به گزارش روزپلاس،
۱️ به مناسبت سالروز درگذشت مرحوم مهندس بازرگان ـ که به طور اتفاقی مصادف بود با ورودم به توییتر ـ این متن را توییت کردم:
«"اکنون که مهندس بازرگان را در بافت و سیاق "عصر حیرت" بازخوانی و تحلیل می کنم، احساس می کنم در تمام این سالها در نقد نظری و معرفتی او جانب انصاف را رعایت نکرده ایم. / غفر الله لنا و له. به مناسبت سالروز درگذشتش»
این توییت موجب دلخوری برخی دوستان حزب اللهی و انقلابی ام شد و البته برخی نیز استقبال کردند. در توییت من دو نکته محوری وجود داشت: یکی اشاره به «عصر حیرت» و دیگری بعد نظری و معرفتی و دینی مرحوم بازرگان و نه گرایش ها و عملکرد سیاسی او.
۲️ در سیاهه اخیرم ـ که در مرحله اخذ مجوز از ارشاد و آستانه انتشار است ـ به موضوع «عصر حیرت» که عبارت دیگری از «عصر غیبت» است پرداخته و در آنجا مدلل کرده ام که در چنین عصری در فراتر از مسلمات دین و مذهب (مانند وجوب نماز و روزه و حج و ... و حرمت دروغ و شراب و زنا و ...) دسترسی به معرفت نفس الامری و صد در صد منطبق با واقع که تنها نزد خداوند و پیامبر و اهل بیت علیهم السلام موجود است، امری صعب و دشوار بوده و از همین رو منتج به ظهور دیدگاهها و قرائت های مختلف در بین عالمان دین می شود و به همین دلیل کسی نمی تواند در این امور اختلافی به راحتی ادعای یقین کرده و دیگر قرائتها را انحرافی (به معنای بددینی) بداند.
۳️ البته این امر به هیچ وجه مانع آن نیست که هر عالم و محقق دینی در امور اختلافی از یافته و رای خود دفاع کند و نهایت تلاشش را برای مدلل کردن و اثبات و حتی اجرای آن در امور سیاسی صورت دهد و این یعنی همان اجتهاد مرسوم شیعی اما باید توجه داشته باشد که هر چه در باور خویش راسخ تر شود باز به سادگی نمی تواند ادعای دستیابی به اسلام ناب کرده و قرائت های رقیب و مخالف را قاطعانه تخطئه و رمی به انحراف کند.
۴️ همچنین باید متذکر شوم که در عصر غیبت و به دلیل عدم دسترسی به فصل الخطاب معصوم، به علل مختلف حتی امکان دچار شدن یک عالم به شبهه و بدفهمی در یک امر مسلم دینی و اعتقادی و فقهی وجود دارد که باید تلاش کرد او را متوجه خطایش کرد اما نمی توان به سادگی و بدون ادله روشن و یقینی او را رمی به کفر و بددینی و .. کرد.
۵️ خب با این مقدمه باید بدانیم که بسیاری از خطاها و قرائت های جنجال برانگیز بخشی از عالمان دینی که از سوی برخی روشنفکران و یا غیر روشنفکران و حتی خود حوزویان سر زده است تا اطمینان و ظن قوی به بطلان آنها و نیز علم به سوء نیت و باطل جویی و انحراف طلبی صاحب آن رای و قرائت وجود نداشته باشد، شرعا و اخلاقا مجاز به نسبت دادن عناوینی چون کفر و انحراف و بددینی به صاحبان آن اندیشه ها نیستیم و اگر کسی یا کسانی به خطا بودن این اندیشه ها اطمینان دارند باید مسیر گفتگو و استدلال آوری و روشنگری را دنبال کنند و نه تکفیر و تضلیل را. این امر هم می تواند به رشد اندیشه ها و افکار منجر شود و هم مانع از انداختن صاحب نظران به دنده لجبازی شود.
۶️ آنچه من در باره بی انصافی در برخورد با بازرگان در پس از انقلاب گفتم دقیقا ناظر به همین مطلب است و نه الزاما دفاع از برخی نگاه های مثلا ساینتیست زده آن مرحوم که خود منتقد آن هستم.
عالمانی مانند بازرگان و شریعتی و بسیاری دیگر از متفکران دانشگاهی اگر بعضا صاحب آرایی جنجال برانگیز و مورد نقد عالمان حوزوی بوده اند، اغلب در زمره طالبان حقی بوده اند که بعضا به خطا رفته اند (در فرضی که خطای آنها محرز است) و نه کسانی که در پی باطل بوده اند.
یکی از شواهد طالب حق بودن امثال بازرگان و شریعتی روابط دوستانه و قوی آنها حداقل با طیفی معتبر و قابل اعتنا از عالمان دینی و انقلابی در پیش از انقلاب است.
۷️ ضمنا باید بدانیم که آراء برخی از عالمان حوزوی نیز ـ لا اقل از نظر بخشی دیگر از حوزویان همتراز آنان ـ به شدت مورد نقد و ایراد است و حتی در مواردی رمی به کفر (قول و نه قائل) می شود مانند نزاع دیرینه ای که بین متکلمان با فیلسوفان و عرفای صوفی مسلک وجود دارد.
در مورد بازرگان بسیاری از ما انقلابیون، ناخشنودی خود را از مواضع سیاسی آن مرحوم، به اصل دیانت و همه باورهای دینی آنان سرایت دادیم که من بر این باورم دچار خطا و بی انصافی شدیم و از این بابت باید از خداوند برای خود و آنان طلب عفو و مغفرت کنیم.
۸️ جمع بندی این که انقلابی گری و سنتی بودن و حتی نگاه ارتدوکسی و سخت گیرانه داشتن در امر دین و معارف دینی هیچ ملازمه ای با عدم تساهل و مدارا با صاحبان اندیشه های متفاوت و دگر اندیشان حقیقت طلب ندارد و بلکه بر اساس مبانی دینی فقدان چنین تساهل و مدارایی غیر قابل دفاع و به خصوص در شرایط فکری و اندیشه ای کنونیِ متکثر ایران و جهان بسیار زیانبار برای بسط دیانت و انقلابی گری عقلانی است.
مشرق
عکس/ کفشهای مرموز بایدن
عکس/ لوگوی گوگل برای نوروز ۱۴۰۳
عکس/ رئیسی با عباس قادری خواننده قدیمی دیدار کرد
مردی که ۷۰ سال با یک ریه آهنی زندگی کرد، درگذشت
عکس/ لحظۀ ترکیدن نارنجک دستساز در دست یک جوان
تصویری جدید از سید حسن نصرالله
انتشار تصاویر فوتوشاپی کیت میدلتون/ همسر ولیعهد انگلیس عذرخواهی کرد
تصویر آخرین حضور آیتالله جنتی درمجلس خبرگان
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
عکس/ کاشت نهال توسط رهبر انقلاب در روز درختکاری
عکس/ ملاقات امیر تتلو با مادر و خواهرش در حاشیه اولین جلسه دادگاه
عکس/ سیدحسن خمینی در حسینیۀ جماران رای خود را به صندوق انداخت
آیت الله مدرسی یزدی و طحان نظیف رای خود را به صندوق انداختند/ عکس
عکس/ محمدباقر قالیباف رأی خود را به صندوق انداخت
عکس/ آيتالله احمد جنتی رأی خود را به صندوق انداخت
ویدئو/ دو توصیه مهم حضرت آقا به مردم
عروس با کلاه ارتشی/ گزارش تصویری از ازدواج دانشجویی در دانشگاه افسری
عکس/ فرمانده مهدی برروی دیوارنگاره میدان انقلاب تهران
عکس/ دیدار غمانگیز فردوسیپور و جواد خیابانی/ عادل همکار قدیمی را فراموش نکرد
ببینید/بیانات رهبر انقلاب پس از کاشت نهال در روز درختکاری
عکس/ حضور حاج اسماعیل قاآنی در راهپیمایی ۲۲ بهمن
نمایش سامانه موشکی زمین به زمین «قیام» در حاشیه راهپیمایی ۲۲ بهمن
عکس / چهره درهم بایدن و هریس پس از حمله به پایگاه آمریکا در اردن
دیوارنگاره جدید میدان انقلاب/ عکس
عکس/ حضور شیخ زکزاکی در حرم حضرت معصومه(س)
عکسی از کارگردانی جواد عزتی در فیلم تمساح خونی
موشکهای سپاه دیشب با هشتگ کاپشن صورتی شلیک شد/ عکس
عکس/ جدیدترین دیوارنگاره میدان فلسطین با عنوان "تابوتهایتان را آماده کنید"
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای حمایت از تیم ملّی ایران/ عکس
عکسی دیده نشده از غلامرضا تختی در کربلا
رونمایی از نامه قدیمی غلامرضا تختی/عکس
پیکر دختر کاپشن صورتی با گوشواره قلبی در حمله تروریستی دیروز/ عکس
دیوارنگاره تهدیدآمیز میدان ولیعصر رونمایی شد / عکس
تصویری از دیدار «شهید صالح العاروری» با رئیس جمهور در ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
آخرین تصویر ثبت شده از حاج قاسم سلیمانی قبل از شهادت
سردار سلیمانی و مادرش روی دیوارنگاره میدان ولیعصر + عکس
دیدار رئیسی با خانواده سردار شهید سید رضی موسوی
خوش و بش فردوسی پور و تاج در مراسم تشییع ملیکا محمدی/ عکس
عکسی از پدر محمدرضا گلزار در شب عروسی اش!
ایلان ماسک با لباس مخصوص ژاپنیها/ عکس
۳ کیلو پیچ و مهره در شکم یک بیمار اهوازی! +عکس
عکسی خاص از دیدار رئیسی از جزیره آشوراده
با پیگیری سازمان منطقه آزاد انجام شد؛ شرکت "غدیر" پروژههای ناتمام خود در کیش را تمام میکند
فرمانده کل سپاه در مراسم عزاداری ایام فاطمیه/ عکس
تصاویر ۱۱ شهید پاسگاه راسک
تصاویر/ لباسهای مولانا بعد از مرمت در قونیه
پوتین در اتوبان همت تهران!
اولين تصوير از تتلو در خاک ایران پس از بازداشت
عکس کمتر دیده شده از رهبر معظم انقلاب در مترو تهران
زوج هالیوودی در مسجد ابوظبی/ واکنشها به حجاب رزی هانتینگتون
عکس/ بقایای دانشگاه الازهر در غزه بعد از بمباران
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای شهادت حضرت زهرا(ع)
لیلا حاتمی در مراسم چهلم داریوش مهرجویی و همسرش/ عکس
عکس یادگاری نوجوانان باستانیکار با رهبر انقلاب
عکس/ حدیث نصب شده در دیدار امروز ورزشکاران با رهبر انقلاب
عکس/ نوشته حکاکی شده روی انگشتر رهبر انقلاب چه بود؟
عکس/ حضور مخبر در اجتماع حمایت از غزه در میدان انقلاب
عکس/ رونمایی از جدیدترین دیوارنگاره میدان جهاد
عکس/ اهدای انگشتر توسط رهبر انقلاب به شیخ زکزاکی و همسرش
سحر دولتشاهی و رامبد جوان در مراسم تشییع پیکر آتیلا پسیانی/ عکس
هشدار پلیس فتا درباره تورهای لحظه آخری
توییت نماینده کارگری از جلسه تعیین دستمزد با وزیر کار
اینفوگرافیک/ توصیههایی برای جلوگیری از چاقی در ماه رمضان
اینفوگرافیک/ کمک به رفع خوابآلودگی رانندهها با چند روش ساده
هشدار نوروزی پلیس فتا: WiFi رایگان ترفند مجرمان سايبری است
هشدار سیلاب؛ مردم سعی کنند تا سال تحویل سفر نروند
ورود سامانه بارشی به کشور از امروز/ فروردینِ بارانی آغاز میشود
هفت زوج آقای گلی در فوتبال ایران/ اسدی - مغانلو زوج جدید میشوند؟
اجرای طرح ترافیک پایتخت تا ۲۸ اسفند/ جزییات اجرای طرح در نوروز
چطور اینترنت هدیه دولت را فعال کنیم؟
اینفوگرافیک/ با سرگیجههای بعد از افطار چه کنیم؟
رونمایی کیم از «قدرتمندترین» تانک جهان
اینفوگرافیک/ علت و راهکار رفع بوی بد دهان در روزهداری
افزایش کرایههای اتوبوس، تاکسی و مترو در سال ۱۴۰۳/ دریافت کرایههای جدید از اول اردیبهشت
توصیههای ایمنی وزارت بهداشت در چهارشنبهسوری
اینفوگرافیک/ چهارشنبهسوری؛ چی بود، چی شد
سومی کشتی فرنگی ایران در تورنمنت بلغارستان
نظر ۷ مرجع درباره مسافرتی که روزه را باطل نمیکند
شرایط و ضوابط فعالیت رستورانها در ماه رمضان/ استقرار بازرسان در مراکز پرتردد
اینفوگرافیک/ افسردهترین کشورهای ۲۰۲۴ را بشناسید
زمان دربی ۱۰۳ تغییر نکرد/ استقلال ـ پرسپولیس؛ چهارشنبه در آزادی
رونالدو یک جنگ تمام عیار در عربستان به راه انداخت!
جزئیات تکالیف نوروزی دبستانیها؛ پیک نوروزی حذف شد
پرشکستترین سپاهان تاریخ
اینفوگرافیک/ بهترین مواد مغذی برای سلامت مغز
ویدیو/ تفریحات خاص ظریف و همسرش در کیش
اطلاعیه پلیس به مناسبت ماه مبارک رمضان
سواد رسانهای/ ۱۰ نوع اشتباه و اطلاعات نادرست
بارش برف و وزش باد در ارتفاعات کشور/ از تردد در مسیرهای مستعد وقوع بهمن خودداری کنید
۱۸ اسفند؛ واریز دومین شارژ ۲۲۰ هزار تومانی طرح فجرانه کالابرگ
سواد رسانهای/ پروپاگاندا چیست و چه اهدافی دارد؟
اولین قضاوت یک داور زن در داربی تهران
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
برگزاری داربی چهارشنبه ۲۳ اسفند تنها با ۴۵ هزار تماشاگر
این شما و جولان صبانتیون؛ مبارک آنان که رای ندادند!
سواد رسانهای/ چگونه اخبار جعلی را تشخیص دهیم؟
۳۰ کاندیدای پیشتاز در تهران عضو کدام فهرست انتخاباتی بودند؟
روند بازار ارز تهران بعد از انتخابات ۱۱ اسفند چگونه خواهد بود؟
کلیه مدارس استان تهران روز شنبه تعطیل است
اینفوگرافیک/ نکات مهم بیانات رهبر انقلاب درباره انتخابات
با چه مدارک شناسایی میتوانیم رأی دهیم؟
پرداخت بیمه بیکاری مشروط شد
اعلام رسمی محرومیت سنگین پوگبا از فوتبال
قیمت سکه افزایشی شد
رای نهایی درباره حرکت جنجالی رونالدو اعلام شد
پخش سری جدید «پایتخت» به نوروز میرسد؟
پسر احمدرضا عابدزاده جواب بیرانوند را داد
اینفوگرافیک/ دلایل خوابرفتن دستوپاها چیست و چه باید کرد؟
انفجار عامل تروریستی حین انجام عملیات بمب گذاری در سیستان و بلوچستان/ دومین تروریست متواری گشت
شوک 700 میلیون یورویی منچستر به رئال در جذب امباپه!
بهای پایه طرح ترافیک ۷۵ هزار تومان میشود/عوارض ۳۵ درصدی برای مجوز احداث و نصب آنتنها و دکلها
حادثه تلخ سوختگی برای دختر دوچرخهسوار ایران
بارش برف و باران در نقاط مختلف کشور
زمان دقیق واریز عیدی کارمندان، کارگران و بازنشستگان ۱۴۰۳ اعلام شد
دستور ویژه اژهای به قضات: با سرعت به موضوع تخلفات انتخاباتی ورود کنید
برای باز شدن پنجره؛ نام پرسپولیس در بین «ممنوعها»/ خطری سرخها را تهدید نمیکند
۷ بازیکن نکونام در آستانه از دست دادن بازی با استقلال و دربی!
مشکل حادی تاکنون در حوزه انتخابات و فعالیت کاندیداها نبوده است/ تاکنون جرم انتخاباتی نداشتهایم
شکایت باشگاه الشباب از رونالدو به خاطر حرکت غیر اخلاقی
ورود سامانه بارشی جدید به کشور طی فردا