین وارد شد برحذر باشید، حالات آن‌ها را در خوبی و بدی به یاد آرید و بترسید از اینکه شما مانند آنان آنان باشید»؛ (وَ احْذَرُوا مَا نَزَلَ بِالاُْمَمِ قَبْلَکُمْ مِنَ الْمَثُلاَتِ بِسُوءِ الاَْفْعَالِ، وَ ذَمِیمِ الاَْعْمَالِ. فَتَذَکَّرُوا فِی الْخَیْرِ وَ الشَّرِّ أَحْوَالَهُمْ، وَ احْذَرُوا أَنْ تَکُونُوا أَمْثَالَهُمْ).

در این جمله امام (علیه السلام) به سرنوشت اقوامی، همچون قوم عاد، ثمود و قوم نوح و قوم لوط و سرنوشت فرعون‌ها و نمرود‌ها عذاب‌هایی که بر اثر اعمال زشتشان بر سر آن‌ها فرو آمد اشاره می‌کند و همه را از مبتلا شدن به چنان سرنوشتی برحذر می‌دارد.

تعبیر به «سُوءِ الاَْفْعَالِ وَ ذَمِیمِ الاَْعْمَالِ» ممکن است تأکید بر روی یک معنا باشد و آن کار‌های زشت و ناپسند است. این احتمال نیز وجود دارد که «سوء افعال» اشاره به اعمال گناه آلوده باشد و «ذمیم اعمال» ناظر به کار‌های ناپسند، هر چند به مرحله گناه نیز نرسد؛ مانند غفلت از جان محرومان و ترک انصاف و جود و بخشش و ایثار که مورد نکوهش عقل و خرد است.

آن گاه بعد از بیان این اجمال به تفصیل می‌پردازد، همان روشی که قرآن مجید، کراراً از آن برای بیان مسائل مهم استفاده می‌کند، می‌فرماید: «هرگاه به تفاوت دو حال آن‌ها (پیروزی و شکست) بیندیشید به سراغ اموری بروید که موجب عزّت و اقتدار آنان شد؛ دشمنان را از آن‌ها دور کرد؛ عافیت و سلامت را برای آنان گسترش داد؛ نعمت‌ها مطیعشان شد و کرامت و شخصیت، رشته خود را به آنان پیوست»؛ (فَإِذَا تَفَکَّرْتُمْ فِی تَفَاوُتِ حَالَیْهِمْ، فَالْزَمُوا کُلَّ أَمْر لَزِمَتِ الْعِزَّةُ بِهِ شَأْنَهُمْ، وَ زَاحَتِ الاَْعْدَاءُ لَهُ عَنْهُمْ، وَ مُدَّتِ الْعَافِیَةُ بِهِ عَلَیْهِمْ، وَ انْقَادَتِ النِّعْمَةُ لَهُ مَعَهُمْ، وَ وَصَلَتِ الْکَرَامَةُ عَلَیْهِ حَبْلَهُمْ).

سپس امام، عواملی را که باعث فراهم شدن این امور پنجگانه (عزّت، شکست دشمن، عافیت، نعمت و کرامت) شد به این صورت بیان می‌فرماید: «(این امور عبارتند از) پرهیز از تفرقه و پراکندگی، تأکید بر الفت و اتحاد، تشویق یکدیگر به آن و سفارش نمودن به انجام آن است»؛ (مِنَ الاِْجْتِنَابِ لِلْفُرْقَةِ، وَ اللُّزُومِ لِلاُْلْفَةِ، وَ التَّحَاضِّ عَلَیْهَا، وَ التَّوَاصِی بِهَا).

این عوامل چهارگانه گرچه همه به مسئله اتحاد و وحدت باز می‌گردد؛ ولی هر یک از تعبیرات ناظر به نکته‌ای است؛ اجتناب از فرقه ناظر به نفی عوامل تفرقه است و لزوم الفت، ناظر به اثبات عوامل وحدت است. «تحاض» اشاره به تشویق است (احتمالا تشویق‌های عملی) و «تواصی» اشاره به سفارش کردن از طریق بیان است؛ و همه این‌ها در مسیر اتحاد صفوف و یکدلی است.

سپس امام (علیه السلام) به جنبه منفی این مسئله؛ یعنی تفرقه و عوامل آن می‌پردازد و با تعبیری پر معنا به آن‌ها هشدار می‌دهد که از عوامل اختلاف به شدت بپرهیزند، می‌فرماید: «از هر کاری که ستون فقرات آن‌ها را در هم شکست و قدرتشان را سست کرد اجتناب کنید»؛ (وَ اجْتَنِبُوا کُلَّ أَمْر کَسَرَ فِقْرَتَهُمْ (۱)، وَ أَوْهَنَ مُنَّتَهُمْ (۲)).

در ادامه این سخن بعد از ذکر این اصل کلی، انگشت بر عوامل خاص آن می‌گذارد و می‌فرماید: «(عوامل اختلاف آنها) از کینه‌های درونی، بدخواهی، پشت به هم کردن و دست از یاری هم برداشتن بود»؛ (مِنْ تَضَاغُنِ الْقُلُوبِ، وَ تَشَاحُنِ الصُّدُورِ، وَ تَدَابُرِ النُّفُوسِ، وَ تَخَاذُلِ الاَْیْدِی).

این چهار عامل، عوامل اصلی اختلافند که بعضی جنبه باطنی دارد؛ مانند کینه‌هایی که در سینه‌ها پنهان است و حسادت و بخل، و بعضی جنبه ظاهری دارد؛ مانند پشت به یکدیگر کردن و در برابر حوادث برادران و دوستان و مؤمنان را تنها گذاشتن. آری! این امور در هر قوم و ملتی پیدا شود پشتشان را می‌شکند و قدرتشان را می‌گیرد.

پی نوشت ها:

۱. «فقره» به معنای مهره پشت است که جمع آن «فقرات» است و به منزله ستونی است که پشت انسان را نگه می‌دارد و به او اجازه خم و راست شدن می‌دهد.

۲. «منّه» به معنای قوّت است و «منّت» بر وزن «عزّت» به معنای نعمت بزرگ است که موجب قدرت و قوت می‌شود و به گفته راغب در مفردات در اصل از «منّ» که واحد وزن است گرفته شده است.

سایر اخبار

عکس/ چهره‌ها در مراسم تشییع شهدای شاهچراغ

حضور خبرنگار روزنامه‌ی شرق در دوره‌ی سازمان سیا

حادثه شاهچراغ کار نظام است/ آبشارِ اطلاعاتی

بیانیه مشترک وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه پیرامون « مداخلات رژیم آمریکا در اغتشاشات اخیر کشور»/ گزارشی مبنی بر رصدهای اطلاعاتی و اطلاعات متقن

عکس/ حضور مخبر در راهپیمایی محکومیت حمله تروریستی

چرا خودکشی بین سلبریتی‌ها رواج دارد؟/آمریکا رکورددار بالاترین آمار پایان دادن به زندگی

عکس/محل شهادت زائران حرم شاهچراغ

عکس/ حجله نوجوان شهید حادثه تروریستی حرم شاهچراغ

عکس/ نه می‌بخشیم، نه فراموش میکنیم

هدیه ماکرون به پاپ، دزدی است؟

برچسب ها: توصیه ای راهگشا از امام علی ، روزپلاس ، نهج البلاغ