اثرِ ضعیفِ فستیوالیزه شده/ چرا سعید روستایی در «برادران لیلا» به تکرر دراماتیک دچار شد؟

با استناد به کارنامه «سعید روستایی»، او تا قبل از فیلم «براداران لیلا» آثار موفقی مثل «مراسم» (فیلم کوتاه)، «ابدو یک روز» و «متری شیش و نیم» را در کارنامه‌اش ثبت کرد که با توجه به غنای دراماتیک این آثار و وجوه بومی، بر موفقیت‌های او می‌توان صحه نسبی گذاشت.

کد خبر: ۲۵۳۰۶۷

تاریخ انتشار:۰۶ خرداد ۱۴۰۱ - ۲۰:۳۸ - 27 May 2022

اثرِ ضعیفِ فستیوالیزه شده/ چرا سعید روستایی در «برادران لیلا» به تکرر دراماتیک دچار شد؟

به گزارش روزپلاس، با استناد به کارنامه «سعید روستایی»، او تا قبل از فیلم «براداران لیلا» آثار موفقی مثل «مراسم» (فیلم کوتاه)، «ابدو یک روز» و «متری شیش و نیم» را در کارنامه‌اش ثبت کرد که با توجه به غنای دراماتیک این آثار و وجوه بومی، بر موفقیت‌های او می‌توان صحه نسبی گذاشت.

در دهه نود با نزول تدریجی «اصغر فرهادی» ناگهان سعید روستایی با فیلم‌های متفاوتش درباره طبقه فرودست درخشید و این درخشش تا قبل از فیلم «برادران لیلا» امتداد داشت.

اما چالش‌برانگیزترین اتفاق برای فیلمسازانی نظیر سعید روستایی تکرار متد روایی آثار قبلی‌ در فیلم‌های بعدی‌ است.

فرهادی الگوی مناسبی برای توضیح جایگاه کنونی روستایی است. فرهادی در اواخر دهه هشتاد موفق شد که اثر متفاوت و قابل توجهی نظیر «درباره الی» را بسازد که نسبت به فیلم اسکاری «جدایی نادر از سیمین» اثر موفق‌تری است. اما توفیقات «درباره الی» به دلیل برخی حواشی فرامتنی نصیب جدایی شد و از آن پس فرهادی نوعی خاص از اجرای ساختاری و محتوایی جدایی را تا قبل از ساخت قهرمان تکرار می‌کرد.

«سعید روستایی» فیلمسازی به غایت بومی است با قصه‌های بشدت واقع‌گرا که موفقیت او خود را وامدار متدهای رئالیستی و تجربه زیستی اوست .

گستره وسیعی از مخاطبان خاص و عام سینما می‌توانند با این تجربه‌هیا زیستی و متدهای رئالیستی روستایی ارتباط برقرار کنند.

ترسیم زیست بوم اجتماعی معاصر در این توفیقات تاثیر فراوانی دارد و شاید ضعف‌های مشهود «برادران لیلا» به این است که او نوع متقلبانه‌ای از آثار پیشین خود را تکرار می‌کند.

در فیلم «برادران لیلا» اصالت مولفانه وفاداری به زیست بوم طبقه فرودست رنگ می‌بازد و فیلم بر اساس اجرای فنی «ابد ویک روز» و استفاده از نقطه عطف فیلم کوتاه مراسم (ماجرای طلاها) شکل می‌گیرد.

البته مهمترین سم مهلک فیلم غیر از دور شدن از اجرای دقیق زیست بوم طبقه فرودست اضافه شدن دیدگاه‌های ژورنالیستی بشدت سبک‌سرانه در محتوای این اثر است. این ویژگی‌ها به نشانه‌های مولف روستایی اگر اضافه شود زمینه فستیوالیزه آثار او را برای دور شدن توده مخاطبان فراهم می‌کند.

وقتی چنین اثری در فستیوال کن نمایش داده می‌شود، برداشت مخاطبان فرنگی با خوانشی اجتماعی همراه نخواهد بود و تفسیر منتقدان تبدیل به برداشت‌هایی می‌شود که نگره مولف فیلمساز را تحت الشعاع قرار می‌دهد.

به دلایل مندرج از این پس نباید از سعید روستایی انتظار فیلم بومی و با محوریت مسائل و مصائب جمعی و فردی واقع‌گرا را داشته باشیم و «برادران لیلا» به عنوان اثری شناخته خواهد شد که روند ارتباط نگره‌های مردمی آثار روستایی را متوقف خواهد کرد.

«برادران لیلا» مثل تمامی آثار روستایی رویدادی ملهم از زیست بوم طبقه فرودست اجتماعی نیست و با چند مثال از منظر شخصیت‌پردازی می‌توان این موضوع را اثبات کرد. در این فیلم برادران سمیه همان برادران لیلا هستند با این تفاوت که لیلا اقتداری خاص در تصمیم‌گیری دارد تا مرکز ثقل رویدادهای مرتبط فیلم باشد.

در حالیکه در ابد و یک روز ویژگی‌های عاطفی حلقه اتصال محسن و مرتضی به سمیه بود، اما در این فیلم لیلا ظاهرا زن مقتدری است که قصد دارد مسیر زندگی برادرانش را تغییر دهد.

در مواجه نخست باور کاراکتر لیلا و ویژگی‌هایی که به او نسبت داده می‌شود کمی دشوار است. لیلا به عنوان دختری معرفی می‌شود که هیچ خواستگار مناسبی نداشته و موفق به ازدواج نشده و ویژگی بازیگر منتخب، ترانه علیدوستی، برای این نقش مفهوم ترشیدگی را نمی‌تواند به مخاطب منتقل کند.

یکی از اشکالات عمده فیلم مقدمه طولانی بسیار فیلم برای معرفی شخصیت‌ها و خرده‌ روایت‌هایی است که اساسا در فیلم تاثیری ندارد.

فیلم «برادران لیلا» از حیث بهره‌بری از خرده روایت‌ها از همان الگوهای پیشین آثار روستایی بهره می‌برد.

در میزانسن خاص «ابد و یک روز» حضور پر تعداد اعضای خانواده به صورت محفلی ودر کنار یکدیگر اوضاع و شرایط و حتی بحران‌های کم تاثیر غیر مرتبط به بدنه روایت را اصلی می‌کند. مثل روایت فرزند شهناز و خطی که روی صورتش افتاده که هیچ ارتباطی به رخداد اصلی دورن خانوادگی محسن، مرتضی و سمیه ندارد.

در واقع روستایی با شگرد اضافه کردن شخصیت‌های کم تاثیر خرده روایت‌های غیر مرتبط را به بدنه درام می‌افزود بی‌آنکه تاثیری در روند روایت اصلی رخ دهد.

استفاده از این شگرد در فیلم «ابد و یک روز» با زمینه‌های احساسی و حضور پرتعداد بازیگران زن در نقش خواهران محسن و مرتضی تاثیر بسزایی در وجوه حسی فیلم در نسبت با مخاطب داشت و در همان سکانس معروف که محسن را به کمپ می‌برند، حضور پر تعداد خواهران است که تماشاگران را احساساتی می‌کند. اما در فیلم برادران لیلا جمعیت بازیگران با نقش‌های اصلی و فرعی و توصیف و شرح وضعیت برادران از زیست شخصی‌اشان در نهایت با یک تکه کلام شیرین به پایان می‌رسد بی آنکه همان سکانس‌های طولانی و بشدت اضافه تاثیری در روند فیلم داشته باشد.

به عنوان مثال می‌توان به سکانسی منتشر شده از فیلم اشاره کرد که حشمت برای تست پسر بودن نوه‌اش وارد بیمارستان می‌شود و لیلا و برادرانش در این سکانس حضور دارند، در حالیکه نیازی به این حضور و کش‌دار شدن روایت‌ها نیست. حتی جدل‌های بعدی برای انتخاب نام نوه مذکر هم بی‌فایده است.

طولانی بودن فیلم کاملا مشخص است نشات گرفته از وسواس کارگردان در پرداخت جزئیات شخصیت‌هاست، مثل سکانس‌های مکرر مراجعه به پزشک پدر که به وجه تالیف سازنده خدشه وارد می‌کند.

دقت به این جزئیات و افزودن شخصیت‌های غیرمرتبط در «ابد و یک روز» و «متری شیش و نیم» برای مخاطب جذاب بود اما در «برادران لیلا» تکرر دراماتیک روستایی به برداشت‌های کلی از مفاهیم قابل شناسایی در فیلم لطمه می‌زند.

نکته مهمتری که برای تماشاگر داخلی غیرقابل باور خواهد بود برگزیده شدن حشمت، پدر خانواده به عنوان بزرگ خاندان جورابلو است.

این شهوت بزرگ خاندان بودن هیچ تناسب اجتماعی با زیست بوم مردم تهران و حتی سایر کلانشهرهای بزرگ ندارد و حتی رویکردی داستانی است که به زندگی‌های قبیله‌ای قبل از انقلاب سفید شباهت داردو ماجرای سکه‌ها نیز برداشتی از ماجراهای طلاها در فیلم کوتاه از همین کارگردان است.

موقعیت داستانی منتخب شدن حشمت برای سمت بزرگ خاندانی جورابلو را مخاطب ایرانی شهری و روستایی نمی‌تواند باور کند. چگونه می‌توان باور کرد که فرزند برادر حشمت می‌تواند به عنوان انتخاب بزرگ خاندان بودن او را طعمه و تلکه کند؟ این بخش از روایت را شاید تا قبل از انقلاب سفید و دوران خان‌ها در یک قصه شهری یا روستایی می‌توانستیم باور کنیم اما در شرایط کنونی در نسبت با همان زیست بوم مولف توسط سازنده در آثار پیشینش به هیچ عنوان قابل باور و پذیرش از سوی تماشاگر امروز نیست.

حشمت این موقعیت را باید در حالی بپذیرد که دچار زوال عقل یا حسرتی دن کیشوت‌وار شده باشد. این نشانه‌های دراماتیک برای شخصیت حمشت طراحی نشده و سعید پورصمیمی با اتکا به ویژگی‌های تئاتری‌اش این نقش را برجسته می‌کند.

برخلاف هیاهوی رسانه‌ای کن، ترانه علیدوستی در نقش لیلا دچار ضعف‌های عدیده‌ای است و او نمی‌تواند نقش یک خواهر مقتدر را به درستی اجرا کند و نشانه‌هایی دال بر اجرای این نقش توسط او در سراسر فیلم مشهود است.

علیدوستی بازیگری است که بر اساس ویژگی‌های بازیگران زن سینما در خلق نقش‌هایی شبیه شهرزاد موفق خواهد بود و نمی‌تواند همزمان چند ویژگی، راس حلقه اقتدار بودن در خانواده، گرایش به حمایت از حقوق حیوانات(گربه‌ها) حتی عدم ازدواجش را به دلیل ویژگی‌های ظاهری باور کرد.

نوید محمدزاده همان نقش محسن را به صورت ملایم‌تری و پیمان معادی نقش غلیظ شده مرتضی را با ویژگی کلاهبردارانه‌تر اجرا کند و تنها نقطه عطف فیلم اجرای سعید پورصمیمی است که بر اساس مشی تئاتری‌ و تجربه طولانی در سینما موفق به نظر می‌رسد و مشخص است کارگردان هیچ ویژگی خاصی را به نقش حشمت اضافه نکرده و خروجی نقش صرفا نتیجه کار پورصمیمی است.

در حالی که تغییرات در روند یکی از مهمترین فیلمسازان دهه اخیر باید مورد ارزیابی قرار گیرد خیل عظیمی از پاپاراتزی‌های وطنی در فضای مجازی در حال نشر تصویر و فیلم‌های بوسیدن تصاویر فرشته حسینی توسط نوید محمدزاده هستند. تا در این شوء کاملا طراحی شده ضعف‌های فیلم پشت ویژگی‌های پاپاراتزی عوامل روی فرش قرمز کن پنهان شود.

با توجه به ضعف‌های مشهود فیلم و ویژگی‌های ضد دراماتیکی در نقصان قصه‌گویی در فیلم وجود دارد، نسخه نهایی برادران لیلا نیاز به یک تدوین مجدد دارد. ضمن اینکه در ساختار و پخش نمایش داخلی فیلم دو ساعته و 45 دقیقه‌ای برادران لیلا را سینماداران به صورت کاملا نمایش نخواهند داد. چون استاندارد نمایش در ایران بیش از دو ساعت نخواهد بود و این ادعای سازنده مبتنی بر عدم ممیزی‌های فیلم تبدیل به حاشیه‌ای برای بیشتر دیده شدن فیلم خواهد شد، چون کمتر سینمایی را در ایران می‌توان یافت که فیلمی با زمان بیش از 130 دقیقه را نمایش دهد.

برچسب ها: برادران لیلا ، سعید روستایی ، کن

بازگشت به ابتدای صفحه

ارسال به دوستان

ارسال نظر