گزارش/

افرا: بازگشت به دوران «کلید اسرار»!/ ریشه «گیلان زدگی» حادّ تولیدات سیما کجاست؟

در ادبیات فقهی حوزه اقتصاد، مفهومی مهمی به نام «کَنز» وجود دارد. جدای از تفاوت‌هایی جزیی در تعاریف مختلف این واژه، کَنز کردن به مفهوم جمع کردن، انباشتن و راکد و بلااستفاده گذاشتن مال یا هر چیز باارزش است.
کد خبر: ۲۱۷۰۲۴
تاریخ انتشار:۲۹ شهريور ۱۴۰۰ - ۱۲:۰۷ - 20 September 2021
افرا: بازگشت به دوران «کلید اسرار»!/ ریشه «گیلان زدگی» حادّ تولیدات سیما کجاست؟

به گزارش روزپلاس- :  در ادبیات فقهی حوزه اقتصاد، مفهومی مهمی به نام «کَنز» وجود دارد. جدای از تفاوت‌هایی جزیی در تعاریف مختلف این واژه، کَنز کردن به مفهوم جمع کردن، انباشتن و راکد و بلااستفاده گذاشتن مال یا هر چیز باارزش است. 

این واژه، دقیقاً همان اسمی است که می‌توان بر خروجی روندهای تولید آثار داستانی در سیما گذاشت. به این مفهوم که سرمایه‌های هنری نویسندگان، کارگردانان و بازیگران و عوامل تولیدی به واسطه‌ی روندهای مستعمل، کهنه، به روز نشده و سرمایه سوز دچار انباشت و رکود شده و خروجی آن، ملالت و کسالت حاکم بر بخش عمده مجموعه‌های تلویزیونی است. تازه‌ترین نمود و مصداق «کنز» در سیما، سریال «افرا» است که از شبکه 1 سیما در حال پخش است.

یک کارگردان کاربلد و استانداردساز، که قبلاً توان فنی خود را در سریالی چون «آقازاده» نشان داده، در سیستم رکود و رخوت زده تولید سیما، اثری تولید می‌کند که تنها کارکرد آن پر کردن آنتن، به کشدارترین و عذاب آورترین ریتم ممکن است. یا مثلاً مهدی سلطانی، از چهره‌های فرهیخته و باسواد بازیگری تئاتر، سینما و تلویزیون، که قطعاً سطح توانایی و قابلیت‌های او بسیار فراتر از این است و مثلاً در نقش «جمیل» در سریال «دیوار» شمّه ای از آن را دیدیم، در این سیستم فرسوده و خسته، برای «n» امین بار همان نقش مکرّر را بازی می‌کند: انسانی زمخت، بی اعصاب، متفرعن، خشک و خشن، با همان ادبیات حق به جانب و طعنه زن، حتی با همان نحوه راه رفتن «یک کَتی»، حتی با همان نحوه ادای کلمات و شیوه یکوَری نگاه و...

افرا: بازگشت به دوران خوش «کلید اسرار»!/ ریشه «گیلان زدگی» حادّ تولیدات سیما کجاست؟

فقط در سه قسمت نخست سریال، شخصیت «پیمان»(محمد صادقی) توسط سه نفر (مسعود، وحید، حاج محمود) سیلی می‌خورد و حتی توسط مسعود لگدمال می‌شود، شخصیت و غرور جوانی او له می‌گردد، اما او به دستی که به او سیلی می زند، بوسه می زند، چون «عاشق» است! این نوع مازوخیسم، این «بی شخصیتی» مفرط که به اسم «عشق» بر جوانان تحمیل می‌کنیم، چه معنایی دارد؟ اصولاً این مفهوم بیمارگونه از «عشق» که بهای آن لگدمال شدن هویت و شکستن و گردن کج کردن جلوی دیگران است، از کجا ریشه می‌گیرد و قرار است چه چیز را به مخاطب جوان خود القاء کند؟

باز هم برای صدهزارمین بار، «عشق» دختر و پسری از دو طبقه اقتصادی، همان مثلاً دیوانه بازی‌های عشقولانه! پسر (با وجود این که از چپ و راست تحقیر نثارش می‌شود)؛ پدر پولدار و نخراشیده دختر که گویی نه از ایران 1400، که مستقیم از «گنج قارون» 5 دهه پیش آمده و جلوی وصال دو کبوتر عاشق را می‌گیرد و پسر که می‌خواهد خود را به او اثبات کند؛ اشک و آه‌های سوزناک و رمانتیک دختر که با صدایی لرزان می‌گوید:" من و تو به در هم نمی‌خوریم...برو دنبال زندگیت" و پسرک که با همان لحن راج کاپوری آشنا جواب می‌دهد "کجا برم؟ زندگی من تویی"؛ این شباهنگام جلوی پنجره معشوق کرکری عشقی خواندن و معرکه رمانتیک گرفتن (که فقط یک گیتار و نواختن آکورد موسیقی فیلم «لاو استوری» را کم دارد)؛ چه چه آوازه خوان روی تصاویر هزاران بار دیده شده شبگردی جوانک عاشقِ موتورسوارِ اشک ریز.... واقعاً بس نیست؟

افرا: بازگشت به دوران خوش «کلید اسرار»!/ ریشه «گیلان زدگی» حادّ تولیدات سیما کجاست؟

مورد دیگر اما، مشکل خاص «افرا» نیست، بلکه افرا هم یکی از نمودها و مصادیق این معضل است و آن «گیلان زدگی» است. در این که استان گیلان، نگین سبز شمال کشور، با فرهنگ و تاریخی غنی و درخشان، یک لوکیشن زیبا و مطلوب برای تولید اثر سینمایی یا تلویزیونی است، هیچ تردیدی وجود ندارد. اما ما به طور خاص در سه چهارسال اخیر شاهد یک نوع افراط در مجموعه سازی در لوکیشن استان گیلان بوده‌ایم. گویی جغرافیای پهناور و چهارفصل ایران، این لحاف چهل تکه از تنوع قومی و طبیعی و مواریث تاریخی و فرهنگی غنی و متنوع، خالی از داستان و روایت است و در زاویه دید سیاستگذاران وتصمیم گیران سیما، رویدادها صرفاً با پس زمینه سرسبز و چشم نواز گیلان، سرشت دراماتیک پیدا می‌کنند! یا شاید (بنا به دلایلی)، سریال سازی در گیلان اصطلاحاً «راه دست» است و طبق اصطلاحات فنی تولید در سیما، دران زودتر می‌شود کار را «جمع» کرد!

افرا: بازگشت به دوران خوش «کلید اسرار»!/ ریشه «گیلان زدگی» حادّ تولیدات سیما کجاست؟

به هر حال، ترکیبی کارت پستالی از تصاویر سبزه و درخت و جنگل و مه و باران، با حرکت اسلوموشن و رمانتیک شخصیت‌ها در این پس زمینه با همراهی آوازهای سوزناک فولکلور گیلکی، خوراک سکانس‌های «نماهنگ» وار است که «دقایقی» کشدار و پربار بر زمان فیلم می‌افزایند.

خوشمزه اما آن جاست که «مسعود» و «مائده» و «مهتاب» در یک خانه و زیر دست حاج محمود بزرگ شده‌اند و حاج محمود هم از قدیمی‌های ذینفوذ شهر است، اما مسعود و مادرش لهجه گیلکی دارند، اما محمود و مائده و مهتاب اندک لهجه‌ای هم ندارند و «تهرونی» حرف می‌زنند!

افرا: بازگشت به دوران خوش «کلید اسرار»!/ ریشه «گیلان زدگی» حادّ تولیدات سیما کجاست؟

آیا «افرا» بازنمود سال 1400 و مناسبات و روابط اجتماعی این روز و روزگار است؟ حاج محمود (مهدی سلطانی) خطاب به عروسش «مهتاب»(مینا وحید) در بیمارستان می‌گوید اگر پیمان به خواستگاری دخترش «مائده»(سارا باقری) بیاید، اسمش روی دختر می افتد! این افتادن «اسم» پسر روی دختر با یک مراسم خواستگاری، آیا به مناسبات عرف‌های رایج این زمانه، در شهرهای ایران، بازمی گردد یا مربوط به سنت‌های قدیمی دست کم چند دهه پیش‌تر در جوامع کوچک‌تری چون روستاها و عشایر است؟ 

در طول روز، در شهرهای بزرگ و کوچک و حتی روستاهای ما، هزاران پسر به خواستگاری هزاران دختر می‌روند و بخشی از این خواستگاری‌ها به ازدواج ختم می‌شود و بعضی نمی‌شود. این «اسم» خواستگار روی دختر افتادن واقعاً چه صیغه‌ای است و حقیقتاً چه ارتباطی به زیست امروز جامعه ایرانی دارد؟

افرا: بازگشت به دوران خوش «کلید اسرار»!/ ریشه «گیلان زدگی» حادّ تولیدات سیما کجاست؟

در سال‌های 86 و 87 سریالی ترکیه‌ای به نام «کلید اسرار» در ژانر پندآموز از سیما پخش می‌شد، که به واسطه داستان‌ها سرراست و بدون پیچیدگی، پیام‌های گل درشت اخلاقی و مستقیم گویی بیش از حد و محتوای بسیار اغراق آمیز آن، بیش از آن که پندآموز باشد، «مفرّح» بود! در این سریال، زیرآب مؤلفه‌ای به نام حساب احتمالات از اساس خورده بود، و گذر پوست در چشم به هم زدنی به دباغ خانه می‌افتاد و آدم‌ها به طرفه العینی، به مستقیم‌ترین و سرراست‌ترین شکل تاوان کارهای بدشان را پس می‌دادند. 

به بیان دیگر، «مکافات عمل» نه در چرخه طبیعی و طبق قواعد و قوانین ناسوتی، که با چرخش قلم جادویی نویسنده محقق می‌شد و رویدادهایی با پایین‌ترین ضریب احتمال، همه با هم رخ می‌دادند تا آدم بدجنس تاوان پس بدهد. 

حالا حکایت سریال «افرا» است. دقیقاً همان لحظه که مائده ترک موتور پیمان می‌نشیند، موتور پیمان خراب می‌شود؛ دقیقاً همان لحظه مسعود (برادر مائده) از همان مسیر رد می‌شود و آن‌ها را می‌بیند؛ دقیقاً پیمان که مغضوب مسعود است، به سراغ شکارزنی می‌رود و در حوزه استحفاظی مسعود به دام شخص او می افتد؛ دقیقاً پیمان مجروح زیر تیغ جراحی همسر مسعود می‌رود که در حال جدایی از اوست و اعصاب درستی ندارد...زنده باد فیلم هندی، پاینده باد سریال ترکیه‌ای!

 میوه بر شاخه شدم
سنگپاره در کفِ کودک
طلسمِ معجزتی
مگر پناه دهد از گزندِ خویشتنم
چنین که
دستِ تطاول به خود گشاده
منم!

این قطعه از احمد شاملو، عجیب وصف حال این روزهای تلویزیون است. تا زمانی که تلویزیون تن به نوسازی در ساختارهای تولیدی، کوچک سازی با هدف چابک سازی، به روز شدن روندها، تدوین استانداردهای تازه نظارتی و فنی، چرخش نخبگانی و غنی سازی اتاق فکر خود نکند، نه تنها در رقابت با نمایش خانگی، که در رقابت با 10 سال پیش خود نیز، برنده نخواهد بود.

افرا: بازگشت به دوران خوش «کلید اسرار»!/ ریشه «گیلان زدگی» حادّ تولیدات سیما کجاست؟




نویسنده: سهیل صفاری

بازگشت به ابتدای صفحه
ارسال به دوستان
ارسال نظر
روایت تصویری
نگاه دوم
پیشنهاد سردبیر
پربازدیدها

بازخوانی پرونده نقض حقوق یک شهروند ایرانی در سوئد/ «حمید نوری»؛ ۱۶۰۰ روز بازداشت غیرقانونی در بهشت گردشگران

تمام روش های استعلام کالابرگ

ابعاد مختلف تصویب قطعنامه جدید شورای امنیت برای برقراری آتش بس فوری/ بن بست اسرائیل در غزه

دستگاه قضایی مقابل زمین خواری ۳۰۰۰ میلیارد تومانی در گیلان ایستاد/ سازمان بازرسی جلوی تصرف غیرقانونی زمین معروف آستارا را گرفت

مرگ سناتور ضدایرانی در ۸۲ سالگی

فرزند آیت الله علم الهدی چه نقشی در هلدینگ گردشگری جوانمرد دارد؟

اطلاعیه در خصوص ساعت کار شعب و ستاد بانک سرمایه از پنجم تا یازدهم فروردین‌ماه

فعالیت سامانه بارشی در ارتفاعات کشور/ از تردد در مسیرهای مستعد وقوع بهمن اجتناب شود

​تغییر ساعت فعالیت شعب بانک صادرات ایران به مناسبت شب‌های قدر

نرخ جریمه در تخلفات حادثه‌ساز ۵ برابر شد/اعمال جریمه‌های جدید از دو هفته آینده

ثبات قیمت دلار و درهم و کاهش بهای یورو در مرکز مبادله ارز

قالیباف: همه جهان اسلام وظیفه دارند از ملت غزه حمایت کنند/هنیه: نبرد طوفان الاقصی آغازی بر پایان رژیم صهیونیستی خواهد بود

فرانسه ناو هواپیمابر هسته‌ای تولید می‌کند

کی‌یف برای تامین تجهیزات دفاعی به ناتو متوسل شد

ویدیو دلخراش از حمله تروریستی به مسکو/ بیش از 100 کشته تاکنون/ احتمال گروگان گرفته شدن صدها نفر در تالار کنسرت/ روسیه خواستار توضیح آمریکا درباره حمله تروریستی شد 

گفتگوی دو وزیر سابق در خصوص صداوسیما

امشب ساعت را به وقت زمین کوک کنید

حضور باقری در سفارت روسیه در تهران

 انتشار همزمان چند ویدیو هنجارشکن در فضای مجازی/ عادی سازی و ترویج فساد/ با اقدام به موقع فراجا صفحات مسدود شد

هنیه: مقاومت مردم غزه، افسانه‌ای است/ اشغالگران با انزوای بی‌سابقه‌ای مواجه شده‌اند

چرا روسیه مسؤلیت داعش در حمله تروریستی مسکو را نمی پذیرد؟!

جشنواره گل نوروزی یوزها برابر ترکمنستان/ پایان دور رفت با صدرنشینی ایران

بزرگترین پیشرفت‌های فناوری در سال گذشته چه بود؟

تورم چه زمانی تک رقمی می‌شود؟

شهادت یکی از رزمندگان سپاه در سوریه

بخشی از پیام نوروزی متفاوت وزیر ارشاد/ پرسش‌هایی درباره تتلو، معین و قربانی

ویدیویی بسیار دلخراش از حمله تروریستی مسکو

جوایز نجومی برای تیم‌های جام ملت‌های اروپا

آخرین نتایج دوازدهمین دوره انتخابات مجلس به تفکیک استان‌ها/ کدام کاندیداها به مجلس راه یافتند

نتایج نهایی انتخابات مجلس در تهران/ دو مرحله ای شدن انتخابات تهران قطعی شد /۱۴ نفری که از تهران مستقیم به مجلس راه یافتند/ چه کسانی به دور دوم رفتند؟

پسر احمدرضا عابدزاده جواب بیرانوند را داد

نتایج انتخابات ۱۴۰۲ خبرگان رهبری در سراسر کشور/ آرای خبرگان تهران اعلام شد+ جدول

ویدیو دلخراش از حمله تروریستی به مسکو/ بیش از 100 کشته تاکنون/ احتمال گروگان گرفته شدن صدها نفر در تالار کنسرت/ روسیه خواستار توضیح آمریکا درباره حمله تروریستی شد 

گفتگوی دو وزیر سابق در خصوص صداوسیما

انتخاب نکردن و آسیب‌هایش/ چگونه انتخاب صحیح داشته باشیم

2 بانک غیردولتی مشتری جدید استقلال و پرسپولیس

واگذاری پتروشیمی شازند توسط بانک ملی،یک اقدام بی نظیر و به نفع مردم است/ این اقدام می‌تواند الگویی مناسبی برای شبکه بانکی کشور جهت اجرای منویات رهبری باشد

بزرگ‌ترین پایگاه فضایی غرب آسیا در حال ساخت است/ صنعت فضاییِ کشور در مسیر توسعه پرشتاب پیش می‌رود

بی رقیب شدن ترامپ در میان جمهوری خواهان/ نیکی هیلی از رقابت در انتخابات انصراف داد

بانک مرکزی عراق فعالیت مجدد بانک ملی ایران را ابلاغ کرد

بدعت لغو کنسرت ها/ کنسرت علیرضا قربانی دوباره در اصفهان لغو شد

عملیات ضد صهیونیستی در جنوب نابلس