به گزارش روزپلاس، ما صدها مورد از داستانهای گمراهکننده را در دوران همهگیری جهانی بررسی کردیم. دریافتیم که پشت این اطلاعات نادرست چه کسانی قرار دارند و انگیزههای آنها چیست. در اینجا هفت جور آدمی که اخبار نادرست را میسازند و پخش میکنند، معرفی میکنیم.
۱. آدمهای شوخ
خیال میکنیم هیچکس باورش نمیشود اگر در یک پیام صوتی در واتس اپ بگوییم دولت تصمیم گرفته است در استادیوم ومبلی لازانیای عظیمی برای همهٔ اهالی لندن بپزد. اما هستند کسانی که متوجه شوخی ماجرا نمیشوند.
برای اینکه مثال واقعیتری بزنیم، یکی که اهل شوخی است از یک پیام جعلی منسوب به دولت مبنی بر اینکه دریافتکنندهٔ پیام به دلیل چندین بار خروج از خانه جریمه شده است، اسکرینشات میگیرد. او خیال میکند ترساندن آدمهایی که قوانین قرنطینه و در خانه ماندن را زیر پا میگذارند، کار خندهداری است.
پس از آن از دنبالکنندهها و طرفدارانش در اینستاگرام میخواهد تا آن را به اشتراک بگذارند و این نامه به گروههای محلی فیسبوک راه پیدا میکند و گروهی از اهالی نگران و برآشفته آن را جدی میگیرند و بارها بازنشر میکنند.
یکی از این آدمهای شوخ که از گفتن نام واقعیاش خودداری میکند، میگوید: «من واقعاً قصد ایجاد وحشت و اضطراب نداشتم، اما وقتی آدمها یک اسکرینشات را در شبکههای اجتماعی باور میکنند، لازم است در شیوهٔ استفاده از اطلاعات در اینترنت کمی فکر و تجدیدنظر کنند».
۲. کلاهبردارها
پیامهای نادرست دیگری هم هستند که برای مردم فرستاده میشوند و ادعا میکنند که از طرف دولت یا مقامات محلی هستند، اما درواقع این پیامها از کلاهبردارانی هستند که میخواهند از شرایط همهگیری جهانی پولی به جیب بزنند.
یک مورد از چنین کلاهبرداریها این بود که ارسال کننده پیام ادعا کرده بود که دولت به افراد کمک مالی کند و از آنها خواسته بود تا مشخصات حساب بانکی خود را بدهند. تصاویر این پیام جعلی در فیسبوک به اشتراک گذاشته شده بود. از آنجا که به صورت پیام دستبه دست میشد به آسانی نمیتوانستیم به اصل و آدمهای پشت آن برسیم.
از ماه فوریه کلاهبرداران با استفاده از خبرهای جعلی و نادرست در مورد ویروس شروع به کلاهبرداری کردند. با ارسال ایمیلهایی که به افراد پیشنهاد میکرد روی لینک "اگرمیخواهید در مورد ویروس کرونا بدانید" کلیک کنند یا ادعا میکرد که افراد به دلیل همهگیری شامل بازپرداخت مالیاتی شدهاند.
۳. سیاستمداران
اطلاعات نادرست فقط از مراجع خلاف وارد اینترنت نمیشود.
اخیرا دونالد ترامپ این پرسش را مطرح کرد که آیا قرار گرفتن بدن بیماران در برابر نور ماورای بنفش یا تزریق مادهٔ ضدعفونی میتواند برای درمان ویروس کرونا به کار رود. او در حال حدس زدن و سنجش امکانات مختلف بود.
او کمی بعد ادعا کرد اظهاراتش طعنهآمیز بوده است، اما به هر حال افرادی با خطوط تلفنی مددرسانی تماس گرفتند و در مورد استفاده و درمان با مواد ضدعفونی سؤال کردند.
البته فقط رئیسجمهوری آمریکا نبود. سخنگوی وزارت امور خارجهٔ چین هم این نظر را مطرح کرد که کوویدـ۱۹ را ارتش آمریکا به ووهان چین برده است. تئوریهای توطئه در مورد این همهگیری در صدر برنامههای تلویزیون دولتی روسیه مطرح میشود و در حسابهای توییتر طرفداران حکومت هم بازنشر میشود.
۴. نظریهپردازان
همهٔ تردیدها و عدم قطعیتها در مورد ویروس، زمینهای مناسب و بینظیر برای نظریههای توطئه ایجاد کرده است.
داستان دروغین بدون منبع مشخص در گروههای بزرگ فیسبوکی ضد واکسیناسیون و نظریهپردازان توطئه پخش شده مبنی بر اینکه اولین داوطلبی که در آزمایش واکسن کرونا در بریتانیا شرکت کرده بوده، جان خود را از دست داده است؛ که حقیقت ندارد.
مصاحبههای دیوید آیک در یوتیوب که مدتی پس از آن از این شبکه برداشته شد، ادعاهای نادرستی را مطرح میکرد که ویروس کرونا به فناوری نسل پنج (فایو جی) مربوط است. آقای آیک در شبکهٔ تلویزیونی در لندن هم حضور پیدا کرد که مشخص شد این کار ناقض استانداردهای پخش در بریتانیا بوده است. صفحهٔ فیسبوک او بسته شد و فیسبوک اعلام کرد دلیل آن انتشار «اطلاعات بهداشتی نادرست بوده که باعث صدمه به سلامتی میشود.»
نظریههای توطئه منجر به چندین حمله و تخریب دکلها و آنتنهای شبکهٔ نسل پنج (فایو جی) شده است.
۵. منابع موثق
گاهی اطلاعات نادرست از منابع موثق میآید مثل پزشک، استاد دانشگاه یا کارکنان بیمارستان، اما بیشتر اوقات این افراد «موثق» خیلی هم معتبر و مورد اطمینان نیستند.
زنی از اهالی کراولی در ساسکس غربی در بریتانیا، سازندهٔ پیام صوتی وحشتانگیزی بود که به طور ناگوار و غیرمستند، آماری از مرگومیر افراد جوان و سالم را بر اثر کرونا منتشر میکرد. او ادعا میکرد که این اطلاعات محرمانه را به دلیل شغل خود در خدمات اورژانس به دست میآورد. او به کسانی که درخواست اثبات موقعیت حرفهای او را داشتند و مدرک میخواستند، پاسخ نمیداد، و ما نمیدانیم که او واقعاً در بخش درمانی کار میکرد یا نه فقط میدانیم که ادعاهایی که او در پیامهای صوتی خود مطرح میکرد، صحت نداشتند.
۶. بستگان و فامیل
پیامهای صوتی هشداردهندهای به طور فراگیر منتشر شدند، و باعث نگرانی افراد شدند. همه این پیامها را در میان دوستان و فامیل به اشتراک میگذاشتند. این موضوع شامل دانیلا بیکر، مادر چهار فرزند هم میشود که چنین هشداری را در پیامرسان فیسبوک «فقط، چون شاید حقیقت داشته باشد» منتشر کرد. او میگوید: «اول کمی شک کردم، چون از طرف زنی بود که نمیشناختم، اما آن را برای دیگران فرستادم، چون خودم و خواهرم بچههای همسن داشتیم و همینطور بچههای بزرگتر و فکر میکردیم در خانهٔ ما هم ممکن است چنین چیزی پیش بیاید»
این افراد تلاش میکنند تا مفید باشند و فکر میکنند که کار مثبتی انجام میدهند؛ اما با این پیامهایی که پخش میکنند کار مثبتی انجام نمیشود.
۷. افراد مشهور
فقط مادر و عمو و عمه شما نیستند. آدمهای مشهور هم باعث تقویت ادعاها و خبرهای نادرست و پخش آنها میشوند. ام. آی. ای. (M.I.A. )، خواننده و وودی هارلسون، بازیگر از کسانی بودند که نظریهٔ ارتباط ویروس کرونا با فناوری نسل پنج (فایو جی) را در میان صدها هزار طرفدار و دنبالکنندگان خود در شبکههای اجتماعی پخش کردند.
در گزارش اخیر خبرگزاری رویترز روشن شد که افراد مشهور و نامآوران نقش مهمی در پخش اطلاعات نادرست در اینترنت دارند. بعضی از افراد مشهور پایگاههایی در رسانههای سنتی هم دارند. حرفهای ایمون هولمز، مجری شبکهٔ تلویزیونی آیتیوی، در تأئید تئوری توطئهٔ فناوری نسل پنج و ویروس کرونا هم مورد انتقاد قرار گرفت.
او میگوید: «آنچه برای من پذیرفتنی نیست این است که جریان اصلی رسانه فوراً آن را به عنوان حرفی نادرست سرکوب میکند، پیش از آنکه حتی بداند درست هست یا نیست» آقای هولمز از گفتههای خود عذرخواهی کرد و نهاد ناظر بر رسانهها در بریتانیا، رهنمودهایی برای آیتیوی صادر کرد و این اظهارات را نسنجیده خواند.
ویدیو طنز/تصاویر لحظه درگیری پدافند با ریز پرنده رژیم صهیونیستی
فیلم/تصویری دیده نشده از حمله نا موفق ریز پرنده ها به تاسیسات اصفهان
عکس/ تمسخر رژیم صهیونیستی توسط کاربران عرب در حاشیه حادثه اصفهان
طنز/ اولین عکس از محل برخورد موشک به پایگاه هشتم شکاری اصفهان
توده ۱۸ کیلویی از بدن یک بانوی بهشهری خارج شد
ویدیو/ زورگیران موش شدند
دیوارنگاره میدان ولیعصر؛ اسرائیل از خانه عنکبوت سست تر است
عکس/ پوستر رسانه KHAMENEI.IR در پی پاسخ تنبیهی ایران به رژیم صهیونیستی
یک مامور انتظامی در شهرستان هیرمند به شهادت رسید/ عکس
بازدید قلعهنویی از باشگاه آلانیا اسپور ترکیه + عکس
دیدار نابغه کشتی جهان با عبدالرشید سعداللهیف در مدینه+عکس
عکس/ اسبسواری دختر ۶ ماهه سردار آزمون
قاب عکسی آخرالزمانی از شهر خانیونس پس از خروج نیروهای اسرائیل از آن!
عکس/ پیام تبریک رونالدو به مسلمانان
حضور بن سلمان در نماز عیدفطر/عکس
نخستین تصویر از هلال عید فطر / عکس
ویدیو/ زورگیری در اتوبان صدر تهران
اولین عکس از همسر رضا داوودنژاد در مراسم خاکسپاری
عکس/ حضور رئیس قوه قضائیه در راهپیمایی روز قدس
عکس/حضور رئیس مجلس در راهپیمایی بزرگ روز قدس
عکسی از ناطق نوری و سردار فلاح در راهپیمایی روز قدس تهران /وزیر احمدی نژاد هم آمد
عکس/فریاد «مرگ بر اسرائیل» فرزندان شهدای حادثۀ تروریستی ساختمان کنسولی سفارت ایران
تصویر/ کودک بلوچ که در حملات تروریستی گروهک جیشالعدل مجروح شد
تصویر ۲ تروریست به هلاکت رسیده در چابهار
اولین تصاویر از شهدای حادثه تروریستی چابهار
گزارش تصویری/ شب قدر متفاوت در جزیره کیش
عکس/ انگشتر اهدایی آستان قدس به شهید زاهدی
تصویری دیده نشده از شهید زاهدی در سال ۱۳۷۵ | دو سردار شهید در یک قاب
تصاویری از ۷ مستشار نظامی شهید شده در حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در سوریه
تصاویری از پسر آیت الله هاشمی رفسنجانی و سیداحمد خمینی در مراسم شب قدر
ویدیو/ منظور پس از مخالفت با واردات خودرو: نظرم درباره واردات خودرو نظر شخصی بود/ مکلف به اجرای قانون هستیم
تصویری باورنکردنی از پسر هادی چوپان/ فیگور مشابه گرگ ایرانی و فرزندش
تصاویر مظنونین حمله تروریستی در مسکو منتشر شد
ابطحی مجروح شد/ سارقین ناکام ماندند+ عکس
عکس/ پست اینستاگرام کنفدراسیون فوتبال آسیا به مناسبت آغاز سال نو
عکس/ کفشهای مرموز بایدن
عکس/ لوگوی گوگل برای نوروز ۱۴۰۳
عکس/ رئیسی با عباس قادری خواننده قدیمی دیدار کرد
مردی که ۷۰ سال با یک ریه آهنی زندگی کرد، درگذشت
عکس/ لحظۀ ترکیدن نارنجک دستساز در دست یک جوان
تصویری جدید از سید حسن نصرالله
انتشار تصاویر فوتوشاپی کیت میدلتون/ همسر ولیعهد انگلیس عذرخواهی کرد
تصویر آخرین حضور آیتالله جنتی درمجلس خبرگان
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
عکس/ کاشت نهال توسط رهبر انقلاب در روز درختکاری
عکس/ ملاقات امیر تتلو با مادر و خواهرش در حاشیه اولین جلسه دادگاه
عکس/ سیدحسن خمینی در حسینیۀ جماران رای خود را به صندوق انداخت
آیت الله مدرسی یزدی و طحان نظیف رای خود را به صندوق انداختند/ عکس
عکس/ محمدباقر قالیباف رأی خود را به صندوق انداخت
عکس/ آيتالله احمد جنتی رأی خود را به صندوق انداخت
ویدئو/ دو توصیه مهم حضرت آقا به مردم
عروس با کلاه ارتشی/ گزارش تصویری از ازدواج دانشجویی در دانشگاه افسری
عکس/ فرمانده مهدی برروی دیوارنگاره میدان انقلاب تهران
عکس/ دیدار غمانگیز فردوسیپور و جواد خیابانی/ عادل همکار قدیمی را فراموش نکرد
ببینید/بیانات رهبر انقلاب پس از کاشت نهال در روز درختکاری
عکس/ حضور حاج اسماعیل قاآنی در راهپیمایی ۲۲ بهمن
نمایش سامانه موشکی زمین به زمین «قیام» در حاشیه راهپیمایی ۲۲ بهمن
عکس / چهره درهم بایدن و هریس پس از حمله به پایگاه آمریکا در اردن
دیوارنگاره جدید میدان انقلاب/ عکس
عکس/ حضور شیخ زکزاکی در حرم حضرت معصومه(س)
عکسی از کارگردانی جواد عزتی در فیلم تمساح خونی
موشکهای سپاه دیشب با هشتگ کاپشن صورتی شلیک شد/ عکس
عکس/ جدیدترین دیوارنگاره میدان فلسطین با عنوان "تابوتهایتان را آماده کنید"
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای حمایت از تیم ملّی ایران/ عکس
عکسی دیده نشده از غلامرضا تختی در کربلا
رونمایی از نامه قدیمی غلامرضا تختی/عکس
پیکر دختر کاپشن صورتی با گوشواره قلبی در حمله تروریستی دیروز/ عکس
دیوارنگاره تهدیدآمیز میدان ولیعصر رونمایی شد / عکس
تصویری از دیدار «شهید صالح العاروری» با رئیس جمهور در ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
آخرین تصویر ثبت شده از حاج قاسم سلیمانی قبل از شهادت
سردار سلیمانی و مادرش روی دیوارنگاره میدان ولیعصر + عکس
دیدار رئیسی با خانواده سردار شهید سید رضی موسوی
روند نزولی بازار ارز ادامه دارد/ افزایش نرخ ارز در بحرانهای سیاسی، ناپایدار و موقتی است
حمله جعلی با عکس جعلی!
برخی مسئولان به دلیل کارهای بیقاعده در حوزه حجاب تذکر دریافت کردهاند/ کارهای بی قاعده و بدون برنامه نباید انجام بگیرد
پرویز داوودی معاون اول دولت اول احمدینژاد درگذشت
درج نام مادر روی کارت ملی منتفی شد؟
کدام خودروها مشمول مالیات شدند؟
جام عجیب به لژیونر ایران رسید/ سوپرشیلد بالای سر رفت! + عکس
اینفوگرافیک/ از پایگاه هوایی «نواتیم» چه میدانید؟
شگفتانگیزان لیگ برتر والیبال؛ موهایی که سپید شد
زورگیران اتوبان صدر دستگیر شدند
یک مامور انتظامی در شهرستان هیرمند به شهادت رسید/ عکس
مالکان استقلال و پرسپولیس مشخص شدند
آغاز ثبت سفارش کتابهای درسی سال تحصیلی جدید از اردیبهشت ماه
چمران: خطر زلزله بیخ گوشمان است
کامران قاسمپور رقیب حسن یزدانی برای المپیک پاریس شد؛ جنگ گلادیاتورها!
ماجرای تنبیه بدنی یک دانش آموز در سیستان و بلوچستان چه بود؟
صفحه یک روزنامه اسرائیلی/ اسرائیل و ایالات متحده در حال آماده شدن برای پاسخ ایران هستند
ماجرای فوت پرستار کرمانشاه چه بود؟
آغاز اعزام زائران عمره مفرده از سوم اردیبهشت
برنامه امتحانات نهایی خردادماه ۱۴۰۳ اعلام شد
زمان ثبتنام کلاس اولیها اعلام شد/ متولدان نیمه دوم سال هم ثبتنام میشوند؟
قیمت روز محصولات ایرانخودرو یکشنبه ۱۹ فروردین ۱۴۰۳
هشدار پلیس فتا نسبت به کلاهبرداری در پوشش پرداخت فطریه و کفاره
عکس/ حضور زیاد نخاله در مراسم روز قدس تهران
عکسی از ناطق نوری و سردار فلاح در راهپیمایی روز قدس تهران /وزیر احمدی نژاد هم آمد
عکس/فریاد «مرگ بر اسرائیل» فرزندان شهدای حادثۀ تروریستی ساختمان کنسولی سفارت ایران
عکسی از قالیباف در مراسم وداع با شهیدان سردار زاهدی و صالحی روزبهانی
عکس/ ماشین عجیب و غریب عادل فردوسی پور
بی تفاوتی عجیب اتحادیه جهانی به ستاره های کشتی ایران در قهرمانی آسیا
سامانه بارشی در راه ایران/ آخر هفته بارانی در این استانها/ بارشها کی به تهران میرسد؟
قیمت دلار، یورو و ۴۴ ارز دیگر امروز ۱۵ فروردین /قیمت افغانی امروز چند شد؟
عسل حیدری از درخشش تیم ملی هاکی روی یخ روایت میکند/ به افتخار دختران یخی
آخرین پست اینستاگرامی رضا داوودنژاد+عکس
دوربینهای طرح ترافیک تهران با نرخ جدید روشن شد
وزارت کشور تصمیمی برای تعطیلی بوستانها در روز ۱۳ فروردین نگرفته است
حداقل حقوق ۱۴۰۳ یک کارگر چقدر است؟/ عکس
وضعیت پارک های تهران در سیزده بدر/ برنامه های همزمان روز طبعیت و شهادت حضرت علی (ع)
چرایی افزایش تعرفه اینترنت و مهم ترین تعهد اپراتورهای ارتباطی
فدراسیونی بدون رییس!
دروغ 13 مرجانه گلچین برای دیده شدن
آسمان بارانی و همراه با رعد و برق چند روزه در ۱۷ استان ایران
مذاکره با پرسپولیس انجام شد/ هافبک گلزن در آستانه توافق با سرخها
هشدار برای این استانها صادر شد/ کدام استانها روز سیزده بدر بارانی دارند؟
نگاهی به مهمترین مصوبات مجلس در سال ۱۴۰۲
اینفوگرافیک/ چه زمانی نباید خرما بخوریم؟
گفتگوی دو وزیر سابق در خصوص صداوسیما
توهین دوباره بایدن به پوتین
اینفوگرافیک/ کدام رذایل اخلاقی در قرآن آمده است؟
خودکشی یک دکتر جوان در دلفان / یک مسئول: زنگ خطر خودکشی رزیدنتها به صدا درآمد / عوامل انسانی دخیل قابل شناسایی و مجازات هستند
فرصت ویژه قلعهنویی برای صعود و اعتماد بیشتر به جوانان مقابل ترکمنستان
معاون حوزه علمیه ماهشهر به قتل رسید
اعلام جزئیات مذاکره استقلال با الهیار صیادمنش و دو لژیونر دیگر
بازگشت پرهزینه و ناموفق صداوسیما به سلبریتی ها/ پرداخت های میلیاردی صحت دارد؟
بزرگترین پیشرفتهای فناوری در سال گذشته چه بود؟
شماره تلفن های ضروری در عید نوروز
عکس/ مروری بر نامگذاری سالها توسط رهبر انقلاب از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۳
بانک صادرات ایران پشتیبان تولید و اشتغال خواهد ماند
پیام تبریک مدیرعامل شاراک به مناسبت ۲۹ اسفندماه سالروز ملی شدن صنعت نفت
جدول حقوق و دستمزد ۱۴۰۳ منتشر شد
هشدار پلیس فتا درباره تورهای لحظه آخری
توییت نماینده کارگری از جلسه تعیین دستمزد با وزیر کار
اینفوگرافیک/ توصیههایی برای جلوگیری از چاقی در ماه رمضان
اینفوگرافیک/ کمک به رفع خوابآلودگی رانندهها با چند روش ساده
هشدار نوروزی پلیس فتا: WiFi رایگان ترفند مجرمان سايبری است
هشدار سیلاب؛ مردم سعی کنند تا سال تحویل سفر نروند
ورود سامانه بارشی به کشور از امروز/ فروردینِ بارانی آغاز میشود
هفت زوج آقای گلی در فوتبال ایران/ اسدی - مغانلو زوج جدید میشوند؟
اجرای طرح ترافیک پایتخت تا ۲۸ اسفند/ جزییات اجرای طرح در نوروز
چطور اینترنت هدیه دولت را فعال کنیم؟
اینفوگرافیک/ با سرگیجههای بعد از افطار چه کنیم؟
رونمایی کیم از «قدرتمندترین» تانک جهان