به گزارش روزپلاس، حدود ۱۵۰۰ روستا در استان خوزستان این روزها گرفتار در تنش آبی، شرایط سختی را سپری میکنند و حتی برای تأمین مصارف اب شرب دچار چالش جدی هستند؛ روستاهایی که دو سال قبل بدلیل بروز سیل، خسارات فراوانی را متحمل شدند. این تنش آبی، نه فقط ساکنان خوزستان بلکه محیط زیست استان را هم به شدت تحت تأثیر قرار داده است؛ در روزهای اخیر انتشار عکسهایی مبنی بر تلف شدن جانداران از بیآبی در تالاب بزرگ هورالعظیم، دوستداران محیط زیست را متأثر کرد.
مردم و رسانههای استانی معتقدند مسئولین استانی هیچگاه تقصیری را بر گردن نمیگیرند، کما اینکه سیل سال ۹۸ را نتیجه پربارش بودن ایام میدانستند و خشکسالی امسال را نتیجه کمبارش بودن امسال میدانند. بدیهی است که در کنار چالش خشکسالی، برخی بیتدبیریها، فقدان ایده برای مدیریت منابع آبی و فرار از پاسخگویی مسئولان نقش مهمی در شکلگیری چالش فعلی استان خوزستان داشته است.
خشکسالی بیسابقه، علت و بهانه اصلی
قطعاً خشکسالی بیسابقه امسال واقعیتی انکارناپذیر و از اصلیترین دلایل ایجاد تنش آبی در خوزستان است. به گفته صادق ضیائیان مدیرکل پیش بینی و هشدار سازمان هواشناسی کشور، میانگین بارندگی کل کشور از ابتدای سال زراعی (مهر ۹۹) تا ۱۴ تیر امسال ۱۳۰.۵ میلیمتر ثبت شده، که ۵۳.۲ درصد نسبت به سال گذشته کاهش یافته است. در واقع طبق آمار امسال خشکترین سال زراعی در ۵۰ سال اخیر است.
با این وجود این دلیل قانعکننده ای نیست که مسئولین تمام علت بحرانهای اخیر را خشکسالی بدانند. در این سالها خشکسالی گریبانگیر بسیاری از کشورها از جمله کشورهای آفریقایی مثل غنا و مالی بوده است ولی ایجاد یک سیستم مدیریت جامع و یکپارچه مدیریت منابع آبی با اختیارات میانبخشی و فرا استانی راهگشا بوده است. در تجربه کشورهای مذکور، تقسیم بندی ها براساس مرزهای هیدرولوژیکی نه تقسیمات استانی است. این راهبرد یکپارچه مدیریت منابع آب را در میان بخشها و گروههای بهره بردار از سطح ملی تا استانی و کشوری هماهنگ میکند.
البته این تغییر ساختاری مدیریت منابع آب به تازگی در ایران ایجاد شده است و مدیران حوزه آبریز انتخاب شدهاند و باید توجه داشت که تا عملی شدن نتایج تصمیمات، فاصله زیادی وجود دارد.
لزوم توجه به مصالح حوضه مبدا در پروژههای انتقال آب
تعریف و اجرای طرحهای متعدد انتقال آب کارون و کرخه نیز میتواند از دلایل ایجاد بحران آبی باشد. در واقع آنچه بیشتر در اعتراضات مردمی در خوزستان به آن اشاره میشود، مصارف آب انتقالی در جهاتی بهغیر از شرب است. از دیدگاه عموم مردم استان خوزستان، انتقال آب جهت شرب به استانهای دیگر با رعایت همه جوانب مورد نظر مانعی ندارد اما انتقال آب جهت مصارف دیگر، از جمله مصارف صنعتی و کشاورزی هم از لحاظ قوانین بین المللی و داخلی غیرمجاز است، هم منابع آب زیرزمینی و هم محیط زیست را به خطر میاندازد.
در حال حاضر و براساس آخرین اطلاعات ارائه شده، از ۱۲ طرح مصوب انتقال آب از حوضه آبریز کارون و کرخه، ۳ طرح در دست مطالعه و۹ طرح در حال بهره برداری است که مصارفی شامل مصارف شرب، کشاورزی و صنعتی دارد. از میان طرحهای در حال بهره برداری، بزرگترین طرح، موسوم به طرح بهشت آباد که به مقصد استانهای اصفهان، یزد وکرمان است و مقدار انتقال آب ۵۸۰ میلیون مترمکعب، فعلاً متوقف شده است.
در صورت وجود بارندگیهای کافی و با در نظر گرفتن مصلحتهای حوضه آبریز مبدا میتوان نسبت به انتقال آب مازاد اقدام کرد و حقابه مورد انتقال هر ساله توسط شورای عالی آب و با توجه به بارشهای سالانه تعیین شود. در این میان، مشارکت ذینفعان حوضه آبریز مبدأ میتواند سبب شفافیت و آگاهسازی مردم محلی شود.
لزوم توسعه روشهای آبخیزداری
یکی از مهمترین عملیاتهای که میتوان در هنگام بروز کاهش بارشها در پیش گرفت، توسعه روشهای آبخیزداری است. استفاده از روشهای آبخیزداری میتواند در هنگام بارشهای فراوان از بروز روانآب و سیلاب جلوگیری کرده و سبب هدایت سیلاب به آبخوانها شود و در مواقع کم آبی مورد بهره برداری قرار بگیرد.
این عملیات برای استان خوزستان که سابقه سیلهای بزرگ را دارد، علاوه بر مواقع خشکسالی و کم ابی، در مواقع سیل نیز از بسیاری خسارات و صدمات جلوگیری میکند. موضوعی که متأسفانه آنگونه که باید، مورد توجه قرار نگرفته است.
سهل انگاری جهادکشاورزی در ترویج الگوی کشت مناسب
دلیل سومی که میتوان از آن به عنوان دلایل ایجاد تنش آبی در استان خوزستان نام برد الگوی کشت نادرست در خوزستان است. به گفته مسئولین محیط زیستی استان با وجود اینکه امسال کشت شلتوک برنج ممنوع اعلام شده بود ولی این کشت در حد وسیعی انجام شد و به گفته ایزدیار، مدیرامور آب منطقهای خوزستان، بر اساس تصاویر ماهوارهای تا نیمه تیرماه حدود ۷۰ هزار هکتار از اراضی استان زیرکشت برنج قرار گرفته و نیاز آبی این حجم حدود ۲ میلیارد متر مکعب است. یک مقام مسئول در استان خوزستان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر گفت که براساس برآوردهای دقیق انجام شده، اکنون ۸۵ هزار هکتار از اراضی خوزستان زیر کشت برنج قرار دارد که از این میزان، ۱۵ هزار هکتار در شهرهای همجوار کرخه است و موجب شده کشاورزان اقدام به برداشت غیرمجاز از کرخه کنند.
اگرچه وزارت جهادکشاورزی «کنجد» را بعنوان کشت جایگزین به کشاورزان معرفی کرده اما برای ترویج این الگوی کشت اقدام مؤثری صورت نگرفته است و بیشتر کشاورزان ترجیح میدهند به کشت برنج که سود بالایی دارد ادامه دهند. بیمه ضعیف محصولات کشاورزی و دامها و عدم پرداخت «خسارت نکاشت» نیز دو عامل مهم دیگری است که موجب شده کشاورزان از چارچوبهایی که جهادکشاورزی استان برای کشت محصولات کشاورزی ارائه میدهد، تبعیت نکنند. این در حالی است که جبران مؤثر خسارات کشاورزان و دامداران میتواند منجر به همکاری بیشتر آنها با چارچوبهای اعلامی و ابلاغی شود.
نفت؛ مهمان ناخوانده هورالعظیم
همانگونه که بسیاری از فعالان محیط زیست مطرح میکنند، نقش شرکتهای نفتی در بروز و تشدید چالشهای زیست محیطی در خوزستان بویژه در تالاب هورالعظیم را نمیتوان نادیده گرفت. شرکتهای نفتی فعال در محدوده تالاب هورالعظیم مانع از آبگیری بخشهایی از این تالاب شده اند. به گفته سید عادل علاء، معاون محیط زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان، پیمانکاران شرکت نفت ۷۰ درصد تالاب را تخریب کرده اند و برای اینکه به تأسیسات نفتی آسیب نرسد، مخازن ۳، ۴ و ۵ تالاب برای فعالیت میدانهای نفتی خشک نگه داشته شد و اجازه ورود آب به این قسمتها داده نشد. براین اساس و با توجه به اینکه معیشت و سلامت مردم منطقه به این تالاب وابسته است لازم است که مسئولین مربوطه بر گسترش میادین نفتی در محدوده هورالعظیم نظارت بیشتری داشته باشند.
افزایش بیسابقه خروجی سد کرخه: مسکّنی با عوارض بالا
دیروز مدیر دفتر برنامهریزی مخازن سدها و رودخانههای سازمان آب و برق خوزستان اعلام کرد از بامداد روز یکشنبه دبی خروجی سد کرخه به ۱۶۰ متر مکعب بر ثانیه و همچنین خروجی سد دز نیز به ۱۴۰ متر مکعب بر ثانیه افزایش یافته است.
با توجه به اینکه ظرفیت سد کرخه نزدیک به ۶ میلیارد متر مکعب است و درحال حاضر تقریباً ۶۲ درصد سد خالی است، در صورتی که پیشبینیهای هواشناسی درست باشد شاهد اتفاقات به مراتب بدتری در پاییز سال جاری خواهیم بود.
به گفته کارشناسان با توجه به احتمال کاهش بارشها در پاییز پیشرو بالاست و این افزایش بیسابقه خروجی سد میتواند صدمات جبرانناپذیری را وارد کند و بهتر است مسئولین به جای ارائه مسکّنهای کوتاهمدت به فکر ارائه راهکارهای اساسی باشند.
راه حل چیست؟
براساس آنچه گفته شد، بنظر میرسد علیرغم ضعف در مدیریت منابع ابی در خوزستان و کل کشور، سال منتهی به ۱۴۰۰ یکی از سالهای نسبتاً خشک در فلات ایران بوده است. در این میان، منابع آبی خوزستان که از استانهای همجوار سرازیر میشود به دلیل شرایط نسبتاً خشک، شاهد افت شدید نزولات جوی و نهایتاً کاهش منابع آبی در منطقه بوده است. بنابراین در کنار ضعف مدیریت منابع آبی، نمیتوان از نقش خشکسالی امسال در بروز چالش کم آبی در خوزستان چشم پوشی کرد.
از آنجا که کشور ما در کمربند خشک و نیمه خشک قرار دارد، نمیتوان گفت طی سال آینده چه اتفاقی خواهد افتاد. بنابراین لازم است نسبت به ایجاد یک سیستم مدیریت جامع و یکپارچه مدیریت منابع آبی اقدام کرد؛ این اقدام میتواند اصلیترین راه برای ایجاد یک نظام صحیح حکمرانی آب در بلند مدت باشد. در کنار آن توسعه روشهای آبخیزداری، توسعه آبیاریهای نوین و بازچرخانی آب و تصفیه فاضلاب، نظارت بر گسترش میادین نفتی محدوده تالاب هورالعظیم، پرداخت به موقع و دقیق حقابه تعیین شده تالاب، بررسی کشتهای مقاوم به خشکسالی، حمایت از تعاونیها و نهادهای مردم نهاد کشاورزی و بیمه محصولات کشاورزی میتواند بعنوان راهکارهای اساسی برای کم کردن صدمات مردم و کشاورزان منطقه در دستور کار دستگاههای ذیربط قرار بگیرد. راهکارهایی که پیگیری برای عملیاتی شدن آنها باید بعنوان مطالبه دائمی از دولت در دستور کار رسانهها و افکار عمومی قرار گیرد که مبادا به محض افتادن آبها از آسیاب، تا بروز بحران بعدی بدست فراموشی سپرده شود.
مهر
ویدیو/ منظور پس از مخالفت با واردات خودرو: نظرم درباره واردات خودرو نظر شخصی بود/ مکلف به اجرای قانون هستیم
تصویری باورنکردنی از پسر هادی چوپان/ فیگور مشابه گرگ ایرانی و فرزندش
تصاویر مظنونین حمله تروریستی در مسکو منتشر شد
ابطحی مجروح شد/ سارقین ناکام ماندند+ عکس
عکس/ پست اینستاگرام کنفدراسیون فوتبال آسیا به مناسبت آغاز سال نو
عکس/ کفشهای مرموز بایدن
عکس/ لوگوی گوگل برای نوروز ۱۴۰۳
عکس/ رئیسی با عباس قادری خواننده قدیمی دیدار کرد
مردی که ۷۰ سال با یک ریه آهنی زندگی کرد، درگذشت
عکس/ لحظۀ ترکیدن نارنجک دستساز در دست یک جوان
تصویری جدید از سید حسن نصرالله
انتشار تصاویر فوتوشاپی کیت میدلتون/ همسر ولیعهد انگلیس عذرخواهی کرد
تصویر آخرین حضور آیتالله جنتی درمجلس خبرگان
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
عکس/ کاشت نهال توسط رهبر انقلاب در روز درختکاری
عکس/ ملاقات امیر تتلو با مادر و خواهرش در حاشیه اولین جلسه دادگاه
عکس/ سیدحسن خمینی در حسینیۀ جماران رای خود را به صندوق انداخت
آیت الله مدرسی یزدی و طحان نظیف رای خود را به صندوق انداختند/ عکس
عکس/ محمدباقر قالیباف رأی خود را به صندوق انداخت
عکس/ آيتالله احمد جنتی رأی خود را به صندوق انداخت
ویدئو/ دو توصیه مهم حضرت آقا به مردم
عروس با کلاه ارتشی/ گزارش تصویری از ازدواج دانشجویی در دانشگاه افسری
عکس/ فرمانده مهدی برروی دیوارنگاره میدان انقلاب تهران
عکس/ دیدار غمانگیز فردوسیپور و جواد خیابانی/ عادل همکار قدیمی را فراموش نکرد
ببینید/بیانات رهبر انقلاب پس از کاشت نهال در روز درختکاری
عکس/ حضور حاج اسماعیل قاآنی در راهپیمایی ۲۲ بهمن
نمایش سامانه موشکی زمین به زمین «قیام» در حاشیه راهپیمایی ۲۲ بهمن
عکس / چهره درهم بایدن و هریس پس از حمله به پایگاه آمریکا در اردن
دیوارنگاره جدید میدان انقلاب/ عکس
عکس/ حضور شیخ زکزاکی در حرم حضرت معصومه(س)
عکسی از کارگردانی جواد عزتی در فیلم تمساح خونی
موشکهای سپاه دیشب با هشتگ کاپشن صورتی شلیک شد/ عکس
عکس/ جدیدترین دیوارنگاره میدان فلسطین با عنوان "تابوتهایتان را آماده کنید"
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای حمایت از تیم ملّی ایران/ عکس
عکسی دیده نشده از غلامرضا تختی در کربلا
رونمایی از نامه قدیمی غلامرضا تختی/عکس
پیکر دختر کاپشن صورتی با گوشواره قلبی در حمله تروریستی دیروز/ عکس
دیوارنگاره تهدیدآمیز میدان ولیعصر رونمایی شد / عکس
تصویری از دیدار «شهید صالح العاروری» با رئیس جمهور در ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
آخرین تصویر ثبت شده از حاج قاسم سلیمانی قبل از شهادت
سردار سلیمانی و مادرش روی دیوارنگاره میدان ولیعصر + عکس
دیدار رئیسی با خانواده سردار شهید سید رضی موسوی
خوش و بش فردوسی پور و تاج در مراسم تشییع ملیکا محمدی/ عکس
عکسی از پدر محمدرضا گلزار در شب عروسی اش!
ایلان ماسک با لباس مخصوص ژاپنیها/ عکس
۳ کیلو پیچ و مهره در شکم یک بیمار اهوازی! +عکس
عکسی خاص از دیدار رئیسی از جزیره آشوراده
با پیگیری سازمان منطقه آزاد انجام شد؛ شرکت "غدیر" پروژههای ناتمام خود در کیش را تمام میکند
فرمانده کل سپاه در مراسم عزاداری ایام فاطمیه/ عکس
تصاویر ۱۱ شهید پاسگاه راسک
تصاویر/ لباسهای مولانا بعد از مرمت در قونیه
پوتین در اتوبان همت تهران!
اولين تصوير از تتلو در خاک ایران پس از بازداشت
عکس کمتر دیده شده از رهبر معظم انقلاب در مترو تهران
زوج هالیوودی در مسجد ابوظبی/ واکنشها به حجاب رزی هانتینگتون
عکس/ بقایای دانشگاه الازهر در غزه بعد از بمباران
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای شهادت حضرت زهرا(ع)
لیلا حاتمی در مراسم چهلم داریوش مهرجویی و همسرش/ عکس
عکس یادگاری نوجوانان باستانیکار با رهبر انقلاب
عکس/ حدیث نصب شده در دیدار امروز ورزشکاران با رهبر انقلاب
گفتگوی دو وزیر سابق در خصوص صداوسیما
توهین دوباره بایدن به پوتین
اینفوگرافیک/ کدام رذایل اخلاقی در قرآن آمده است؟
خودکشی یک دکتر جوان در دلفان / یک مسئول: زنگ خطر خودکشی رزیدنتها به صدا درآمد / عوامل انسانی دخیل قابل شناسایی و مجازات هستند
فرصت ویژه قلعهنویی برای صعود و اعتماد بیشتر به جوانان مقابل ترکمنستان
معاون حوزه علمیه ماهشهر به قتل رسید
اعلام جزئیات مذاکره استقلال با الهیار صیادمنش و دو لژیونر دیگر
بازگشت پرهزینه و ناموفق صداوسیما به سلبریتی ها/ پرداخت های میلیاردی صحت دارد؟
بزرگترین پیشرفتهای فناوری در سال گذشته چه بود؟
شماره تلفن های ضروری در عید نوروز
عکس/ مروری بر نامگذاری سالها توسط رهبر انقلاب از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۳
محبوس شدن در سرویس بهداشتی؛ اولین حادثه پایتخت در سال ۱۴۰۳
اینفوگرافیک/تولید دغدغه ی جدی رهبر انقلاب
جدول حقوق و دستمزد ۱۴۰۳ منتشر شد
هشدار پلیس فتا درباره تورهای لحظه آخری
توییت نماینده کارگری از جلسه تعیین دستمزد با وزیر کار
اینفوگرافیک/ توصیههایی برای جلوگیری از چاقی در ماه رمضان
اینفوگرافیک/ کمک به رفع خوابآلودگی رانندهها با چند روش ساده
هشدار نوروزی پلیس فتا: WiFi رایگان ترفند مجرمان سايبری است
هشدار سیلاب؛ مردم سعی کنند تا سال تحویل سفر نروند
ورود سامانه بارشی به کشور از امروز/ فروردینِ بارانی آغاز میشود
هفت زوج آقای گلی در فوتبال ایران/ اسدی - مغانلو زوج جدید میشوند؟
اجرای طرح ترافیک پایتخت تا ۲۸ اسفند/ جزییات اجرای طرح در نوروز
چطور اینترنت هدیه دولت را فعال کنیم؟
اینفوگرافیک/ با سرگیجههای بعد از افطار چه کنیم؟
رونمایی کیم از «قدرتمندترین» تانک جهان
اینفوگرافیک/ علت و راهکار رفع بوی بد دهان در روزهداری
افزایش کرایههای اتوبوس، تاکسی و مترو در سال ۱۴۰۳/ دریافت کرایههای جدید از اول اردیبهشت
توصیههای ایمنی وزارت بهداشت در چهارشنبهسوری
اینفوگرافیک/ چهارشنبهسوری؛ چی بود، چی شد
سومی کشتی فرنگی ایران در تورنمنت بلغارستان
نظر ۷ مرجع درباره مسافرتی که روزه را باطل نمیکند
شرایط و ضوابط فعالیت رستورانها در ماه رمضان/ استقرار بازرسان در مراکز پرتردد
اینفوگرافیک/ افسردهترین کشورهای ۲۰۲۴ را بشناسید
زمان دربی ۱۰۳ تغییر نکرد/ استقلال ـ پرسپولیس؛ چهارشنبه در آزادی
رونالدو یک جنگ تمام عیار در عربستان به راه انداخت!
جزئیات تکالیف نوروزی دبستانیها؛ پیک نوروزی حذف شد
پرشکستترین سپاهان تاریخ
اینفوگرافیک/ بهترین مواد مغذی برای سلامت مغز
ویدیو/ تفریحات خاص ظریف و همسرش در کیش
اطلاعیه پلیس به مناسبت ماه مبارک رمضان
سواد رسانهای/ ۱۰ نوع اشتباه و اطلاعات نادرست
بارش برف و وزش باد در ارتفاعات کشور/ از تردد در مسیرهای مستعد وقوع بهمن خودداری کنید
۱۸ اسفند؛ واریز دومین شارژ ۲۲۰ هزار تومانی طرح فجرانه کالابرگ
سواد رسانهای/ پروپاگاندا چیست و چه اهدافی دارد؟
اولین قضاوت یک داور زن در داربی تهران
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
برگزاری داربی چهارشنبه ۲۳ اسفند تنها با ۴۵ هزار تماشاگر
این شما و جولان صبانتیون؛ مبارک آنان که رای ندادند!
سواد رسانهای/ چگونه اخبار جعلی را تشخیص دهیم؟
۳۰ کاندیدای پیشتاز در تهران عضو کدام فهرست انتخاباتی بودند؟
روند بازار ارز تهران بعد از انتخابات ۱۱ اسفند چگونه خواهد بود؟
کلیه مدارس استان تهران روز شنبه تعطیل است
اینفوگرافیک/ نکات مهم بیانات رهبر انقلاب درباره انتخابات
با چه مدارک شناسایی میتوانیم رأی دهیم؟
پرداخت بیمه بیکاری مشروط شد
اعلام رسمی محرومیت سنگین پوگبا از فوتبال
قیمت سکه افزایشی شد
رای نهایی درباره حرکت جنجالی رونالدو اعلام شد
پخش سری جدید «پایتخت» به نوروز میرسد؟