ژنرال آیرونساید و ژنرال هالدین بر روی رودخانه دجله، پس از کودتای 1299
به گزارش روز پلاس ،ژنرال «ادموند آيرونسايد» كه به تازگى به فرماندهى قواى بريتانيايى موسوم به نورپرفورس (norperforce مخفف north Persia force) منصوب شده بود، در روز ۲۱ مهر ۱۲۹۹ سمت خود را از ژنرال چمپين (فرمانده قبلى) تحويل گرفت.
آيرونسايد از نظر نظامى تحت فرمان ژنرال هاليون، فرمانده كل قواى بريتانيا در عراق خدمت مى كرد ولى دستور داشت مطابق اوامرى كه مستقيماً از وزارتخانه هاى جنگ و خارجه در لندن توسط وزيرمختار انگليس در تهران به او مى رسيد عمل كند.
او به طور مشخص ماموريت داشت با توجه به گرفتارى نيروهاى بريتانيا در هندوستان و عراق، با اتكا به نيروى كوچك تحت فرمانش و استفاده از قواى ايرانى قزاق (كه هزينه هاى آن را بريتانيا مى پرداخت) از نفوذ بلشويك ها از شمال ايران به سمت جنوب جلوگيرى كند.
در تلگراف سرى وزارت جنگ بريتانيا براى هاليدن در مورد ماموريت آيرونسايد آمده بود: «مقامات نظامى بريتانيا در ايران در حال حاضر با مسئله اى دشوار روبه رو هستند و نمى دانند با ژنرال استاروسلسكى (فرمانده روس قواى قزاق ايران) و نفرات او چه بايد كرد. حل اين مسئله دشوار عمدتاً به شخصيت، شيوه عمل و قاطعيت آيرونسايد بستگى دارد. او بايد بكوشد قواى استاروسلسكى و ساير نيروهاى مسلح ايران را تحت نفوذ شخصى اش در آورد به نحوى كه بتوان انرژى و قدرت عمل اين نيروها را در بهترين مسيرى كه با خواسته هاى مقامات سياسى ايران نيز سازگار باشد به كار انداخت.» (نقل شده در «سيماى احمدشاه قاجار» محمدجواد شيخ الاسلامى)
جمعی از مقامهای سیاسی و نظامی انگلیسی در قاهره پس از کودتای 1299 نشسته از چپ: مالکم استونس، والتر کنگر، هربرت ساموئل، وینستون چرچیل، سر پرسی کاکس، آیلمر هالدین، ژنرال آیرونساید، پرسی رادکلیف
اختلاف عقيده
وزارتخانه هاى خارجه و جنگ بريتانيا در مورد استراتژى نظامى مطلوب براى كشورشان در ايران اختلاف نظر داشتند. محور سياست كلى بريتانيا در شرق را محافظت از هند تشكيل مى داد. وزارت جنگ عقيده داشت بايد نيروهاى انگليسى را از شمال ايران خارج كند، اما وزارت خارجه معتقد بود بريتانيا بايد بر ايران تسلط يابد تا بتواند از نفوذ بلشويسم به جنوب جلوگيرى كند.
لرد كرزن وزير امور خارجه بريتانيا بر اساس همين استراتژى قرارداد ۱۹۱۹ را طراحى كرده و كوشيده بود آن را به اجرا بگذارد. يكى از مواد اين قرارداد مقرر مى كرد همه نيروهاى نظامى ايران (اعم از نيروى قزاق و ژاندارمرى) ادغام شوند و ارتش ملى ايران پس از تشكيل زير نظر مستشاران بريتانيايى اداره شوند.
قرارداد با مقاومت سياستمداران و فعالان استقلال طلب ايرانى (به ويژه سيد حسن مدرس) روبه رو شده و با سرنگون شدن دولت وثوق الدوله (رئيس الوزرايى كه قرارداد را از سوى ايران امضا كرد) شكست خورده بود.
اما ماموريت آيرونسايد در ايران آشكارا ادامه همان سياست بود. «تحت نفوذ» در آوردن «قواى استاروسلسكى و ساير نيروهاى مسلح ايران» كه از آيرونسايد خواسته مى شد، در واقع همان اجراى ماده مربوط به قواى مسلح از قرارداد ۱۹۱۹ بود.
آيرونسايد شخصاً در مورد اختلاف نظر ميان وزارتخانه هاى جنگ و خارجه بريتانيا عقيده داشت: «از هند بايد دفاع شود، منتها اين دفاع بايد پشت مرزهاى خودش صورت گيرد... شخصاً سود چندانى در به دست گرفتن كنترل ايران نمى بينم... ما خواستار گسترش دادن تعهدات نظامى خود نيستيم بلكه برعكس مايليم در صورت امكان آنها را كاهش دهيم... چرا بايد خودمان را هم مرز شوروى كنيم؟... دفاع از ايران كار ما نيست، فقط بايد از دشت كارون و شركت نفت ايران و انگليس دفاع كنيم... [بنابراين] تا پيش از بهار بايد خود را [از درگيرى در شمال ايران] خلاص كرده باشيم... خطر [بلشويسم] افزايش خواهد يافت، اما اين خطر نظامى نيست [بلكه سياسى است].» (نقل شده در «ايران؛ برآمدن رضاخان» سيروس غنى)
آيرونسايد سرانجام نيز نظر خود را با رعايت ملاحظاتى عملى كرد. او يكى از سازمان دهندگان اصلى كودتاى سوم اسفند ۱۲۹۹ (پيش از بهار) بود كه در آن يك نيروى نظامى ايرانى، دولتى مقتدر و طرفدار انگلستان (دولت سيدضياء) را بر سر كار آورد و زمينه را براى لغو رسمى قرارداد ۱۹۱۹ و خروج بى دردسر نورپرفورس از شمال كشور آماده ساخت. اما پيش از آن مى بايست مشكل استاروسلسكى را حل مى كرد.
ژنرال آيرونسايد، ژنرال اسميت و دو تن از فرزندان عبدالحسين ميرزا فرمانفرما از راست: محمدولي ميرزا فرمانفرمائيان، ادموند آيرونسايد، ژنرال اسميت و نصرتالدوله فيروز
فرماندهى نيروى قزاق
قواى قزاق ايران به فرماندهى شخص استاروسلسكى اوايل مرداد ۱۲۹۹ براى مقابله با چريك هاى نهضت جنگل و جمهورى گيلان عازم شمال شده بود. آنها نبرد خود را از مازندران آغاز كردند و پس از به دست آوردن پيروزى هاى سريع به سراغ گيلان آمدند.
در نتيجه حمله روز سى مرداد قزاق ها كه از قزوين به رشت تاخته بودند، «متجاسرين» (نامى كه دولت مركزى بر روى نهضتيان گذاشته بود) به انزلى عقب نشينى كردند. قزاق ها در تعقيب آنها تا نزديك انزلى رفتند اما دخالت كشتى هاى شوروى و گلوله باران قواى قزاق در غازيان روند ماجرا را تغيير داد. استاروسلسكى كه گمان مى كرد آترياد همدان (به فرماندهى رضاخان ميرپنج) به كلى از ميان رفته است دستور تخليه رشت را صادر كرد.
گروه بزرگى از مردم وحشت زده رشت، همزمان با تخليه شهر توسط قواى قزاق و از ترس كينه جويى متجاسرين دسته جمعى پا به فرار گذاشتند. اين آشفتگى، شكست نسبتاً كوچك نظامى قزاق ها را به يك «فاجعه» بزرگ تبديل كرد و فرصتى مناسب در اختيار آيرونسايد گذاشت.
آيرونسايد و نورمن (وزير مختار بريتانيا در تهران) به ديدار مشيرالدوله شتافتند و از او درخواست كردند استاروسلسكى را بركنار و يك افسر انگليسى را به جاى او منصوب كند. مشير به فراست دريافت كه تن دادن به اين خواسته به معنى عملى كردن بخشى از قرارداد ۱۹۱۹ و سپردن زمام امور نظامى كشور به دست بريتانياست، بنابراين حتى به قيمت سقوط دولتش به اين خواسته تن نداد.
دولت بعدى استاروسلسكى را بركنار كرد و به جاى او يك افسر ايرانى به نام سردار همايون را به فرماندهى قواى قزاق گمارد. اما نورمن و آيرونسايد برنامه خود را تا آخر ادامه دادند. آنها در پى بر سركار آوردن دولتى مقتدر و متمايل به لندن بودند و سرانجام با طراحى كودتاى سوم اسفند خواسته خود را عملى كردند.
منابع:
موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران
روزنامه شرق
عکس/کاشت نهال در پاکستان توسط رئیسی
ملاقات هادی چوپان با یک پرسپولیسی سرشناس+عکس
عکس/ اقامه نماز جماعت ظهر و عصر به امامت حضرت آیتالله خامنهای
عکس/ دیدار فرماندهان نیروهای مسلح با رهبر انقلاب
ویدیو طنز/تصاویر لحظه درگیری پدافند با ریز پرنده رژیم صهیونیستی
فیلم/تصویری دیده نشده از حمله نا موفق ریز پرنده ها به تاسیسات اصفهان
عکس/ تمسخر رژیم صهیونیستی توسط کاربران عرب در حاشیه حادثه اصفهان
طنز/ اولین عکس از محل برخورد موشک به پایگاه هشتم شکاری اصفهان
توده ۱۸ کیلویی از بدن یک بانوی بهشهری خارج شد
ویدیو/ زورگیران موش شدند
دیوارنگاره میدان ولیعصر؛ اسرائیل از خانه عنکبوت سست تر است
عکس/ پوستر رسانه KHAMENEI.IR در پی پاسخ تنبیهی ایران به رژیم صهیونیستی
یک مامور انتظامی در شهرستان هیرمند به شهادت رسید/ عکس
بازدید قلعهنویی از باشگاه آلانیا اسپور ترکیه + عکس
دیدار نابغه کشتی جهان با عبدالرشید سعداللهیف در مدینه+عکس
عکس/ اسبسواری دختر ۶ ماهه سردار آزمون
قاب عکسی آخرالزمانی از شهر خانیونس پس از خروج نیروهای اسرائیل از آن!
عکس/ پیام تبریک رونالدو به مسلمانان
حضور بن سلمان در نماز عیدفطر/عکس
نخستین تصویر از هلال عید فطر / عکس
ویدیو/ زورگیری در اتوبان صدر تهران
اولین عکس از همسر رضا داوودنژاد در مراسم خاکسپاری
عکس/ حضور رئیس قوه قضائیه در راهپیمایی روز قدس
عکس/حضور رئیس مجلس در راهپیمایی بزرگ روز قدس
عکسی از ناطق نوری و سردار فلاح در راهپیمایی روز قدس تهران /وزیر احمدی نژاد هم آمد
عکس/فریاد «مرگ بر اسرائیل» فرزندان شهدای حادثۀ تروریستی ساختمان کنسولی سفارت ایران
تصویر/ کودک بلوچ که در حملات تروریستی گروهک جیشالعدل مجروح شد
تصویر ۲ تروریست به هلاکت رسیده در چابهار
اولین تصاویر از شهدای حادثه تروریستی چابهار
گزارش تصویری/ شب قدر متفاوت در جزیره کیش
عکس/ انگشتر اهدایی آستان قدس به شهید زاهدی
تصویری دیده نشده از شهید زاهدی در سال ۱۳۷۵ | دو سردار شهید در یک قاب
تصاویری از ۷ مستشار نظامی شهید شده در حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در سوریه
تصاویری از پسر آیت الله هاشمی رفسنجانی و سیداحمد خمینی در مراسم شب قدر
ویدیو/ منظور پس از مخالفت با واردات خودرو: نظرم درباره واردات خودرو نظر شخصی بود/ مکلف به اجرای قانون هستیم
تصویری باورنکردنی از پسر هادی چوپان/ فیگور مشابه گرگ ایرانی و فرزندش
تصاویر مظنونین حمله تروریستی در مسکو منتشر شد
ابطحی مجروح شد/ سارقین ناکام ماندند+ عکس
عکس/ پست اینستاگرام کنفدراسیون فوتبال آسیا به مناسبت آغاز سال نو
عکس/ کفشهای مرموز بایدن
عکس/ لوگوی گوگل برای نوروز ۱۴۰۳
عکس/ رئیسی با عباس قادری خواننده قدیمی دیدار کرد
مردی که ۷۰ سال با یک ریه آهنی زندگی کرد، درگذشت
عکس/ لحظۀ ترکیدن نارنجک دستساز در دست یک جوان
تصویری جدید از سید حسن نصرالله
انتشار تصاویر فوتوشاپی کیت میدلتون/ همسر ولیعهد انگلیس عذرخواهی کرد
تصویر آخرین حضور آیتالله جنتی درمجلس خبرگان
عکس/ حسن روحانی در مجلس خبرگان
عکس/ کاشت نهال توسط رهبر انقلاب در روز درختکاری
عکس/ ملاقات امیر تتلو با مادر و خواهرش در حاشیه اولین جلسه دادگاه
عکس/ سیدحسن خمینی در حسینیۀ جماران رای خود را به صندوق انداخت
آیت الله مدرسی یزدی و طحان نظیف رای خود را به صندوق انداختند/ عکس
عکس/ محمدباقر قالیباف رأی خود را به صندوق انداخت
عکس/ آيتالله احمد جنتی رأی خود را به صندوق انداخت
ویدئو/ دو توصیه مهم حضرت آقا به مردم
عروس با کلاه ارتشی/ گزارش تصویری از ازدواج دانشجویی در دانشگاه افسری
عکس/ فرمانده مهدی برروی دیوارنگاره میدان انقلاب تهران
عکس/ دیدار غمانگیز فردوسیپور و جواد خیابانی/ عادل همکار قدیمی را فراموش نکرد
ببینید/بیانات رهبر انقلاب پس از کاشت نهال در روز درختکاری
عکس/ حضور حاج اسماعیل قاآنی در راهپیمایی ۲۲ بهمن
نمایش سامانه موشکی زمین به زمین «قیام» در حاشیه راهپیمایی ۲۲ بهمن
عکس / چهره درهم بایدن و هریس پس از حمله به پایگاه آمریکا در اردن
دیوارنگاره جدید میدان انقلاب/ عکس
عکس/ حضور شیخ زکزاکی در حرم حضرت معصومه(س)
عکسی از کارگردانی جواد عزتی در فیلم تمساح خونی
موشکهای سپاه دیشب با هشتگ کاپشن صورتی شلیک شد/ عکس
عکس/ جدیدترین دیوارنگاره میدان فلسطین با عنوان "تابوتهایتان را آماده کنید"
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) برای حمایت از تیم ملّی ایران/ عکس
عکسی دیده نشده از غلامرضا تختی در کربلا
رونمایی از نامه قدیمی غلامرضا تختی/عکس
پیکر دختر کاپشن صورتی با گوشواره قلبی در حمله تروریستی دیروز/ عکس
دیوارنگاره تهدیدآمیز میدان ولیعصر رونمایی شد / عکس
تصویری از دیدار «شهید صالح العاروری» با رئیس جمهور در ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
زمان اجرای طرح ترافیک تهران
این حسابهای بانکی مشمول مالیات میشوند/ اعلام جزییات دریافت مالیات از تراکنشهای بانکی
اینفوگرافیک/ همه دستگاههایی که درباره حجاب وظیفه دارند
روایت امیرعبداللهیان از حال و هوای سفر رئیسی به پاکستان و سریلانکا
اینفوگرافیک/ ابرپروژه سد و نیروگاه "اومااویا" نمونه توان صنعت فنی و مهندسی کشور
آغاز مرحله یک هشتم نهایی جام حذفی با نبرد تکراری مس و پیکان
ورق در بازار خودرو برگشت؛ قیمتها صعودی شد/ آخرین قیمت پژو، سمند، ساینا، شاهین، دنا و تارا + جدول
رژلبها حاوی فلزات سنگین و مواد سمی هستند
شوک به گرایی؛ حذف کاپیتان کشتی از المپیک!
نقش متفاوت لیلا حاتمی در یک فیلم آمریکایی
مصوبه جدید مجلس درباره مالیات بر عایدی سرمایه | چه داراییهایی شامل این نوع از مالیات میشوند؟
ادای احترام آیتالله رئیسی به اقبال لاهوری
پیشبینی وضعیت هوا طی روزهای آینده/ کدام استانها بارانی میشوند؟
جزئیات ثبت سفارش کتابهای درسی اعلام شد
لیست نهایی تیم ملی والیبال ایران با غیبت دو فوقستاره
حذف «زوج و فرد» در طرح جدید ترافیک پایتخت/ بهروز رسانی طرح ترافیک در نیمه اول امسال
ایران با ۳۱ سهمیه المپیک در مسیر پاریس/ ۷ رشته همچنان در انتظار
قیمت سکه و طلا در ۳ اردیبهشت ۱۴۰۳
جزئیات تعرفه خدمات دارویی ۱۴۰۳ اعلام شد
کدام کشورها در کشتی فرنگی آسیا سهمیه گرفتند؟
روند نزولی بازار ارز ادامه دارد/ افزایش نرخ ارز در بحرانهای سیاسی، ناپایدار و موقتی است
تکلیف شهریه مدارس غیردولتی مشخص شد/ بالاترین شهریه ۶۵ میلیون تومان
خبر شوکه کننده درباره ترانه علیدوستی | مادر: برایش دعا کنید
واکنش عجیب آقای «جدی میفرمایید» به شکست تیلور
ستاره گلزن سابق استقلال قرمزپوش شد
این خودرو رکورددار افزایش قیمت در بازار خودروهای داخلی شد؛ ساینا، شاهین، سمند، ام وی ام و فونیکس چقدر قیمت خورد؟ | جدول قیمت ها
پرداخت با تلفن همراه بدون کارت بانکی چگونه است؟
کدام سلاح و مهمات قاچاق به نفع دولت مصادره میشود؟ + جزئیات
این اسلحه ها و مهمات به نفع دولت ضبط میشوند +اینفوگرافیک
انتقاد تند و تیز به شوخیهای سریال نون خ ۵
آغاز اعزام ایرانیها به عمره پس از ۹ سال
سلطان کوکائین دستگیر شد
اسم پدر و مادر از کارت ملی حذف میشود؟
جزئیات مذاکرات اوسمار و پرسپولیس/ مربی برزیلی چراغ سبز نشان داد
هدف نتانیاهو از حمله به رفح چیست؟
پاسخ مثبت بازیکن پرسپولیس به پیشنهاد میلیون دلاری
حمله جعلی با عکس جعلی!
برخی مسئولان به دلیل کارهای بیقاعده در حوزه حجاب تذکر دریافت کردهاند/ کارهای بی قاعده و بدون برنامه نباید انجام بگیرد
پرویز داوودی معاون اول دولت اول احمدینژاد درگذشت
درج نام مادر روی کارت ملی منتفی شد؟
کدام خودروها مشمول مالیات شدند؟
جام عجیب به لژیونر ایران رسید/ سوپرشیلد بالای سر رفت! + عکس
اینفوگرافیک/ از پایگاه هوایی «نواتیم» چه میدانید؟
شگفتانگیزان لیگ برتر والیبال؛ موهایی که سپید شد
زورگیران اتوبان صدر دستگیر شدند
یک مامور انتظامی در شهرستان هیرمند به شهادت رسید/ عکس
مالکان استقلال و پرسپولیس مشخص شدند
آغاز ثبت سفارش کتابهای درسی سال تحصیلی جدید از اردیبهشت ماه
چمران: خطر زلزله بیخ گوشمان است
کامران قاسمپور رقیب حسن یزدانی برای المپیک پاریس شد؛ جنگ گلادیاتورها!
ماجرای تنبیه بدنی یک دانش آموز در سیستان و بلوچستان چه بود؟
صفحه یک روزنامه اسرائیلی/ اسرائیل و ایالات متحده در حال آماده شدن برای پاسخ ایران هستند
ماجرای فوت پرستار کرمانشاه چه بود؟
آغاز اعزام زائران عمره مفرده از سوم اردیبهشت
برنامه امتحانات نهایی خردادماه ۱۴۰۳ اعلام شد
زمان ثبتنام کلاس اولیها اعلام شد/ متولدان نیمه دوم سال هم ثبتنام میشوند؟
قیمت روز محصولات ایرانخودرو یکشنبه ۱۹ فروردین ۱۴۰۳
هشدار پلیس فتا نسبت به کلاهبرداری در پوشش پرداخت فطریه و کفاره
عکس/ حضور زیاد نخاله در مراسم روز قدس تهران
عکسی از ناطق نوری و سردار فلاح در راهپیمایی روز قدس تهران /وزیر احمدی نژاد هم آمد
عکس/فریاد «مرگ بر اسرائیل» فرزندان شهدای حادثۀ تروریستی ساختمان کنسولی سفارت ایران
عکسی از قالیباف در مراسم وداع با شهیدان سردار زاهدی و صالحی روزبهانی
عکس/ ماشین عجیب و غریب عادل فردوسی پور
بی تفاوتی عجیب اتحادیه جهانی به ستاره های کشتی ایران در قهرمانی آسیا
سامانه بارشی در راه ایران/ آخر هفته بارانی در این استانها/ بارشها کی به تهران میرسد؟
قیمت دلار، یورو و ۴۴ ارز دیگر امروز ۱۵ فروردین /قیمت افغانی امروز چند شد؟
عسل حیدری از درخشش تیم ملی هاکی روی یخ روایت میکند/ به افتخار دختران یخی
آخرین پست اینستاگرامی رضا داوودنژاد+عکس
دوربینهای طرح ترافیک تهران با نرخ جدید روشن شد
وزارت کشور تصمیمی برای تعطیلی بوستانها در روز ۱۳ فروردین نگرفته است
حداقل حقوق ۱۴۰۳ یک کارگر چقدر است؟/ عکس
وضعیت پارک های تهران در سیزده بدر/ برنامه های همزمان روز طبعیت و شهادت حضرت علی (ع)
چرایی افزایش تعرفه اینترنت و مهم ترین تعهد اپراتورهای ارتباطی
فدراسیونی بدون رییس!
دروغ 13 مرجانه گلچین برای دیده شدن
آسمان بارانی و همراه با رعد و برق چند روزه در ۱۷ استان ایران
مذاکره با پرسپولیس انجام شد/ هافبک گلزن در آستانه توافق با سرخها
هشدار برای این استانها صادر شد/ کدام استانها روز سیزده بدر بارانی دارند؟
نگاهی به مهمترین مصوبات مجلس در سال ۱۴۰۲
اینفوگرافیک/ چه زمانی نباید خرما بخوریم؟
گفتگوی دو وزیر سابق در خصوص صداوسیما
توهین دوباره بایدن به پوتین
اینفوگرافیک/ کدام رذایل اخلاقی در قرآن آمده است؟
خودکشی یک دکتر جوان در دلفان / یک مسئول: زنگ خطر خودکشی رزیدنتها به صدا درآمد / عوامل انسانی دخیل قابل شناسایی و مجازات هستند
فرصت ویژه قلعهنویی برای صعود و اعتماد بیشتر به جوانان مقابل ترکمنستان
معاون حوزه علمیه ماهشهر به قتل رسید
اعلام جزئیات مذاکره استقلال با الهیار صیادمنش و دو لژیونر دیگر
بازگشت پرهزینه و ناموفق صداوسیما به سلبریتی ها/ پرداخت های میلیاردی صحت دارد؟
بزرگترین پیشرفتهای فناوری در سال گذشته چه بود؟
شماره تلفن های ضروری در عید نوروز
عکس/ مروری بر نامگذاری سالها توسط رهبر انقلاب از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۳
بانک صادرات ایران پشتیبان تولید و اشتغال خواهد ماند
پیام تبریک مدیرعامل شاراک به مناسبت ۲۹ اسفندماه سالروز ملی شدن صنعت نفت
جدول حقوق و دستمزد ۱۴۰۳ منتشر شد
هشدار پلیس فتا درباره تورهای لحظه آخری
توییت نماینده کارگری از جلسه تعیین دستمزد با وزیر کار
اینفوگرافیک/ توصیههایی برای جلوگیری از چاقی در ماه رمضان
اینفوگرافیک/ کمک به رفع خوابآلودگی رانندهها با چند روش ساده
هشدار نوروزی پلیس فتا: WiFi رایگان ترفند مجرمان سايبری است
هشدار سیلاب؛ مردم سعی کنند تا سال تحویل سفر نروند