گزارش/

چشم‌انداز همگرایی قدرت‌های شرقی به بهانه حضور رئیسی، شی‌جین‌پینگ و پوتین در نشست آتی سازمان همکاری شانگهای/ فرصت سمرقند

رئیس‌جمهور 25 و 26 شهریور برای شرکت در نشست سازمان همکاری شانگهای راهی سمرقند ازبکستان می‌شود. یک سال پیش در نخستین روزهای فعالیت رئیسی در قامت ریاست‌جمهوری بود که برای شرکت در این نشست راهی دوشنبه تاجیکستان شده بود.

کد خبر: ۲۶۴۳۱۳

تاریخ انتشار:۱۶ شهريور ۱۴۰۱ - ۰۸:۴۴ - 07 September 2022

چشم‌انداز همگرایی قدرت‌های شرقی به بهانه حضور رئیسی، شی‌جین‌پینگ و پوتین در نشست آتی سازمان همکاری شانگهای/ فرصت سمرقند

به گزارش روزپلاس؛ رئیس‌جمهور 25 و 26 شهریور برای شرکت در نشست سازمان همکاری شانگهای راهی سمرقند ازبکستان می‌شود. یک سال پیش در نخستین روزهای فعالیت رئیسی در قامت ریاست‌جمهوری بود که برای شرکت در این نشست راهی دوشنبه تاجیکستان شده بود.

خبر عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در این پیمان را می‌توان نخستین خبر خوب دولت رئیسی در عرصه سیاست خارجی دانست. با این حال مراحل این عضویت در یک سال گذشته پیگیری شد تا به‌زودی تهران نیز یکی از پایتخت‌های رسمی در میان اعضای دائمی پیمان شانگهای باشد.

در همین زمینه ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان روز دوشنبه با تایید خبر سفر رئیس‌جمهور به سمرقند گفت: روند تکمیل گام‌های اجرایی مربوط به عضویت عملی ایران در سازمان همکاری شانگهای هم در چارچوب‌های حقوقی خود با جدیت به صورت مستمر ادامه دارد و همه دستگاه‌های مربوط که باید در بررسی اسناد حضور داشته باشند در قالب کارگروه‌های تشکیل شده به صورت جدی کار خود را ادامه می‌دهند. پیش‌تر وزیر خارجه ازبکستان هم اعلام کرده بود ایران در اجلاس بعدی سران در سمرقند به عضویت کامل سازمان همکاری شانگهای درخواهد آمد. لازم به ذکر است ایران از سال 2012 به عنوان عضو ناظر در اجلاس سازمان همکاری شانگهای حضور داشت.

با این حال نشست آتی در سمرقند از چند جهت در ماه‌های گذشته سروصدای زیادی به راه انداخته و برخی رسانه‌ها از آن به عنوان یک رخداد مهم بین‌المللی یاد کرده‌اند. حضور ولادیمیر پوتین و شی جین پینگ رؤسای‌جمهوری روسیه و چین در این نشست در حالی است که رؤسای‌جمهور این 2 کشور در نشست دوشنبه حاضر نبودند. جنگ اوکراین و نمایان شدن آرایشی جدید در سطح قدرت‌های جهانی و دیدار پوتین و شی جین پینگ در این نشست که کشورهای قدرتمند شرق در آن حضور دارند با بازخوردهای متعددی در رسانه‌ها همراه بوده است. از سوی دیگر رئیسی که در یک سال گذشته با پوتین در مسکو، عشق‌آباد و تهران دیدار داشته، در این نشست فرصت دیدار و گفت‌وگو با شی جین پینگ را نیز دارد.

دولت سیزدهم در بدو آغاز به کار خود در تابستان سال گذشته بر تغییر ریل سیاست خارجی کشور تاکید داشته است. در این میان همسایه‌گرایی در سطح منطقه و تقویت مناسبات اقتصادی با شرق به عنوان 2 سیاست جدی دولت مطرح شده است که این نشست امکان پیگیری جدی‌تر این سیاست را فراهم می‌آورد. مناسبات تهران و مسکو در یک سال گذشته روند صعودی محسوسی پیدا کرده که راه‌اندازی کریدور ترانزیتی شمال - جنوب از خاک ایران و سرمایه‌گذاری‌های روسیه در بازار انرژی ایران را می‌توان مهم‌ترین شاهدمثال‌های آن دانست.

گسترش تعاملات اقتصادی میان تهران و پکن هم در سال‌های اخیر همواره مطرح بوده و 2 کشور به یک توافق همکاری 25 ساله رسیده‌اند. در چنین موقعیتی نشست آتی سازمان همکاری شانگهای را باید میدان مهمی برای پیگیری پروژه سیاست خارجی دولت سیزدهم دانست.

عضویت دائم در سازمان همکاری شانگهای و دورخیز برای عضویت در بریکس نشان از برنامه‌ریزی برای بهره‌گیری حداکثری از سازمان‌ها و نهادهای منطقه‌ای و جهانی جدیدی دارد که تحت رهبری آمریکا نیستند. در این مسیر گسترش تعاملات اقتصادی ایران با قدرت‌های شرقی یا مستقل می‌تواند عاملی بازدارنده در برابر تحریم‌های آمریکا به حساب آید. چندی پیش معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه ایران نیز درباره همکاری‌های اقتصادی با کشورهای شریک تجاری گفت: علاقه‌مند به گسترش همکاری‌ها بویژه در بخش اقتصادی با کشور‌ها هستیم و حتی درباره همکاری اقتصادی با کشورهای منطقه، جمهوری اسلامی پیشنهاد پول واحد را هم مطرح کرده است تا از این طریق اتحادیه اقتصادی با کشورهای حوزه مشترک‌المنافع در آسیای‌مرکزی، روسیه، چین، هند و پاکستان شکل بگیرد.

مهدی صفری در گفت‌وگو با شبکه خبری فونیکس چین درباره ایده پول واحد توضیح داد: معتقدیم اگر اعضای سازمان همکاری شانگهای واحد پول مشترک داشته باشند، می‌توانیم آن را به کشورهای حوزه اکو هم گسترش دهیم. حتی این پول مشترک می‌تواند به بریکس هم تعمیم یابد، زیرا چین، روسیه و هند 3 عضو اصلی از اعضای پنج‌گانه این تشکل مهم جهانی هستند که از این طریق، می‌توان پول واحد حوزه سازمان همکاری شانگهای را به حوزه بریکس هم گسترش داد و این ابتکار، همکاری اقتصادی کشورها را به هم نزدیک‌تر می‌کند.

علیه یکجانبه‌گرایی آمریکا

«وطن‌امروز» سال گذشته در چند گزارش مجزا به ابعاد تاثیرگذاری پیمان شانگهای پرداخت. وقوع جنگ روسیه در اوکراین حالا می‌تواند بازخوانی این سطور را دارای اهمیت بیشتری کند. به طور ویژه تاثیر حضور ایران در چنین پیمان‌هایی ارتقابخشی کنشگری و اعمال قدرت کشورمان در سطحی فرامنطقه‌ای است.

در شرایطی که حمله روسیه به اوکراین سیاست بین‌الملل را دستخوش تغییرات بنیادین کرده و ضربه‌ای اساسی در نظم کنونی پساجنگ سرد بر محور آمریکا وارد آورده، هدف اصلی و البته نانوشته تشکیل سازمان شانگهای با توجه به ایفای نقش اصلی روسیه و چین در آن، برقراری موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه بوده و هست که بر این مبنا توانسته در بسیاری از معادلات منطقه‌ای و جهانی نقش موثری ایفا کند.

سازمان همکاری‌ شانگهای را باید از معدود سازمان‌هایی با ماهیت امنیتی و نظامی دانست که «حوزه تمدنی آنگلوساکسون» در آن جایی نداشته است و نکته حائز اهمیت رد درخواست عضویت ایالات متحده آمریکا در سال 2005 برای عضویت در این سازمان از سوی کشورهای عضو به شمار می‌رود.

از نمونه‌های دیگر مقابله این سازمان با آمریکا موضع‌گیری‌های سیاسی سازمان شانگهای از جمله درخواست از آمریکا برای تعیین یک جدول زمانی جهت خروج نیروهایش از کشورهای عضو این سازمان در اجلاس سال ۲۰۰۵ سران در شهر آستانه‌ قزاقستان بوده است و در پی رسمی شدن درخواست سازمان شانگهای، قرقیزستان نیز خواستار خروج آمریکایی‌ها از «پایگاه هوایی کی۲» شد. تاکید بر حفظ و ثبات مرزها و همچنین حاکمیت ملی کشورها نیز از دیگر عناصری است که در مخالفت کامل با سیاست یکجانبه‌گرایی آمریکا درباره اشغال کشورها و همچنین حمایت از هرج‌ومرج قرار داشته است.

سازمان همکاری شانگهای شاید یکی از معدود نهادهای بین‌المللی‌ای است که توانمندی مقاومت در مقابل سیاست یکجانبه آمریکا را داراست. نمونه دیگر آن درخواست رسمی از آمریکا برای خروج از پایگاه نظامی در منطقه «دره فرغانه» در کشور ازبکستان در سال ۲۰۰۵ است.

در مجموع اقداماتی نظیر اجرای رزمایش نظامی ضدتروریسم در میان ارتش‌های کشورهای عضو، موسوم به «ماموریت صلح» در سال ۲۰۰۷ باعث شده در محیط بین‌الملل از این سازمان به عنوان «ناتوی آسیا» یا «ناتوی شرق» یاد شود. با توجه به اهداف سازمان همکاری شانگهای، پیمان مذکور با مطلوبیت‌های استراتژیک ایران و دکترین نظامی ایران همخوانی دارد، چرا که ایران نیز همواره بر احترام به حق حاکمیت کشورها و تقویت همکاری‌های اقتصادی، استراتژیک و امنیتی تأکید کرده، به مشارکت کشورهای منطقه در گسترش امنیت منطقه‌ای اعتقاد دارد و مخالف سلطه‌ و یکجانبه‌گرایی آمریکا در منطقه است.

از زمان تاسیس این سازمان در سال ۲۰۰۱ میلادی، ایران همکاری‌هایش را با این گروه منطقه‌ای که امروز وظایف بین‌المللی نیز بر دوش دارد، در یک روند هم‌افزایی ادامه داده و بسیاری از کشورهای عضو رسمی سازمان بر این باورند عضویت ایران و افزودن بر شمار اعضای سازمان می‌تواند قدرت منطقه‌ای و جهانی سازمان را بیش از پیش کند.

عضویت کامل ایران در این سازمان می‌تواند به معنای تکمیل یک جبهه جدید سیاسی- امنیتی در منطقه باشد و باعث گسترش حوزه‌های فعالیت سازمان شده و تمایل به بقا را در بین اعضا بیشتر کند. در عین حال موقعیت ژئوپلیتیک ایران که حلقه واسط بین آسیای مرکزی و اروپاست باعث شده کشورمان مورد توجه این سازمان قرار گیرد.

این امر برای طرفین منافع زیادی دارد؛ به این خاطر که می‌تواند باعث به ‌وجود آمدن و تقویت یک کریدور شرق - غرب در کنار کریدور شمال- جنوب نیز شود. این مساله موقعیت ترانزیت و درآمد حاصل از آن را برای ایران افزایش خواهد داد.

همچنین ایران به دلیل داشتن منابع غنی انرژی و نفت و گاز طبیعتا یک مهره و وزنه مهم در سازمان همکاری شانگهای خواهد بود و همکاری بیشتر تهران با سازمان همکاری شانگهای و تقویت نقش ایران در ابتکار «یک کمربند- یک راه» چین به عنوان راه ابریشم نو برای همه طرف‌ها سودمند خواهد بود و امنیت تامین انرژی در زنجیره‌ کشورهای عضو را بیش از پیش تامین خواهد کرد.

وطن امروز

سایر اخبار

عکس/ نشانی مراکز درمانی هلال‌احمر در عراق

ممنوعیت ورود زائران افغانستانی و پاکستانی به عراق/ محدودیت تردد از سه مرز

عکس یادگاری پوتین با شاهین

عکس/ شدیدترین طوفان سال در کره جنوبی

عکس/ برخورد همزمان دو صاعقه به دریا

عکس/ دیوارنگاره حشدالشعبی از شهدای مقاومت

کشف اسکلت یک زن خون‌آشام +عکس

شناور شهید سلیمانی رونمایی شد+ عکس

اعترافات قاتلان رئیس پیشین سازمان نظام پزشکی

عکس/نماز بانوی پرسپولیسی در ورزشگاه آزادی